زلزله رودبار کابوسی 27 ساله که باید از آن درس گرفت

حالا دیگر شوهر مهربانش ، دخترک زیبای موطلایی اش و دو پسر دلبندش نیستند و او همه این سالها را با داغ جگرسوز مرگ دلخراش آنها تنها به امید خوشبختی آتیه زندگی کرده ، فرزندی که هنگام زلزله هنوز به دنیا نیامده بود .
31 خرداد 1369 زمین لرزه ای با بزرگای 7.4 ریشتر چند دقیقه پس از نیمه شب به وقوع پیوست و سه شهر منجیل، رودبار و لوشان و روستاهای پیرامون و شمال غرب زنجان در ناحیه طارم علیا ، در این زمین لرزه تقریبا به طور کامل ویران و یا به شدت تخریب شدند.البته اسیبها تنها محدود به این شهرها نبود بلکه حتی در شهر رشت نیز ساختمانهای نوسازی را با خاک یکسان کرد . در اثر این زمین لرزه حدود 40 هزار نفر از هموطنانمان جان خود را از دست دادند و هزاران نفر آسیب های جسمی و روحی دیدند . همچنین بیش از 200 هزار واحد مسکونی تخریب و 500 هزار نفربی خانمان شدند .
در اثر رخداد این زمین لرزه ، آسیب‌های جدی به سد سفید رود، نیروگاه لوشان، پلها، کیلومترها جاده، بیمارستان ها، سازه های عمومی و مسکونی وارد شد.
تا فردای آن روز به جز خود حادثه دیدگان کسی از فاجعه با خبر نبود و بازماندگان با لب تشنه و جان مجروح و خسته در میان خرابه ها به دنبال عزیزانشان می گشتند .
حسن شیری که برای پیدا کردن اقوامش از رشت عازم رودبار شده بود به یاد می اورد که شهر تلی از خاک و سنگ بود و بازمانده ها از درد و غم و جراحات و تشنگی و گرسنگی در عذاب بودند. می گوید انقدر برای پیدا کردن عزیزانم فریاد زده بودم که صدایم گرفته بود . انقدر با دست خالی خاک و سنگ را کنار زده بودیم که انگشتانمان زخم شده بود و بغض و خاک راه گلویمان را بسته بود. هرچه منتظر کمکهای دولتی شدیم خبری نشد . شب بعد از حادثه خودم را به استانداری رساندم تا وضعیت بحرانی منطقه و نیاز مردم را به استاندار اطلاع دهم اما جلویم را گرفتند و گفتند جلسه است ، این بود که نزد مرحوم ایت الله احسانبخش رفتم و جریان را برایش گفتم و پس از ان بود که کمک ها را گسیل کردند.
از آن زلزله سالها گذشته اما پس لرزه های روحی اش ، غم از دست دادن عزیزان همچنان روح و ذهن بازماندگان حادثه را می آزارد .
ولی آیا این زمین لرزه اولین و آخرین زلزله در این منطقه است . آیا باید بی خیال زمین لرزه ها شد یا خود را برای بحرانهای این چنینی آماده کرد .
*وضعیت کنونی
محمد علی شکری کارشناس خبره زمین لرزه گیلان در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : رخداد زمین لرزه های تاریخی و دستگاهی و همچنین وجود گسلهای جنبایی چون گسل خزر، گسل آستارا، گسل رودبار، گسل جیرنده، گسل لاهیجان در گستره گیلان، همه نشان از لرزه خیزی بالای این استان و قرارگیری آن در زمره مناطق پرخطر از نظر مخاطرات لرزه ای دارد.
وی خاطرنشان کرد : پیشینه لرزه ای استان گیلان بیانگر ثبت زمین لرزه های تاریخی و دستگاهی فراوان و تاثیرگذار، در پهنه این استان است .
شکری متذکر شد: ثبت 400 خردلرزه با بزرگای 1-3 (MN) و نزدیک به 150 زمین لرزه با بزرگای متوسط 3-5 (MN) ، توسط دستگاههای لرزه نگاری از سال 1385 تا کنون در استان گیلان، نشان از زمین ساخت جنبا و لرزه خیزی بالای این استان دارد.
حال این سئوال مطرح است که آیا پس از گذشت بیست و هفت سال از این زمین لرزه مهیب ، از آن درس گرفته ایم و برای مدیریت بحران ناشی از آن آمادگی داریم یا همه چیز به دست فراموشی سپرده شد؟
*آزمون تلخی که از آن درس نگرفتیم
به گفته کارشناسان در زلزله های اتفاق افتاده در دنیا بیش از 90 درصد مرگ و میرها به علت ویران شدن ساختمانهایی است که انسانها از آنها به عنوان محل زندگی و یا محل کار و غیره استفاده می کنند.
شجاع انصاری دکترای زمین شناسی می گوید این واقعیت که زلزله شش ریشتری در ایران سه تا چهار هزار کشته در ایتالیا 300 تا 400 کشته و در امریکا سه تا چهار کشته برجای می گذارد نشان دهنده اهمیت توجه به ایمنی در ساخت و سازها است .
در سال‌های نخست پس از رخداد زمین لرزه تاثیر روانی این زمین لرزه سبب شد تا بازسازی و ساخت و ساز ها به طور قابل ملاحظه ای با رعایت اصول ایمنی و مهندسی صورت پذیرند اما با گذشت زمان این مسئله به تدریج به دست فراموشی سپرده شد.
شکری کارشناس خبره زمین شناسی گیلان در این باره تصریح کرد : ساخت مسکن مهر در منطقه پر ریسک از لحاظ مخاطرات در شهر رودبار، احداث بناهای مسکونی بدون در نظر گرفتن اصول مهندسی در شهرهای منجیل و رودبار و در منطقه های پرمخاطره از دیدگاه زمین شناختی، ساخت و سازهای بسیار در مناطق غیر مجاز و عدم توجه به مناطق مستعد زمین لغزش های با پتانسیل بسیار بالا در احداث آزاد راه رشت-قزوین و مسیر ساخت راه آهن، نشانه های بارزی از به فراموشی سپرده شدن زمین لرزه 31 خرداد 69 منجیل-رودبار و خسارات ناشی از آن است.
*بافت فرسوده 20 شهر گیلان
از سویی بافتهای فرسوده و بی توجهی به ساخت و سازهای اصولی خود عاملی برای افزایش مخاطرات در صورت بروز سوانح طبیعی است.
معاون مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی گیلان نیز اخیرا در مصاحبه ای با ایرنا با اشاره به وجود بافت فرسوده در 20 شهر استان از جمله 700 هکتار بافت فرسوده در کلانشهر رشت گفت : طرح بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده در چند شهر استان از محل اعتبارات شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران تهیه شده و در چند شهر دیگر نیز به عهده شهرداری ها است.
رضا علی نیا خانسری در خصوص وضعیت سازه ها در استان اظهار کرد : در 15 سال اخیر بسیاری از ساختمان ها طبق مقررات و آیین نامه های جدید ساخته می شوند اما امارهای غیررسمی حاکی از این است که حدود 30 درصد ساختمانها در کلانشهر رشت فاقد پروانه ساخت و به احتمال قریب به یقین بدون رعایت نکات ایمنی احداث شده است .
*چه باید کرد
بر اساس اطلاعات زمین شناسان زمین لرزه 31 خرداد 1369رودبار، اولین رخداد لرزه ای مخرب نبوده و آخرین نیز نخواهد بود. از این آمادگی همیشگی برای مواجهه مناسب با این رخداد طبیعی ضروری است .
به گفته کارشناسان شناسایی هرچه بهتر گسل ها به عنوان سرچشمه های لرزه زا ، رعایت اصول ایمنی و مهندسی در ساخت سازه ها و بناها و همچنین آموزش همه جانبه، جهت آمادگی در برابر رخداد این پدیده طبیعی تنها راه کاهش خسارات ناشی از این پدیده طبیعی است.
سرپرست اداره کل مدیریت بحران گیلان در این باره به ایرنا گفت : پس از زلزله دلخراش رودبار و منجیل و با توجه به عمق فاجعه و خسارات جانی ‌و مالی بوجود آمده و مستندات موجود مشخص بود که اصول فنی در ساخت وسازها رعایت نشده بود و آگاهی عمومی در مواجهه با زلزله نیز وجود نداشت. پس از آن قوانین و مقررات فنی و تخصصی تدوین و لازم الاجرا شد.
عبدالرضا علی نیا ، برای کاهش حداقلی خسارات جانی و مالی ، آموزش مردم ، مقاوم سازی ساختمانها و بیمه را الزامی دانست .
وی ، مقاوم سازی ساختمانهای موجود و رعایت نکات ایمنی و مقررات ساخت و ساز در بناهای جدید را نیز از ضروریات خواند و افزود : در احداث ساختمانهای جدید قوانین و مقررات ساخت و ساز باید رعایت و از استاد کاران و کارگران دارای کارت مهارت فنی استفاده شود.
*اموزش خانواده های گیلانی
استان گیلان در کرانه دریای خزر با دو و نیم میلیون نفر جمعیت دهمین استان پرجمعیت کشور و از جمله مناطق پر مخاطره کشور از نظر حوادث طبیعی نظیر زلزله ، زمین لغزش، سیل و آب گرفتگی ، بارش سنگین برف و حریق جنگل است.
آموزش نکات ایمنی و چگونگی مقابله با بلایای طبیعی و حوادث همیشه می تواند از تبعات منفی سوانح بکاهد.
مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان گیلان گفت: طرح ملی خادم با هدف آمادگی در برابر مخاطرات و افزایش تاب آوری جامعه در حوادث از دهه فجر پارسال در استان آغاز شده است .
مهدی ولی پور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، افزود: در اجرای این طرح هشت هزار و 610 خانواده در استان گیلان به مدت یک سال از آموزش های لازم این جمعیت به صورت چهره به چهره برخوردار می شوند.
وی خاطرنشان کرد : بر اساس برنامه طرح ملی آمادگی در مخاطرات (خادم) تمامی خانواده های گیلانی در پنج سال آینده بایستی تحت آموزش قرار گیرند.
طبق هشدار کارشناسان در صورت بی توجهی به مقوله پیشگیری و مدیریت بحران در صورت بروز زمین لرزه در دریا و خشکی در گیلان و استانهای ساحلی خزر ، وقوع فاجعه دور از انتظار نیست .
آموزش آمادگی برای مخاطرات در صورت اجرای صحیح اقدامی امیدوار کننده است اما کافی نیست . نحوه مقابله با بحرانهای نه چندان شدید اخیر نظیر بارش سنگین برف نشان دهنده اهمیت و ضرورت توجه جدی به مقوله مدیریت بحران از بررسی وضع موجود ، برنامه ریزی و تجهیز و تهیه امکانات تا اموزش است.
بهره گیری از مدیران کارامد و مسئول در این حوزه ، تقویت ستاد بحران و تبدیل ان به یک مجموعه مفید و موثر ، برنامه ریزی مناسب ، تامین تجهیزات لازم ، جدی گرفتن نکات ایمنی در سازه ها ، نظارت جدی بر ساخت و سازها ، برنامه ریزی برای تشکل سازمانهای مردم نهاد در مواقع مورد نیاز و آموزش راههای کاهش مخاطرات و نحوه مقابله با ان به صورت موثر و مستمر از جمله اقدامات لازم است .
آتیه کودک بازمانده از زمین لرزه خود اکنون چشم به راه نوزادی است و امیدوار به این که او و دیگر فرزندان این دیار در صورت وقوع زمین لرزه یا دیگر مخاطرات در ایمنی و آسایش زندگی کند .
زمین به ظاهر خفته است اما هشیار باشیم چشم فرو بستن بر خطرات بالقوه موجود ممکن است بیداری در پی نداشته باشد .
گزارش : گیتی بابایی
6030

انتهای پیام /*