شرایط برجام بد نیست،شاید!

اواخر هفته گذشته ، در میان حیرت بسیاری از مقامات دیپلماتیک و آگاهان سیاسی، تیلرسون و متیس وزرای خارجه و دفاع ایالات متحده ، در قبال توافق هسته یی ایران مواضعی اتخاذ کردند که با دیدگاه های رئیس جمهور ترامپ متفاوت بود. آقای تیلرسون وزیر خارجه با عباراتی مانند “ارائه چند نظر متفاوت به رئیس جمهورتا قبل از15 اکتبر” تلویحا اعلام کرد با راه حل فعلی آقای رئیس جمهور موافق نیست. متیس وزیر دفاع هم درجلسه سنا تاکید کرد “بهتر است دولت به توافق هسته یی با ایران پایبند بماند”.
در همین حال گروهی از دیپلمات های اروپایی مقیم واشنگتن می گویند مطلع شده اند، تلاش هایی از سوی برخی دیگر مقامات دولتی در گیر با پرونده ایران در جریان است تا رئیس جمهور ترامپ را از اتخاذ هر گونه تصمیم برگشت ناپذیردر قبال برجام منصرف کنند. اما بد بینانه نمی دانند چنین تلاش هایی موفق خواهد شد یانه؟. این تردید بیشتر از آنجا ناشی می شود که رئیس جمهور به برجام نگاهی فنی ندارد و از موضع شخصی به آن نگاه می کند. نکته یی که پاره یی دیپلمات ها در سازمان ملل نیز آن را تایید کرده اند. یک مقام دیپلماتیک ارشد فرانسوی در سازمان ملل می گوید “او با نظر محمد جواد ظریف که ترامپ از برجام اطلاعات دقیق ودرستی نداردموافق است”. این دیپلمات می افزاید” آقای ترامپ مشکل فکر کردن به ابعاد این پرونده را به تندرو هایی مانند خانم هیلی یا سناتور “تام کاتن”سپرده که به شدت مخالف برجام هستند و معتقدند بدون نگرانی باید زیر همه چیز زد.خب،این فرضیه بسیار خطرناکی ست”.وی در پاسخ به سوال فرضیه خود او چیست؟ می گوید” فکر میکنم – البته امیدوارم – ترامپ تصمیم را در معادله یی معکوس به کنگره واگذار کند. او در گزارش 15 اکتبر احتمالا پایبندی ایران راتایید نخواهد کرد. آنگاه کنگره به صورت خودکار 60 روز فرصت خواهد داشت تا در باره تمدید یا عدم تمدید لغو تحریم های ایران تصمیم بگیرد،در واقع توپ به زمین کنگره پرتاب خواهد شد”.احتمالا این یکی از همان راه حل های پیشنهادی مورد اشاره آقای تیلرسون است،البته با اطمینان نمی توان در این زمینه سخن گفت. ولی فکر میکنم ارجاع موضوع به کنگره با توجه به تصمیم قطعی رئیس جمهور به خروج از بلوک گفتگوها که وزیر خارجه ایران نیز آن را تایید کرده،محتمل ترین گزینه یی خواهد بود که هم نظر وزرای خارجه و دفاع را تامین میکند ،هم کاخ سفید از خود سلب مسئولیت میکند و هم اروپابرخورد راحت تری باکلیت موضوع به عمل خواهدآورد.””همینقدرترامپ وسط میدان نباشد،کافیست!””.بی جهت نیست که از یک سومنابع خبری از تهران به نقل از سفیر بریتانیا در ایران گزارش کرده اند لندن آماده دفاع از برجام نزد اعضای کنگره می شود.از سوی دیگر سفیر اتحادیه اروپاو سفیر فرانسه در واشنگتن مشترکا گفته اند برای قانع کردن اعضای کنگره به حفظ بر جام هر کاری لازم باشد خواهند کرد. دیپلمات های اروپایی ظاهرا متوجه شده اند در کنگره گوش هایی برای شنیدن وجود دارد. چنین مکانیزم دایره گونه یی، هرچند نشان می دهد ایران در این نبرد دیپلماتیک تنها نیست،اما متقابلا دیپلمات ها می گویند نمی توانند ارزیابی دقیقی از کیفیت این همراهی درطول زمان آتی ارائه دهند.به باور برخی از آنها، با استانداردهای موجود البته جای نگرانی وجود ندارد،ولی درباره آینده نمی توانند قضاوتی تضمین شده داشته باشند.اینکه بدبینانه یا خوشبینانه به وقایع منتهی به 15 اکتبر نگاه کنیم! فکر میکنم تغییری درماهیت “تحولات آتی محدود در یک مدار”(حفظ موقعیت بین المللی برجام) ایجاد نخواهد کرد.خصوصا که به نظر میرسد تهدید آقای تیلرسون به استعفا تا حدی موثرواقع شده. هفته گذشته شایعات نسبتا موثقی از استعفای وزیر خارجه در محافل سیاسی واشنگتن انتشار یافت ،اما آقای تیلرسون در نشست خبری روز 4 شنبه که همه منتظر اعلام کناره گیری او بودند، وی این شایعات را تکذیب کرد. اما نگفت آیا با آقای رئیس جمهور بر سر موضوعات مورد مناقشه به توافقی رسیده که کناره گیری اش را تکذیب می کند!؟ یاصرفا دست به اقدامی موقت برای کاهش تنش ها در واشنگتن زده است!.یک مقام اتحادیه اروپا دربروکسل می گوید”خبر تصمیم کناره گیری تیلرسون را دوشنبه شب دریافت کرده بود”.اما نظر کلی در باره برجام که شخصا فکر میکنم درست باشد این است که اعلام عدم تایید پایبندی ایران از سوی ترامپ،که وجه بدبینانه سناریو است،باتایید احتمالی کنگره به این پایبندی- حال به هر دلیل – که وجه خوشبینانه آن تلقی میشود (با توجه به 7 گزارش مثبت آژانس وین ومواضع قدرت های جهانی) برجام را به خودی خود در موقعیت شکست که آرزوی مخالفان آن است ویا در شرایط آلیس در سرزمین رویاها که آرزوی موافقان آن است قرار نخواهد داد!.در وضعیتی کاملا طبیعی و نه شاید دقیقا قابل قبول از سوی طرفین!، برجام حفظ خواهد شد اما با تداوم حدی ازتنش، همراه با ثبات مناسبات قابل تامل .حال قضاوت با شما که این چیز خوبی ست یا نه!؟.matinmos@gmail.com