هدف وزيرخارجه امريكا از سفر به كشورهاي عربي چيست؟ / تقلای تیلرسون برای متقاعد کردن اعراب و اروپایی ها براي منزوی کردن ایران

به گزارش تدبیر شرق همزمان با سفر مهم «رکس تیلرسون» وزیر امور خارجه امریکا به عربستان سعودی و سایر کشورهای منطقه رسانه های مختلف بین المللی به تحلیل این سفر و تمرکز بحث ها بر روی موضوع ایران پرداخته اند. این در حالیست که تحولات میدانی در منطقه به نفع ایران در حال روی دادن هستند.

 این موضوع سبب شده تا نشریات غربی از جمله «گاردین» بریتانیا نیز به آن اشاره کنند این روزنامه در بخش نظرگاه آن روزنامه اشاره می کند که شکست داعش در رقه پیروزی ای برای ایران است.

این روزنامه می نویسد:«هفته گذشته خلافت خودخوانده داعش در شرق سوریه به دست اعراب سنی و کردها سقوط کرد. این موفقیتی اصولی برای ائتلاف بین المللی علیه داعش بود. برای ساکنان آن شهر این به معنای پایان سه سال وحشتناک تحت حکومت فرقه ای نیهیلیستی (پوچ گرا) بود.

داعش در طول سالیان اخیر نمادی از جنایت به همراه ایدئولوژی بود: گردن زدن ها در استادیوم ورزشی، از پشت بام پرتاب کردن مردان همجنسگرا، برده داری زنان و تعلیم کودکان برای بمبگذاری انتخاری. هنوز زود است که از شکست کامل داعش بگوییم آن گروه هنوز در جبهه هایی از مرز سوریه و عراق حضور دارد.

ادعای ترامپ در روز شنبه این بود که سقوط رقه اغاز دورانی برای انتقال قدرت سیاسی در سوریه است اما هیج شواهدی وجود ندارند که شاهد چنین انتقال قدرتی در دمشق باشیم. هم چنین، نمی توان گفت که منطقه به ثبات نزدیک تر می شود. به جز صلح در رقه در کرکوک دومین شهر در عراق در کشور همسایه سوریه شرایط بسیار متفاوتی وجود دارد و درگیری نظامی میان شبه نظامیان شیعه و نیروهای پیشمرگه کرد پس از اختلاف نظر بر سر نتیجه همه پرسی اخیر استقلال کردستان عراق روی داده است. نیروهای کرد در رقه پیروز شدند اما در کرکوک شکست خوردند.

 این نشانه ای دیگر از خاورمیانه بی نظم و پرآشوب است. اتحادها به سرعت تغییر می کنند و انتهای بازی برای هیچ کس قابل پیش بینی نیست. نیروهای کرد و عراقی که هر دو رو در روی یکدیگر ایستاده اند.

هر دو نیرو توسط نیروهای امریکایی اموزش دیده شدند و توسط امریکا تجهیز شده اند اما اکنون مقابل یکدیگر قرار گرفته اند. در شرق سوریه نیروهای تحت حمایت امریکا و ایران پس از شکست داعش با یکدیگر در حال رقابت شدیدی هستند.

قدرت نظامی و فرصت طلبی ژئوپولیتیک است که بر رویدادهای اخیر در خاورمیانه حکم می راند. دیپلماسی اما در این میان فراموش شده است. هر بازیگر دولتی و غیر دولتی برای افزایش نفوذ خود و فتوحات بیش تر تلاش می کند. این موضوع سبب افزایش اختلافات فرقه ای و نژادی خطرناک شده است. مقایسه این درگیری با جنگ های سی ساله اشتباه نیست.

با این حال، یک دولت تاکنون بیش ترین بهره را برده است: ایران. نیروهای ایرانی و نیروهای مورد حمایت ایران در حوزه میدانی حضور داشته اند و نفوذ ایران در سرتاسر عراق، سوریه و لبنان افزایش یافته است. در فضای هرج و مرج و بدلیل خطاهای امریکا و محاسبات اشتباه و سرمایه گذاری روی آن ایران بانفوذتر از گذشته شده است. ایران قابلیت ایجاد مشکلات بزرگتر را برای امریکا دارد».

با توجه به اذعان رسانه های غربی نسبت به افزایش قدرت و نفوذ منطقه ای ایران، روزنامه امریکایی «لس آنجلس تایمز» در یادداشتی تحلیلی به قلم «دویل مک مانوس» اشاره می کند که ترامپ می خواهد با ایران مقابله کند اما هیچ ایده ای درباره چگونگی آن ندارد.

 او در این یادداشت می نویسد:«هفته گذشته نیروهای تحت حمایت امریکا رقه پایتخت داعش در سوریه را از آن گروه بازپس گرفتند. اما جشن قابل ملاحظه ای گرفته نشد و ترامپ هیچ اعلام رسمی ای درباره موفقیت انجام نداد.

او از ماموریت بزرگ سخن نگفت. بخشی بدان علت است که مبارزه علیه داعش دیگر موضوع اصلی نیست. دولت ترامپ در حال حاضر جنگ وسیع تری در خاورمیانه را اعلام کرده است: جنگ علیه ایران. ترامپ ایران را حامی تروریسم و تهدیدی خطرناک می خواند. او می گوید امریکا باید تلاش سیاسی، نظامی و اقتصادی خود را معطوف مقابله با گسترش نفوذ ایران در خاورمیانه کند.

مشکل اینجاست که دولت ترامپ نمی داند چگونه باید به این هدف دست یابد یا اگر هم درباره چگونگی آن می داند به کسی چیزی نمی گوید. مقام های امریکایی بر این باورند که اکثر نیروهایی که در جنگ داخلی سوریه برای اسد می جنگند نیروهای شبه نظامی مورد حمایت ایران و نه نیروهای ارتش سوریه هستند. در سند استراتژیک تازه امریکا درباره مقابله با ایران نیز توضیح واضحی درباره جزئیات اقدام علیه ایران داده نشده است. «جیمز اف جفری» یکی از مقام های ارشد سابق دولت جورج دابلیو بوش که به دولت ترامپ نیز مشاوره ارائه می دهد می گوید که هیچ برنامه استراتژیک و هیچ سازماندهی ای وجود ندارد. او می گوید ترامپ ایران را به دوئل فراخوانده اما اسلحه ای ندارد».

لس آنجلس تایمز در ادامه اشاره می کند که در سوریه ایران در حال پیش روی است و می افزاید:«دولت اسد به شدت به کمک های اقتصادی و نظامی ایران وابسته است. به نظر می رسد که اسد و متحدان ایرانی اش برنده هستند.

 دولت سوریه به تدریج کنترل خود را بر بسیاری از بخش های غربی آن کشور تثبیت می کند و در حال حاضر فروپاشی داعش نیز سرعت می گیرد و حرکت به سوی شرق سوریه است. هفته گذشته نیروهای دولتی مورد حمایت ایران به میادین شهری در جنوب رقه که نیروهای معارض مورد حمایت امریکا امید فتح آن را داشتند پیش روی کردند.

این منطقه به دو دلیل مهم است:نقطه عبور از مرز عراق است و در نزدیکی میدان های نفتی و گازی است و پاداشی مهم و بزرگ در جنگ است. در این راستا دولت ترامپ با یک معضل مواجه است: ایا باید اموزش، تسلیحات و پشتیبانی هوایی را به شورشیان سوریه در رقه ارائه دهد؟ آیا در آن صورت خطر درگیری میان نیروهای شورشی و نیروهای دولتی به خصوص با حمایت ایران و روسیه افزایش نمی یابد؟

هم چنین، ترامپ باید تصمیم بگیرد که ایا می خواهد صدها مشاور نظامی امریکایی در داخل سوریه بمانند. مخالفان اسد گفته اند که امیدوارند امریکایی ها برای چندین دهه آینده در سوریه باقی بمانند.

 این در حالیست که ترامپ در وعده انتخاباتی اش از کاهش نیروها در خاورمیانه گفته بود. «فردریک سی هوف» یکی از مقام های سابق وزارت خارجه امریکا در مرکز رفیق حریری در شورای اتلانتیک می گوید اگر شما در مورد فشار بر ایران جدی هستید باید درگیر در نبرد و مقابله باشید در غیر این صورت خلاء قدرتی ایجاد خواهد شد که ایران و اسد از آن بهره خواهند برد. جفری هم چنین پیشنهاد می کند که امریکا به ترکیه، عربستان سعودی، اسرائیل و سایر قدرت های منطقه ای برای تقویت معارضان سوری و علیه ایران ائتلاف گسترده تری تشکیل دهد. او می گوید:«امریکا باید ائتلافی گسترده تشکیل دهد تا ایران  را از رسیدن به هدف اش که همانا گسترش حوزه نفوذ اش می باشد در آینده بازدارد».

این روزنامه می افزاید:«ماندن نیروهای امریکایی در سوریه یعنی در معرض خطر قرار گرفتن آنان در جنگ داخلی سوریه و خروج نیروها نیز می تواند به افزایش نفوذ ایران کمک کند. دولت ترامپ برنامه دقیق و پیش بینی شده و همراه با برنامه ریزی ندارد و این می تواند سبب انتخاب بدترین گزینه ممکن شود».

در همین حال، رسانه های امریکایی از تلاش «رکس تیلرسون» وزیر امور خارجه امریکا برای منزوی کردن ایران خبر می دهند.

شبکه خبری «ای بی سی» با اشاره به سفر اخیر تیلرسون به خاورمیانه می نویسد:«او با هدف جلب حمایت کشورهای عربی برای منزوی کردن ایران به منطقه سفر کرده است. هدف او محاصره ایران در خاورمیانه و به انزوا کشاندن آن کشور است. او روز یکشنبه سناریوی خود را به اجرا گذاشت و خواستار اتحاد عراق و عربستان سعودی برای مقابله با ایران شد. او هم چنین خواستار حل سریع بحران میان قطر و همسایگان عرب آن کشور شد. از دید تیلرسون این بحران و تداوم آن به طور ناخواسته ایران را تقویت می کند. تیلرسون از رفتار بدخواهانه ایران گفت و آن را محکوم کرد. او از ملت های منطقه و سایر نقاط جهان به ویژه اروپا خواست تا هر کاری که می توانند برای مهار سپاه انجام دهند. او خواستار بازگشت شبه نظامیان شیعه در عراق به ایران شده است یا این که در غیر این صورت آنان در ارتش عراق ادغام شوند».

ای بی سی در ادامه می نویسد:«مقام های امریکایی امیدوارند همکاری تازه میان بغداد و ریاض مانع از نفوذ رو به رشد ایران از خلیج فارس تا دریای مدیترانه شود. در میان فشارها برای این اتحاد دولت عراق در حال تلاش برای احیای قدرت خود پس از تضعیف داعش است و با موضوع استقلال کردی مواجه است. تاریخ، مذهب و سیاست در مسیر راه تیلرسون قرار گرفته اند و به مثابه سد عمل می کنند اما پادشاه عربستان سعودی و نخست وزیر عراق در مورد چشم انداز همکاری ها خوش بین هستند. ملک سلمان از لزوم مقابله با تروریسم به عنوان تهدیدی جدی علیه عربستان و عراق گفت و عبادی نیز از روابط پررونق برادرانه میان دو کشور گفت».

ای بی سی اشاره می کند که پس از نزدیک به سه ده عربستان سعودی در سال ۲۰۱۵ میلادی سفارت خود در بغداد را بازگشایی کرد. دو کشور در طول تاریخ روابط تیره و تاری داشته اند اکثریت عراق شیعه و عربستان سعودی تحت رهبری سنی هاست و تجاوز صدام حسین به کویت نیز روابط دو کشور را وخیم تر کرد. با این حال، در ماه های گذشته روابط بهبود یافته اند این شبکه خبری می افزاید:«در فوریه امسال برای نخستین بار وزیر امور خارجه عربستان سعودی به بغداد سفر کرد و پس از آن در ماه آگوست مرزهای میان دو کشور بازگشایی شدند و پروازهای تعلیق شده میان دو کشور در جریان جنگ خلیج فارس از سرگرفته شدند».

این شبکه خبری اشاره می کند با این حال روابط فیمابین همراه با سوء ظن و تردید است. این شبکه خبری اشاره می کند که کماکان تیلرسون در حل و فصل بحران میان عربستان سعودی و متحدان اش با قطر ناموفق بوده است.

روزنامه «نیویورک تایمز» نیز در گزارشی اشاره می کند که تیلرسون روز یکشنبه درباره سرمایه گذاری اروپایی ها در ایران هشدار داد. این روزنامه می نویسد:«او این هشدار را در حالی مطرح کرده است که دولت ترامپ در نظر دارد خود را از توافق هسته ای کنار بکشد و مجازات های تحریمی علیه ایران وضع نماید.

تمرکز تیلرسون و ترامپ علیه سپاه است که بخش های مهمی از اقتصاد ایران را در اختیار دارد. اظهارات تیلرسون حاکی از آن است که دولت ترامپ در تلاش است تا متحدان اروپایی خود را متقاعد کند که از تلاش برای استفاده از برجام برای سودرسانی اقتصادی بیش تر خودداری کنند. این در حالیست که دولت های اروپایی به همراه چین و روسیه و ایران بارها از توافق هسته ای حمایت و دفاع کرده اند. موافقان تحریم ایران در دولت ترامپ باور دارند اگر کنگره تصمیم به مجازات تحریمی علیه ایران بگیرد شرکت های اروپایی گزینه ای جز انتخاب میان بازار ۱۹ تریلیون دلاری امریکا در برابر بازار ۴۰۰ میلیارد دلاری ایران نخواهند داشت».