نلسون ماندلای فلسطین کیست؟

داوود کتّاب در پراجکت سیندیکیت نوشت: یکی از رهبران شناخته شده و مورد احترام فلسطینی ممکن است به زودی در قالب یک توافق آتش بس با حماس از زندان‌های اسرائیل آزاد شود. نگاهی به سابقه فعالیت‌های وی، از جمله رهبری اقدامات سیاسی از پشت میله‌های زندان نشان می‌دهد که وی می‌تواند نقشی کلیدی در احیای راه حل دو دولت ایفا نماید.

به گزارش تدبیرشرق، رهبران حماس اعلام کرده اند هرگونه توافق آتش بس در غزه باید شامل آزادی مروان برغوثی، یکی از رهبران محبوب فلسطینی باشد که از سال ۲۰۰۲ تاکنون در زندان‌های اسرائیل به سر می‌برد. در حقیقت برغوثی ممکن است کلید توافقی بر سر چیزی بیش از یک آتش بس صرف باشد. وی ممکن است بهترین امید برای احیای راه حل دو دولتی باشد.

برغوثی ۶۴ ساله از دوران نوجوانی، یکی از اعضای فتح، اصلی‌ترین شاخه سازمان آزادی بخش فلسطین بوده است. وی دهه‌ها قبل به همراه تعدادی دیگر شاخه جوانان فتح را تاسیس کرد و بعد‌ها به رهبری گروه تنظیم، کادر مردمی فتح که از رهبری سازمان در سطح محلی حمایت می‌کرد منصوب شد. هرچند وی بیش از دو دهه از زندگی اش را در زندان‌های اسرائیل گذرانده، اما همچنان در میان فلسطینیان شناخته شده و مورد احترام است.

سال‌ها قبل و با توجه به علاقمندی وی به ایده تلاش غیرخشونت آمیز، نسخه عربی “سرباز صلح طلب اسلام”، زندگی نامه ترجمه شده خان عبدالغفار خان، یکی از متحدان ماهاتما گاندی در جنبش استقلال هند به وی اهدا شد. برغوثی علاقمند به آموختن درباره نه تنها خان، بلکه هر چهره سیاسی شناخته شده‌ای از گاندی تا لوترکینگ بود که ممکن بود بتواند راهکار‌های موثری را در خصوص نحوه دستیابی به آزادی فلسطین ارائه دهد.

این کند و کاو فکری برغوثی را به رهبری اولین انتفاضه فلسطینی رساند. اعتراضات گسترده با ماهیت غیرخشونت آمیز که هدف آن رهایی از اشغال اسرائیل بود در قالب انتفاضه مردمی فلسطین شکل گرفت. اقدامات خشونت بار تنها پس از آن آغاز شد که ۴ کارگر فلسطینی در غزه کشته شدند. متعاقبا برغوثی به فردی شناخته شده تبدیل و به دلیل تحریک اعتراضات دستگیر و از اردن اخراج شد.

در طول این دوره، برغوثی متوجه یک نقطه ضعف مهم در ساختار فتح شد. وی نتیجه گرفت که فلسطینی‌ها باید خود را برای تشکیل یک دولت مستقل آماده کنند تا فتح به یک حزب سیاسی تبدیل شود. این یک ایده شجاعانه و البته بحث برانگیز بود. زمانی که من در تونس در مصاحبه‌ای این ایده را با یاسر عرفات، رئیس سازمان آزادی بخش فلسطین مطرح کردم، اون برآشفته شد.

عرفات اعلام کرد، یک جنبش آزادی بخش مثل فتح می‌تواند همه فلسطینیان را نمایندگی کند، و از چپ و راست تا مذهبی و سکولار را حول یک هدف واحد یعنی آزادسازی سرزمین‌های فلسطینی متحد سازد. اما فتح به عنوان یک حزب سیاسی باید یک چهارچوب مشخص ایجاد کند و در مسائل مختلف اعلام موضع نماید که موجب دو دستگی و تضعیف آن خواهد شد. وی سپس به صورت ناگهانی مصاحبه را ترک کرد. از آن زمان تاکنون من معتقدم که مخاطب واقعی سخنان خشمگینانه عرفات، برغوثی و دیگر رهبران جوان فلسطینی بودند که در کرانه باختری مستقر بودند و من با آن‌ها در ارتباط بودم. در سال ۱۹۹۴ برغوثی در چهارچوب توافقات اسلو اجازه یافت از اردن بازگردد. وی در سال ۱۹۹۶ و پس از انتخاب شدن به عنوان یکی از اعضای پارلمان جدید تشکیلات خودگردان، شروع به حمایت از ایده تاسیس یک دولت مستقل فلسطینی کرد و با هدف پیشبرد این هدف روابطی را با سیاستمداران و فعالان صلح اسرائیلی برقرار نمود.

با شکل گیری فرآیند صلح تفکرات برغوثی تغییر و اعلام کرد که وی و جنبش فتح مخالف حمله و هدف قرار دادن غیرنظامیان در داخل اسرائیل هستند. وی در عین حال اعلام کرد که به دنبال همزیستی مسالمت آمیز بین دو دولت مستقل اسرائیل و فلسطین است. در مارس ۲۰۰۲ و پس از گسترش درگیری‌ها بین اسرائیل و حماس که موجب ملغی شدن پیمان‌های امنیتی تل آویو با عرفات و فلسطینیان شد، نیرو‌های امنیتی اسرائیل، برغوثی را به اتهام ارتکاب قتل و دست داشتن در حملات مرگبار علیه شهروندان اسرائیلی دستگیر کردند. وی حاضر به شرکت در دادگاه و دفاع از خود نشد و به تحمل ۵ بار حبس ابد محکوم گردید.

برغوثی حتی از پشت میله‌های زندان یک شخصیت تاثیرگذار در فتح و از قهرمانان آرمان فلسطین باقی مانده است. در سال ۲۰۰۶، وی به همراه دیگر رهبران زندانی فتح سندی را منتشر کرد که اقدامات تاکتیکی سازمان آزادی بخش فلسطین شامل محدود کردن مقاومت مسلحانه به سرزمین‌های اشغال شده در سال ۱۹۶۷ و تشکیل یک دولت ائتلافی را ترسیم می‌نمود.

برغوثی با تمام وجود معتقد به حق تعیین سرنوشت فلسطینیان است و از خودگذشتگی شخصی زیادی برای به ثمر نشستن این آرمان انجام داده است. وی همچنین واقعیت‌های روی زمین را درک می‌کند و به خوبی از ضرورت دستیابی به راه حلی جهت همزیستی صلح آمیز با اسرائیل مطلع است. وی می‌تواند تنها رهبری باشد که گروه‌های مختلف فلسطینی را به پذیرش یک مصالحه نه چندان بی نقص راضی نماید تا بتوانند در یک دولت مستقل فلسطینی در کنار اسرائیل زندگی کنند.

من از زمان آخرین دیدارمان در دهه ۱۹۹۰ مستقیما با برغوثی دیدار نداشته ام، اما در تمام این سال‌ها داستان وی را دنبال کرده ام و معتقدم به محض اینکه از زندان آزاد شود، نقش خود به عنوان یک فلسطینی میهن پرست معتدل را باز خواهد یافت و راهی به سمت یک پیشرفت واقعی باز خواهد نمود. با توجه به قرار گرفتن رابطه اسرائیل و فلسطینیان در یک مقطع تاریخی، کسی بهتر از او برای راهبری وضعیت موجود به سمت یک صلح عادلانه نیست.