آیا استخراج ارز های مجازی نقشی در خاموشی‌های برق سراسری کشور دارد؟
به گزارش تدبیرشرق، این روزها احتمالا در هرجای ایران که باشید با قطعی‌های سراسری برق مواجه شدید و ساعاتی از هفته را بدون برق سپری می‌کنید. این ماجرا حالتی بسیار جدی پیدا کرده و دولت اقدامات مختلفی از جمله تغییر ساعات اداری، خاموش کردن سیستم سرمایش ادارات برای صرفه‌جویی در انرژی برق را انجام داده است.
فرماندار تهران حتی اخیرا اعلام کرده که «اگر شهروندان در مصرف برق ۱۰ درصد صرفه‌جویی نکنند، خاموشی‌ها تا ۵۰ روز ادامه خواهد داشت.» موضوعی که در این میان پیش می‌آید اینست که با توجه به رشد ماینینگ و استخراج ارز مجازی، آیا ماینرها هم در این قطعی‌ها و کم شدن انرژی برق تاثیر دارند؟
ماینینگ روی قطعی‌های برق تاثیر چندانی ندارد
«امید علوی» عضو گروه ویراماینر و فعال حوزه ارز مجازی باور دارد که برای استخراج هر نوع از ارزهای مجازی مقدار مصرفی برق متغیری وجود دارد: «مثلا اتریوم بیشترین مصرف برق را برای استخراج لازم دارد و مونرو کمترین.» این کارشناس اما تاکید می‌کند که مشکلات قطعی برق در کشور لزوما متعلق به یکی دو سال اخیر نیست و سال‌هاست که این مشکلات گریبانگیر جامعه شده است. او به دیجیاتومی‌گوید:
«ما تولیدکننده بالقوه برق در دنیا هستیم و حتی برق را صادر می‌کنیم. این ناکارآمدی سیستم توزیع برق و البته کمبود شدید آب است که باعث این قطعی‌ها می‌شود و مقدار فارم‌ها و ماینرها در کشور آنچنان رقم قابل توجهی نیست که آنها را دارای تاثیر منفی در زمینه تولید برق بدانیم. در مجموع ۴ هزار ماینر در ایران وجود دارد و نزدیک به ۵۰۰ فارم بزرگ که این مزارع هم از نیروگاه‌های زباله‌سوزی و برق صنعتی و برق کشاورزی و… استفاده می‌کنند. البته که امسال به خاطر نرخ ارز و جهش قیمت ارزهای مجازی، مزارع و ماین کردن رشد صعودی داشته ولی بازهم این رشد آنچنان تاثیری روی توزیع انرژی ندارد.»
علوی از دو نوع فارم خانگی و غیرخانگی یاد می‌کند و عقیده دارد افرادی که در خانه‌شان ریگ و ایسیک گذاشته‌اند، اگر بخواهند هم نمی‌توانند از یک مقدار بیشتر (۳۲ آمپر) برق مصرف کنند و سیم‌کشی ساختمان و اداره برق این اجازه را به آنها نمی‌دهد:
«بیش از ۳ هزار ماینر ایران در ابعاد خانگی کار می‌کنند. افرادی که در مزارع و شهرک‌های صنعتی و حتی جاهایی مانند مرغداری مزرعه ایجاد کرده‌اند شدیدا تحت نظارت اداره برق هستند و با برق صنعتی و کشاورزی این کار را انجام می‌دهند.»
استخراج ارز مجازی به جای صادرات برق
علوی باور دارد که اگر دولت بتواند درست و با برنامه به مساله ماین کردن ورود کند، می‌تواند کمک‌حال بسیار بزرگی برای ماینرها و اقتصاد کشور باشد:
«مثلا توربین‌های بادی و مناطق اطراف آن را اجاره دهد تا در این مناطق خنک بتوان از انرژی تجدیدپذیر باد استفاده کرد و ارز مجازی استخراج کرد و با استفاده از آن ارز، تحریم‌ها را دور زد و خریدهای کلان برای کشور انجام داد. ژنراتورهای گازی هم می‌تواند به عنوان منبع دیگری جز برق در زمینه ماین کردن کاربرد داشته باشد اما پنل‌های خورشیدی و سولار جواب نمی‌دهد و سوددهی ندارد.»
او باور دارد که به جای صادرات برق به مقدار N تومان، می‌توان از همین مقدار ارز مجازی به مراتب با ارزش‌تری استخراج کرد و آن را تبدیل به کالا و پول برای کشور کرد. علوی تاکید می‌کند که استخراج بیت‌کوین و سایر ارزهای مجازی مساله‌ایست که خود دولت هم باید به طور قانونی به آن وارد شود و از شایعاتی می‌گوید که برخی بانک‌ها و شرکت‌های بزرگ هم به این مساله ورود پیدا کرده‌اند و ارزش این کار را فهمیده‌اند.
ماینرهای شخصی مشکل‌ساز هستند
«جواد دادگر»، کارشناس سایبری و فعال حوزه ارز مجازی نیز از الگوریتم‌های خاص استخراج بیت کوین باور دارد که ماین کردن آنچنان در زمینه مصرف انرژی موثر نیست. او به دیجیاتو می‌گوید:
«ماینینگ ارزهای مجازی هر کدام یک الگوریتم خاص خود را دارند و دو مدل ماینینگ داریم که یکی از دستگاه‌ها توسط خود ماینرها بسته می‌شود که ریگ نام دارد و مدل‌های دیگری نیز وجود دارد که به صورت شرکتی ساخته می‌شود و اسیکس نام دارد. در هر دو حالت این دستگاه‌ها برق زیادی مصرف می‌کنند و وقتی در قالب یک فارم (مزرعه دستگاه‌های استخراج بیت‌کوین) می‌رود این مقدار کمی قابل توجه است. ضمنا خنک کردن این دستگاه‌ها یا به اصطلاح Cooling هم برق مصرف می‌کند اما تاثیرش را نمی‌توان آنچنان قوی دانست. البته ۲۴ ساعته کار کردن آنها به خصوص در ساعات اوج مصرف شاید کمی مشکل‌ساز باشد.»
دادگر تاکید دارد که استخراج کردن و داشتن فارم در ایران هنوز مساله‌ای غیرقانونی تلقی نمی‌شود و ماینرهای شخصی چندان سود زیادی از استخراج ندارند: «ماینرهای شخصی در این بین مضرتر هستند چرا که افرادی هستند صرفا با وسوسه وارد این حوزه شدند و از اطلاعات فنی کمتری برخوردار هستند. وارد کردن استخراج بیت‌کوین به خانه‌ها به نظر من آنچنان توجیه مالی ندارد چرا که قیمت برق صنعتی و برق کشاورزی هم در این میان نیست و هزینه گزاف برق خانگی باید پرداخت شود.»
دولت می‌تواند کمک کند
«سامان ماه آورپور» اما عقیده نسبتا متفاوتی دارد، این کارشناس نرم‌افزار و محقق حوزه ارز مجازی عقیده دارد که مصرف استخراج بیت‌کوین در روز به اندازه یک ماه خانوارها در تابستان‌هاست ولی تاکید دارد که این امر با برق خانگی انجام نمی‌شود. او به دیجیاتو می‌گوید:
«برق در کشور ما آنقدر گران نیست و حدود ۳ هزار دلار برای هر استخراج هر بیت کوین لازم است که با توجه به نرخ بیشتر واقعی بیت کوین به صرفه است.»
او به شهر دوبی اشاره می‌کند و سیاست‌های دولت این شهر را درباره استخراج بیت کوین را تعریف می‌کند.
«هزینه ماین کردن در دوبی با توجه به گرمای زیاد بسیار بالاست اما دوبی مناطقی را برای ماینرها در نظر گرفته و ضمن حمایت از آنها برق رایگان هم در اختیارشان قرار داده تا از این موضوع برای اقتصاد کشور بهره بجوید. کشورهایی مثل ایسلند بهترین مکان برای استخراج بیت‌کوین است و جزو معدود مکان‌هاییست که با استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر توانسته به کار ماینینگ روی بیاورد و به نوعی بهشت ماینرها شده است.»
گرمایش جهانی و آینده ارزهای مجازی
این کارشناس گسترش و توسعه ماینینگ را تهدید مهمی برای پدیده گرمایش جهانی یا همان Global Warming می‌داند و می‌گوید بسیاری از سازمان‌ها و NGOها هم در دنیا در این رابطه بیانیه صادر کرده‌اند: « به همین جهت زمزمه‌هایی مبنی بر تغییر پروتکل صورت گرفته و از سیستم POW به POS تغییر پیدا کند. در سیستم POW یک سری الگوریتم و تراکنشات اضافه وجود دارد که از همین رو باعث بیشتر مصرف شدن برق است ولی مخترع اتریوم سعی دارد با حذف این الگوریتم‌ها، سیستم POS را جا بیندازد اما متاسفانه هنوز آنطور عمومیت نیافته است.»
او آینده ارزهای مجازی را اما جدا از این مصرف‌های انرژی می‌داند و گواه این امر را ارزهای مجازی جدیدی که بر پایه بلاکچین نیست (همچون آیوتا که برای اینترنت اشیا به کار برده می‌شود) می‌داند. ماه آورپور باور دارد که آینده ارزهای مجازی بسیار روشن و کمتر درگیر با انرژی خواهد بود اما این امر تا سال ۲۰۲۲ احتمالا اتفاق خواهد افتاد.
جمع بندی
به نظر می‌رسد با توجه به پیشرفت تکنولوژی و آمدن موضوعی به اسم ارز مجازی، طبیعتا استفاده از منابع برق هم بیشتر خواهدشد، مثل زمانی که رایانه‌ها گسترش پیدا کردند و برق بیشتری در دنیا استفاده شد، حالا با وجود ارزهای مجازی هم این روند، سیر طبیعی خود را طی می‌کند.
خبر خوب‌تر اما آنست که خود فعالان این حوزه نسبت به این موضوع واقف هستند و در تلاش هستند با مواردی چون جایگزین کردن سیستم POS و یا ارزهای مجازی خارج از بستر بلاکچین، این مصرف را کم کنند و به حداقل برسانند.
در ایران اما ماینرها و فارم‌های خانگی زیادی وجود دارد که برخی از آنها احتمالا از دانش فنی و سیستم بهینه‌ای استفاده نمی‌کنند و مشکلاتی را به وجود بیاورند که به گفته کارشناسان نمی‌توان آنها را بسیار مخرب دانست ولی در هر حال نباید کلا هم نادیده گرفت. با اینکه نفس بیت‌کوین و ارزهای مجازی و به طور کلی بستر بلاکچین، یعنی مساله به دور از دست دولت‌ها و حاکمیت‌ها انجام شود، اما در سرتاسر دنیا، دولت‌ها به طرق مختلف وارد این سیستم شدند تا بتوانند آن را بهتر و کاربردی تر داشته باشند و شاید بد نباشد این مساله در ایران ما نیز رخ بدهد، البته به آن شرط که ورود دولت به طور حمایتی تام باشد و نه دخالت و سهم‌خواهی و مسائل مشکل آفرین دیگر.
