انقلاب اسلامی و چند راه‌ نرفته…

یکی از راه‎های بررسی دستاوردهای انقلاب اسلامی، واکاوی شعارهای سال‌ ۵۷ است. در شعارهای انقلابی ما سه امر مهم و حیاتی مورد توجه قرار می‌گرفت؛ استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی.

استقلال: هدف ما انقلابیون از سردادن شعار استقلال این بود که اعلام کنیم، ما می خواهیم از سلطه خارجی ها بیرون بیاییم. در این هدف تقریبا به خوبی عمل کرده ایم و موفق هم شده ایم. البته برخی مسائل به گونه ای است که به روابط بین الملل و تدبیر مسئولان سیاست خارجی مربوط می‌شود اما آنچه که در واقعیت امر وجود دارد این است که کشور ما دیگر تحت سلطه کشورهای خارجی قدرتمند نیست. از این بابت به نظر من جمهوری اسلامی به شعار خود که خواسته ملت مبنی بر استقلال است، دست یافت. اما موضوعی که نیاز به رسیدگی دارد این است که هرچند ما تحت سلطه هیچ کشور خارجی نیستیم اما ممکن است که دستگاه سیاسی کشور تصمیم بگیرد که به نحوی ارتباطاتی را با کشورهای بین المللی داشته باشد که به استقلالش آسیب نزند.

آزادی: شعار دیگری که در طول دوران انقلاب در پی تحقق آن بودیم، آزادی بود. به این مفهوم که ما خواهان این بودیم تا از سلطه استبداد داخلی خارج شویم. به همین منظور و در جریان پس از پیروزی انقلاب و در آن هنگامی که قانون اساسی تدوین می شد، تکلیف آزادی ها را روشن ساختیم. در اصول این قانون اختیارات مردم در مسائل مختلف جامعه مشخص و کوشش شد تا هیچگونه سلطه داخلی به معنای استبداد وجود نداشته باشد. هرچند با وجود اینکه ما در تحقق این شعار و اجرای قانون اساسی نه چندان بد و بطور کجدار و مریز حرکت کردیم اما هنوز هم یکسری راه نرفته وجود دارد که باید طی شود. ما به تازگی حرف از آزادی اجتماعات می زنیم که دلیل آن هم وقوع جریانات اخیر در کشور بوده و گفته شده که باید مکانی برای تجمعات مردم تعیین شود تا آنها بتوانند اعتراضات خود را در آن مطرح کنند. این در حالی است که در قانون اساسی ایران این آزادی‎ها تصریح شده اما با محدودیت‎هایی در شیوه اجرای آن روبه رو بوده ایم. البته نباید از این مهم غافل شد که در مجموع در اجرای اصول آزادی خواهانه موفق بودیم ولی باید تلاش‎های بیشتری را در این خصوص صورت بدهیم. به هرحال چنین اقداماتی نیاز به برخی مقدمات مانند بالا بردن فرهنگ جامعه دارد. ما برای تحقق این شعار که از شعارهای اصلی انقلاب است هنوز باید تلاش کنیم تا به مسیر روشن تری در تحقق آزادی با همه شئون مختلف برسیم و ان‎شاالله بتوانیم به آن دست یابیم.

جمهوری اسلامی: ما با این شعار می خواستیم بگوییم که این جمهوری که می خواست با شعار استقلال حرکت کند، حالا می خواهد بر مبنای اسلام قرار بگیرد. یعنی انقلاب ما ضمن حفظ جمهوریت که با دو شعار قبل از خود تلفیق می شود، اسلامیت هم داشته باشد. اما متاسفانه این همه فساد اقتصادی که در کشور رخ داده صدای اعتراض همه را از مقام معظم رهبری گرفته تا دولت و مردم را بلند کرده است، با این شعار همخوانی ندارد و باید برای رفع آن چاره اندیشید. در زمینه عدالت هم که یکی از تاکیدات دین اسلام است، وضعیت به همین منوال قرار دارد.

پس با این وجود با گذشت چهار دهه از عمر انقلاب اسلامی راه‎های نرفته زیادی وجود دارد که باید برای رسیدن به آن بیش از گذشته تلاش کنیم.

* استاد دانشگاه تربیت مدرس
۲۷۲۱۵