آرزوهای بزرگ ،اثر محمد بن سلمان

شاید مجبور باشیم با نگاهی شخصی و بیشتر تحت تاثیر نوعی مدرنیته متزلزل وغیر استاندارد،از تحولات جامعه عربستان سعودی استقبال کنیم!.به زن ها اجازه رانندگی، حضور در میادین ورزشی و سفر بدون همراه داده شد.لطفا گذشته ها را فراموش کنید و خوشحال باشید!.دمکراسی خاورمیانه یی! اکنون با ایده های محمد بن سلمان به بلوغ کامل رسید.
“راستی آنجا چه خبر است؟”.
اما این خوشبینی انتظار کسانی که آرزوی تحول در جامعه عربستان را داشتند برآورده خواهد کرد؟ شاید!، اما نه به علت اصلاحات انجام شده، بلکه به این اعتبار که اقدامات جاری، امیدوارانه و بالقوه بتواند در آینده راه را برای فرآیندی دمکراتیک و مشروع تر باز کند ،که البته چندان مورد نظر و مطلوبیت فعلی رهبران این کشور نخواهد بود.بسته به اینکه در کدام طرف موضوع قرار داریم اقدامات سعودی ها از موضع ایدئولوژیک مهم هستند. میشود آنها را سر آغاز فرآیند دمکراتیزاسیون این کشور محافظه کار فرض گرفت. متقابلا اما می توان تحولات فعلی را نقطه آغاز بی ثباتی سیاسی و تغییرات گریز ناپذیر بزرگ ناشی مطالبه جویی رادیکال جامعه از ساختاری به شدت متصلب، اولیگارشیک و سنتی توصیف نمود.اما هرچه هست، ساختار سیاسی عربستان، در حال تسلیم شدن در برابر شرایطی ست که موضوع آزادی زنان و تزریق حد محدودی از آزادی های تسکین دهنده ،نمی تواند پروسه تحولات آتی را کنترل و یا به تاخیر بیاندازد.ارزیابی کوتاه مدت از اقدامات اخیر در مقایسه با نتایج بلند مدت آن البته یکسان نیست. استقبال از این قدم های کوتاه، می تواند شوق برانگیز باشد، اما در بلند مدت و یا حتی میان مدت، ساختار قدرت و بافت مطالبه جو نخبگان وجامعه را مشترکا به وادی بی بازگشتی سوق خواهد داد که مسلما به نفع حاکمیت تمام نمی شود.حتما فراموش نکنید “تحول در کشوری در حال وقوع است که تجربه و سابقه یی در تحولات دمکراسی خواهی 8دهه اخیر در منطقه ندارد.به همین دلیل هرگونه تحول و در هر سطحی، بالقوه می تواند به یک فروپاشی تمام عیاردر عربستان تبدیل شود.”
آنچه اکنون عربستان در گیر آن شده، صرفا بخشی از کلیت اقداماتی ست که پرنس محمد بن سلمان از یکسال پیش با اعلام برنامه اقتصادی 20 ساله آغاز و خود مسئولیت اجرای آن را به عهده گرفته است. صرف نظر از میزان توانایی او، اما دیپلمات های غربی مقیم ریاض جسارت نه چندان هوشمندانه ولیعهد را به خودی خود یک مخاطره مضاعف برای ثبات اجتماعی عربستان نیز می دانند که عواقب آن می تواند فرآیند بی ثباتی و فروپاشی مورد اشاره را تسریع کند.درست به همین دلیل می گویم در قضاوت مهم است کدام طرف ایستاده باشیم.یک دیپلمات ارشد اروپایی مقیم ریاض که چندی پیش با محمد بن سلمان ملاقات کرده می گوید” مکرر می گفت فقط با او هماهنگ باشیم . من البته به مسئولان کشورم گفتم در آینده باید با او کار کنیم.اما عواقب آن را نیز باید در نظرگرفت .او مغرورانه خود را ویلهلم و یا بیسمارک کشورش می داند .نمی دانم طی 5 یا 10 سال آینده چه خواهد شد!؟”. گرچه گفته های این دیپلمات ؛ تا حدی واقعیت را منعکس می کند.اما مشکل عربستان از موضع محمد بن سلمان تنها در برنامه بیش از حد جاه طلبانه و نامتوازن ولیعهد خلاصه نمی شود. مسئله این است که این برنامه اولا، جنبه آمرانه و دستوری دارد تا توصیف های کارشناسانه .ثانیا، ضروریات اجتماعی،سنتی و سیاسی متصلب جامعه خود که لازمه یک توسعه متوازن و پایدار است را مطلقا در نظر نگرفته. مسئله و گلوگاه اصلی همینجاست.
نتیجه اجرای چنین برنامه نامتوازنی که خود حاصل گسست های ویرانگر قبلی ست، حتی در اثباتی ترین حالت اجرای آن(به فرض محال) عملا گسل های عظیم انواع مطالبات درجامعه سعودی را فعال خواهد کرد که موضوع زنان تنها بخش کوچکی از آن تلقی می شود. شاید این چیزی نباشد که محمد بن سلمان از آن استقبال کند.اما افزایش سطح انتظارات و مشارکت خواهی جامعه که خود نتیجه بی توجهی به ابتدایی ترین خواست های جامعه عربی ست،اتفاقی نیست که قدرت سنتی حاکم در عربستان بتوانند در مقابل آن مقاومت و یا با دادن امتیازاتی نمادین به زنان قادر به کنترلش باشد. آن فشار و ضروریاتی که آنها را وادار به اتخاذ تصمیمات جاری کرده به عقب باز نخواهدگشت. تحول جامعه عربستان شروع و دوران سرزمین متحد با ثبات و آرامش هزار و یک شب عربی در آن احتمالا رو به افول است. خاورمیانه انتظار التهابی بزرگ را می کشد.منابع خبری در بریتانیا و فرانسه روز پنج شنبه اعلام کردند تعداد زیادی از جوانان در شهر های مختلف عربستان به جرم اقدامات به گفته مقامات امنیتی مخرب و نیز تهیه ویدئوهایی با هدف تحریک مستقیم مردم به شورش بازداشت شده اند.آیا این آغازی بر یک فروپاشی و نا امنی پایدار ناشی از مطالبه خواهی اجتماعی – سیاسی در عربستان وکل منطقه است؟نمیدانم،شاید! ،کافی ست مدتی صبور باشیم-آفتاب یزدmatinmos@gmail.com