رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی گیلان: موزه می‌تواند منجر به هویت‌بخشی جوانان شود
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی گیلان گفت: موزه‌ها نشان‌گر هویت، فرهنگ و تمدن اقوام و ملّت‌ها هستند.
به گزارش تدبیرشرق، نشست علمی-تخصصی موزه و مجموعه‌داری در گیلان” با حضور رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی گیلان، مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان، معاون پژوهشی و رئیس پژوهشکده گیلان‌شناسی دانشگاه گیلان، دانشگاهیان و مجموعه‌داران موزه در پژوهشکده گیلان‌شناسی برگزار شد.
در این نشست رئیس سازمان در سخنانی ضمن تسلیت جان باختن و مصدوم شدن تعداد زیادی از هموطنان در زلزله استان کرمانشاه گفت: اصولاً باید فرهنگ را در همه روزها گرامی داشت. از اینکه چنین نشستی در روزی غیر از روز موزه‌داری برگزار می‌شود را به فال نیک می‌گیریم.
کیوان محمّدی با اشاره به معنای واژه “موزه” ادامه داد: موزه به عنوان یک واژه یونانی به معنی مجلس فرشتگان است. و به واقع معمولاً وقتی وارد موزه می‌شویم آرامش خاصی رخ میدهد.
وی افزود: موزه مکان خاصی است برای اشیا و نمادهای خاص. این اشیا و نمادهای خاص بازتاب گذشته‌ای است از مردمانی که در آن دیار زندگی می‌کردند و دارای تکنیک‌ها، آرزوها و خواسته‌ها و زیبایی‌شناسی‌هایی بودند که در بازدید از موزه به ما نمایانده می‌شود.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گیلان با تأکید بر حفظ آثار تاریخی اظهار داشت: در هریک از موزه‌ها ما با زیبایی‌شناسی مواجه هستیم که به ما قدرت مقایسه میدهد که گاهی اوقات انسان را مأیوس می‌کند. به عنوان نمونه در زیبایی‌شناسی گیلان در گذشته مانند جام مارلیک، اسب شاخ‌دار، جام املش پدید می‌آید ولی بعد وقتی هنر دوران معاصر را می‌بیند دچار رخوت می‌شوید که آن زیبایی را ندارد. این آثار منجر به هویت‌بخشی برای نسل کنونی است و ما را به این فکر می اندازد که چرا گذشتگان ما اینقدر توانمند بودند ولی اکنون چنین نمایان نیست. ما امروز اگر می‌خواهیم آثار ایران و اسلام را ببینیم و هویت خود را بشناسیم باید به موزه‌های سایر کشورها برویم. این نشان میدهد که در حفظ میراث گذشته خوب عمل نکردیم و باید نسبت به خود انتقاد داشته باشیم.
محمّدی با تأکید براینکه موزه می‌تواند بازتاب فهم، شعور و درک انسان از محیط پیرامونی را به ما منعکس کند گفت: موزه‌ها نشان‌گر هویت، فرهنگ و تمدن اقوام و ملّت‌ها هستند.
وی از تاریخ موزه‌داری در ایران سخن گفت و افزود: اگر بخواهیم بررسی موشکافانه کنیم می‌بینیم همانگونه که دیر به صنعت و تکنولوژی رسیدیم، امر موزه‌داری در کشور با فاصله زمانی دو قرن مورد توجه قرار گرفت.
وی اضافه کرد: ما وقتی تاریخ اروپا را بررسی می‌کنیم اولین موزه‌ها در قرن 16 شکل گرفتند اما در ایران از اواخر قرن 19 ناصر‌الدین‌شاه چیزی شبیه موزه ایجاد می‌کند و آن هم هدایای پادشاهان سایر کشورها به وی بود که در کاخ گلستان به نمایش گذاشت و البته به عنوان کار ابتدایی ارزنده بود. بعدها در اواخر قرن 13 قمری مرتضی قلی خان هدایت بحث موزه‌داری را مطرح می‌کند که موفق نمی‌شود اما چندی بعد بعد مرتضی قلی خان ممتاز الملک موفق می‌شود موزه‌ای را در دارالفنون ایجاد کند. پس ازآن موزه ایران باستان ظرف مدت دو سال از سال 1314 تا 1316 با استفاده از معماری قدیم ایجاد می‌شود.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گیلان در بخش دیگری از سخنان خود به چیستی و اهداف ایجاد موزه اشاره کرد و گفت: معمولاً هدف از ایجاد موزه را برای گردشگری و کسب درآمد مطرح می‌کنند که هدف حاشیه‌ای است. در حالی که هدف اصلی موزه ایجاد مکانی برای تعلیم و تربیت است. به عنوان مثال در کشور ژاپن برای دانش‌آموزان به جای کتاب از موزه برای آشنایی با تاریخ استفاده می‌شود.
وی قدرت ایجاد مقایسه را دیگر اهداف ایجاد موزه‌ها برشمرد و ادامه داد: شما وقتی به دیدن یک موزه‌ای در کشوری می‌روید این امکان را میدهد که آن را با موزه دیگری در کشور خودمان مقایسه کنید. این جای تأسف دارد که موزه ایران باستان به معنای مکان بازدید آثار قدیمی دارای قدمت، نتوانسته مخاطب چشمگیری جذب کند. در حالی که بسیاری ازموزه‌های مشهور جهان مانند شهرممنوعه چین و موزه لوور میلیون‌ها نفر بازدیدکننده دارد. ما با نشان دادن فرهنگ گذشته خودمان از طریق موزه‌ها می‌توانیم بگوییم دارای چه ریشه و جایگاهی بوده و هستیم و امروز استحقاق چه برخورد و احترامی را از جامعه جهانی داریم.
محمّدی با تأکید براینکه موزه می‌تواند منجر به هویت‌بخشی جوانان شود افزود: ما امروز به نوعی دچار بحران هویت هستیم و این بحث به وسیله روانشناسان و جامعه‌شناسان از طریق رسانه‌های مختلف مانند صدا وسیما بیان می‌شود. ما وقتی با گذشته خودمان آشنا نباشیم خود بخود به دنبال جریاناتی می‌رویم که آن خلاء را برای ما پر کند. از تاریخ گذشته ایران باستان و ایران اسلامی انواع اقسام آداب رسوم را داریم اما بعد می‌بینیم نمادهایی که شکل گرفته که رابطی به جامعه ما ندارد.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گیلان از مسائل و مشکلات موجود در بخش موزه‌داری سخن گفت و خاطرنشان کرد: هنگامی که بودجه‌ای میخواهد تخصیص یابد، مباحث فرهنگی در آخر قرار می‌گیرد و موزه هم از موضوع مستثنی نیست. در حالی که رویکرد دستگاه‌های اجرایی باید بپذیرد که فرهنگ مقدم بر اقتصاد، امور اجتماعی و سیاست است.
وی عدم تخصص‌گرایی علوم انسانی در معنای عام و موزه‌داری در معنای خاص را دیگر مشکل بخش موزه‌داری برشمرد و ادامه داد: هنوز در مجموع جامعه ما به این نتیجه نرسیده که موزه‌داری یک امر تخصصی به مانند پزشکی و مهندسی است. تاریخ و اسنادی را که نشان‌دهنده هویت ماست را باید به افراد متخصص سپرد که گه‌گاه فقدان آن را حس می‌کنیم یا آنقدر مورد بی‌مهری قرار می‌گیرند که دیگر رغبتی به آن کار ندارند.
محمّدی با بیان اینکه عدم پویایی موزه‌ها یکی از مشکلات موزه‌داری افزود: موزه‌ها کماکان به سبک قدیم اداره می‌شود. در مکانی اشیا قدیمی را گذاشتیم تا افراد از آن بازدید کنند. یکی از دلایلی که موزه ایران باستان نتوانسته در حد موزه‌های معروف جهان مخاطب جذب کند همین است. امروز کشورهای ما نیازمند سرمایه‌گذاری برای ایجاد موزه‌های بزرگتر با الهام از معماری قدیم برای ایران 80 میلیونی است.
وی تصریح کرد: معتقدم باید در ایران شرایطی فراهم شود تا دانشجویان و دانش‌آموزان موظف به بازدید از موزه‌ها و تهیه گزارش از آنجا باشند. باید به بهانه‌های مختلف پای مردم به موزه‌ها باز شود. به عنوان نمونه کسانی که اصلاً راغب به دیدن موزه میراث روستایی نبودند بعد از یکبار دیدن راغب شدند و بارها به آنجا می‌روند. بنابراین باید برای موزه‌ها در سطح دانشجویان و دانش‌آموزان برنامه‌ریزی داشته باشیم.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گیلان با اشاره به برگزاری مراسم تقدیر از موزه‌های برتر ایران در چند سال گذشته با حضور رئیس موزه‌های جهانی گفت: جای بسی تأسف داشت که نام موزه میراث روستایی گیلان که یکی از محدود موزه‌های دارای سبک در آسیا است در فهرست موزه‌های ایران نبود. موزه میراث روستایی این استحاق را دارد که جزو موزه‌های طراز اولی که فرهنگ گذشته را هرچند نمادین نشان میدهد در فهرست قرار گیرد.
وی در پایان با بیان اینکه خوشحالم که طی 10 سال گذشته مجوعه‌داران موزه توانسته‌اند ارتباط خوبی با دانشگاه برقرار کنند، خاطرنشان کرد: امیدوارم مجموعه‌داران در کارشان موفق باشند.
در پایان این نشست رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گیلان به سوألات حاضرین در جلسه پاسخ داد. پس از آن وی به همراه معاون توسعه مدیریت و سرمایه انسانی، مشاور فنی و رئیس حوزه ریاست و روابط‌عمومی سازمان از نمایشگاه تعدادی از اسناد مجموعه‌داران بخش خصوصی بازدید بعمل آورند.
/ایلنا
