یادداشت – سید محمد احمدی / اوراسیا دروازه جدید اقتصاد ایران
یجاد این اتحادیه در واقع گامی رو به جلو بود که پا را از صرف ایجاد یک بلوک تجاری منطقه‌ای فراتر می‌گذاشت و فضای واحد اقتصادی ایجاد می‌کرد که می‌توانست سیاست مشترکی را در زمینه‌های متعدد انرژی، صنعت، کشاورزی، فناوری، حمل و نقل و غیره به وجود آورد.
یادداشت اختصاصی تدبیر شرق -سید محمد احمدی* : کشورهای روسیه، قزاقستان، بلاروس، قرقیزستان، تاجیکستان در سال ۲۰۰۰ با هدف ایجاد یک بازار مشترک، جامعه اقتصادی اوراسیا را تشکیل دادند، ازبکستان نیز در سال ۲۰۰۶ به جمع این کشورها پیوست، اما تا پیش از سال ۲۰۱۴ و ایجاد یک اتحادیه گمرکی که به ایجاد کد تعرفه گمرکی مشترک میان این کشورها منجر شد، سازوکار مشترکی نداشت.
مطرح شدن ایده فضای واحد اقتصادی موجب شد روسای جمهوری روسیه، بلاروس و قزاقستان توافق‌نامه ایجاد اتحادیه اقتصادی اوراسیا را در سال ۲۰۱۴ امضاء کنند که در سال ۲۰۱۵ به مرحله اجرا رسید.
ایجاد این اتحادیه در واقع گامی رو به جلو بود که پا را از صرف ایجاد یک بلوک تجاری منطقه‌ای فراتر می‌گذاشت و فضای واحد اقتصادی ایجاد می‌کرد که می‌توانست سیاست مشترکی را در زمینه‌های متعدد انرژی، صنعت، کشاورزی، فناوری، حمل و نقل و غیره به وجود آورد. ارمنستان و قرقیزستان نیز در سال ۲۰۱۵ به این اتحادیه پیوستند. کمیسیون اقتصادی اوراسیا رکن اجرایی این اتحادیه است و مقر آن به عنوان سازمان نظارتی اتحادیه در مسکو است که از ۱۰ نفر تشکیل شده و هر کشور دو نماینده در این کمیسیون دارد و تصمیمات این کمیسیون که توسط دو سوم آرا در هیات ۱۰ نفره تصویب می شود برای تمامی کشورها لازم‌الاجرا خواهد بود و البته هریک از اعضا از طریق کمیسیون شورای اقتصادی اوراسیا که شامل معاونان نخست وزیران کشورهای عضو است دارای حق وتو هستند.ازاینروتعمیم روابط سیاسی میان ایران وروسیه طی سال‌های اخیرموجب شدتادوطرف تمایل بیشتری نسبت به فعالیت‌های اقتصادی وتجاری بایکدیگرداشته باشندوازطرفی دیگرداشتن موافقت‌نامه سرمایه‌گذاری دوجانبه میان ایران وهرپنج کشورعضواتحادیه اقتصادی اوراسیامی‌توانددروازه جدیدایران رابه اقتصادی جدیدبازکند.
سهم اندک ۲۵۵ میلیون دلار ی ایران ازبازار واردات محصولات کشاورزی وغذایی ۲۳ میلیارددلاری روسیه نیازمند یک بازنگری جدی برای ورود ایران به این بازارهاست با فرصتی که در روابط سیاسی مناسب میان ایران وروسیه وجود دارد حداکثراستفاده برای ورود به این بازار ازسوی ایران می‌بایدصورت گیرد.
روسیه هم‌اکنون دربسیاری اززمینه‌ها ازجمله مصالح ساختمانی، انرژی فناوری، طرح‌های دانش بنیان،شیلات،صنعت،موادغذایی یکفرصت برای اقتصادوتولیدایران است.
ایران دراوراسیا بایدازروسیه اقتصادخودرابازیابی کندچراکه اوراسیابه دلیل همجواری بامناطق استراتژیک آتلانتیک خاورمیانه وپاسیفیک نقش مهمی داردوحتی درآینده مثلث روسیه،چین وایران دراوراسیا آینده جهان راخواهدساخت.ودراینمیان روسیه نقش مهمی درساخت وتقویت این مثلث طلایی ومعرفی قدرت‌های جدیدبه جهان ایفاءخواهدکرد.
ایران دراین میان منافع ملی خودرادرارتباط باکل منطقه اوراسیا با حضوردرکنار روسیه و چین قابل تامین می‌داند،بنابراین تقویت روابط باروسیه وچین دردستورکارقرارداردو ایران می‌تواندباامنیت پایدارسرزمینی واقتصادی درمقایسه باکشورهای منطقه ازترازجهانی خوبی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی برخوردارشود.
حال باتوجه به اهمیت کشورهای اوراسیادرتجارت خارجی ماموضوع تعرفه یکی ازموانع افزایش صادرات مابه این کشورهاخواهدبود چراکه به دلیل توافقنامه‌ای که بین کشورهای عضواین اتحادیه منعقد شده بودکشورهای خارج ازاین حوزه امکان صادرات باتعرفه برابر رانداشتند ودرمقابل برخی ازاین کشورها یااغلب آنهاازمنافع عضویت دراین سازمان استفاده می‌کردند،بنابراین عملاامکان رقابت برای صادرکنندگان بسیارمحدوداست.
ازآنجاکه اتحادیه اقتصادی اوراسیا وایران هفدهم ماه می سال ۲۰۱۸ توافق‌نامه موقت مربوط به منطقه آزادتجاری راامضاءکردندکه این توافق‌نامه برافزایش تبادلات تجاری بین کشورها بااحتساب تسهیل رژیم گمرکی تاثیربسیارگسترده‌ای دارد.
حال دستور آقای روحانی به وزیر صمت مبنی بر عملیاتی کردن اجرای توافق‌نامه مربوط به منطقه آزاد تجاری با اتحادیه اقتصادی اوراسیا که براساس آنچه در این قانون تصویب شده و توسط مجلس دومای روسیه نیز مورد تصویب قرار گرفته توسط مجلس شورای اسلامی هم از جمله بند مربوط به رژیم مالیاتی ترجیحی برای عملیات‌های صادرات و واردات و تشکیل لیست کالایی که شامل عوارض گمرکی کمتر است مورد تصویب قرار گرفته است می‌تواند سرآغازی برای ورود بسیاری از محصولات و توانمندی‌های جمهوری اسلامی ایران برای ورود به این دروازه جدید باشد.
دروازه جدید فرصتی طلایی برای اقتصاد ایران است که در حال حاضر به‌صورت موقت در یک پروسه ۳ ساله در اختیار جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است که اگر از این فرصت طلایی به نحو شایسته استفاده شود دروازه‌های بزرگتری از اقتصاد دنیا به روی ایران گشوده خواهد شد بنابراین عزم و اراده اقتصاد ایران می‌باید استفاده شایان از این فرصت طلایی برای ورود به اقتصاد اوراسیا باشد چرا که اوراسیا می‌تواند شناخت بیشتری از توانمندی‌های تولیدی و صنعتی ایران به دنیا برای جمهوری اسلامی ایران به نمایش بگذارد.
بر ههمین اساس سهم گیلان بر اساس توانمندی‌های آن قابل احصاء است و ظرفیت‌های متنوع و چندبعدی گیلان در حوزه‌های مختلف می‌تواند این استان را به مرکز مبادلات ترانزیتی، گردشگری، کشاورزی و فرآوری با کشورهای عضو اوراسیا تبدیل کند.
بنابراین گیلان به عنوان نقطه ثقل ترانزیت شرق و غرب و اینکه گیلان در مسیر کریدور ترانزیتی بین‌المللی شمال – جنوب (نوستراک) قرار گرفتهمی تواند به عنوان کریدوری که علی‌رغم ظرفیت‌ها و منافع فراوان برای اعضا و کشورهای بهره‌مند از آن دارد ، به دلیل برخورداری از شبکه ریلی- جاده‌ای در حال تکمیل بستر توسعه اقتصادی را در منطقه شکوفا نماید و از این حیث گیلان همزمان با ورود به اتحادیه اقتصادی اوراسیا و با سرعت بخشیددن به تکمیل زیر ساخت ها می تواند توجه اعضای عضو این اتحادیه را به عنوان یک حلقه و کانون مهم تجارت در حاشیه دریای کاسپین معطوف نماید.
حال این استان با داشتن مزیت های متعدد در حوزه شیلات و کشاورزی و تولید محصولات استراتژیک در زمینه برنج، چای، زیتون و تولید مرکبات و محصولات خشکبار تولیدی در گیلان می‌تواند در اولویت سبد صادراتی به کشورهای اوراسیا قرار گیرد.
البته وجود سابقه تاریخی و وجه مشترکات تاریخی، فرهنگی و اقتصادی گیلان با کشورهای پیرامون حاشیه دریای کاسپین یک نقطه قوت برای تجارت و اقتصاد گیلان است و امید می رود گیلان در مسیر تجارت با اوراسیا آینده درخشانی را حتی برای تجارت ایران به ارمغان آورد و سبقه تاریخی و همه پتانسیل های که گفته شد این استان پیشقراول تجارت با اوراسیا خواهد بود.
*کارشناس اقتصادی
