ازدواج سفید؛ دوگانگی پنهان هم خانه ها

خانواده به عنوان یکی از مهم ترین نهادهای اجتماعی، با ازدواج آغاز می شود و از همین حیث ازدواج، اهمیتی بنیادین در تشکیل یک خانواده دارد.

در عین حال، ازدواج نیز مانند هر پدیده ی اجتماعی دیگری دارای هنجارهایی است که در هر جامعه و در هر زمان، ویژگی های متناسب با آن جامعه و آن مقطع زمانی را داراست.

کشور ما همچون سایر کشورهای جهان سوم در حال عبور از سنت و رسیدن به مدرنیته است و پر واضح است که در چنین شرایطی در تمام مسائل اجتماعی از جمله ازدواج نیز دستخوش تغییرات و دگرگونی هایی خواهد شد؛ تغییراتی که موجب می شود افراد، نگرش های نوینی در خصوص پیوند زناشویی و ازدواج داشته باشند.

 سال های اخیر، مبحث “ازدواج سفید” در حالی در کشور ما مطرح شده و اندیشه ی مسئولان، کارشناسان و جامعه شناسان را به خود معطوف کرده است که این نوع از ازدواج در ایران از هیچ نوع جایگاه قانونی، شرعی و عرفی برخوردار نیست.

همان گونه که در تعاریف مربوط به “ازدواج سفید” آمده است، “این نوع ازدواج، ایجاد یک پیوند زناشویی میان زن و مرد، بدون لحاظ کردن چارچوب قانونی، حقوقی، شرعی و عرفی است.”

همان گونه که می دانیم، اولین تجربه های ازدواج سفید در ایالات متحده آمریکا شکل گرفته و از آن جایی که در این نوع ازدواج، زن و مرد بدون ثبت رسمی و قانونی پیوند خود، یک زندگی مشترک را آغاز می کنند، به طور طبیعی طرفین، هیچ گونه تعهد قانونی و شرعی نسبت به یکدیگر ندارند و نمی توانند مدعی حق و حقوقی نسبت به یکدیگر باشند.

به همین دلیل است که گفته می شود در ادامه ی چنین روابطی در هر جامعه، مجموعه ای از ناهنجاری های اخلاقی و اجتماعی به بار خواهد آمد.

در ایران، آمار دقیق و مشخصی پیرامون پدیده ی ازدواج سفید ارائه نشده است، اما باید گفت بسیاری از رسانه ها و مسئولان ذیربط، در خصوص این مبحث مهم – که در بطن جامعه وجود داشته و آمارهای غیررسمی از رشد و افزایش روزافزون آن حکایت دارند –  سکوت کرده اند.

باید اذعان داشت که جامعه ی ایران، به دلیل ریشه های فرهنگی که برگرفته از دین مبین اسلام، مذهب شیعه و همچنین فرهنگ ایرانی است، به هیچ عنوان آمادگی پذیرفتن مسأله ی ازدواج سفید را همچون کشورهای آمریکایی و بخشی از اروپا نخواهد داشت و برقراری رابطه ی زناشویی در بستری به نام ازدواج سفید را امری غیر اخلاقی و ارتکاب جرم تلقی می کند و بر همین اساس نیز در قانون اساسی برای آن مجازات در نظر گرفته شده است.

اگرچه ازدواج سفید در ایران، بستری غیرقانونی، غیرشرعی و غیر عرفی برای شروع زندگی مشترک محسوب می شود، اما باید بخش عمده ای از ریشه های استقبال جوانان ایرانی از این نوع پیوند را در شرایط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و … جستجو کرد.

همچنین عدم مسئولیت پذیری جوانان، یکی از مهم ترین مسائلی است که روان شناسان در خصوص دلیل رویکرد جوانان به ازدواج سفید بر آن تأکید دارند.

از مهم ترین معایب ازدواج سفید می توان به عدم تعهد و وفاداری، خیانت جنسی زوجین به یکدیگر، بروز مشکل در روابط خانوادگی و … اشاره کرد و مهم ترین ویژگی آن، این است که در صورت عدم تفاهم، زوجین می توانند بدون پشت سر گذاشتن پروسه ی طلاق، به راحتی و بدون هیچ تشریفات اداری از یکدیگر جدا شوند؛ مسأله ای که در ازدواج رسمی به عنوان یک معضل بزرگ در جامعه ی مذهبی ایران تلقی می شود…

بنا بر آمارهای غیر رسمی در ایران، زنان به ازدواج سفید به عنوان شروعی برای ازدواج رسمی نگاه می کنند اما اکثر مردان، حاضر به ازدواج رسمی و دائمی با زنی که با او هم خانه می شوند، نیستند. و این مسأله در نهایت افسردگی و سرخوردگی را برای زنانی که وارد رابطه و پیوند زناشویی پنهانی می شوند، به همراه خواهد داشت.

با توجه به نگرانی هایی که در سال های اخیر در خصوص شکل گیری ازدواج سفید در ایران، به عنوان تهدید جدی و نوین نهاد خانواده ی ایرانی ایجاد شده است، شاید وقت آن رسیده باشد که مجلس محترم شورای اسلامی به تصویب مصوبه های ضروری در خصوص مبحث خانواده و به خصوص طلاق که از زیرمجموعه های مهم در این رابطه محسوب می شود، اقدام ورزد.

ضمن این که لازم است مسئولان ذیربط با کمک و همراهی رسانه ها که داعیه دار آگاهی بخشی به جامعه هستند، با طرح موضوع ازدواج سفید در بستری آزاد، به تحلیل ابعاد اجتماعی و اخلاقی آن بپردازند و دوگانگی پنهان هم خانه ها را برای عموم مردم تشریح کنند.

/برنا