سید محمد علوی / بوم گردی طرحی بر لبه تیغ

یادداشت –تدبیرشرق– سید محمد علوی : همانگونه که به خوبی میدانیم در کشورهایی که رتبه بالایی در جایگاه و سهم درآمد گردشکری دارند علاوه بر زیر ساخت قوی ، طبیعت گردی و بوم گردی که در راستای توریسم پایدار و حفظ محیط زیست است ، در اولویت برنامه ها قرار دارد. در سالهای اخیر با گسترش اکوتوریسم بخصوص در نواحی کویری و جنگلی ایران و با هدف توسعه گردشگری بومی و با هدف معرفی بهتر ظرفیت های طبیعی و تاریخی کشور در دستور کار فعالین قرار گرفته است. از حدود شش ماه قبل زمزمه های توسعه بومگردی در استان گیلان شنیده شد که با برپایی نشستهای مشترک دستگاه های متولی امر ، منتج به شکل گیری آیین نامه ای گردید. در هفته های اخیر با تشکیل ستاد توسعه اشتغال روستایی به ریاست استاندار محترم و با حضور و مشارکت تمام دستگاه های اجرایی مرتبط و مدیران بانک های عامل ، طرح بومگردی در اولویت برنامه های اشتغالزای روستایی استان قرار گرفت، از آنجایی که نماینده عالی دولت در استان این موضوع را بصورت کامل رصد می نمایند نشان از اهمیت و اثرگذاری این طرح در توسعه استان دارد.
خوب می دانیم که گردشگری علاوه بر ایجاد فرصت اشتعال مستقیم از مقرون به صرفه ترین صنایع اشتعالزایی از بُعد تناسب میزان سرمایه گذاری و بازدهی سرمایه است. در جلسه استانی این پروژه ضمن ارائه فلوچارت و فرایند صدور مجوز و ضوابط پیشنهادی آن ، نمونه هایی از موارد موفق در سطح ملی و استانی به حاضرین معرفی گردید و یکی از مدیران فعال این طرح به معرفی خود و اقدامات انجام گرفته در این زمینه پرداخت . جالب آنکه در چند نمونه موفق استان گیلان به غیر از یک طرح بومگردی (خانم بردبار) ما بقی پروژه ها به مدیریت و مالکیت افراد غیر بومی و مهاجر به گیلان اجرایی شده که رشته های تحصیلی و تخصصی شان نیز به غیر مرتبط با گردشگری بود . این افراد تجربیات خود را به اشتراک گذاشتند و همگی متفق القول بودند که بنا به علاقه و عشق به این کار پا در این عرصه گذاشته اند و موفقیت خود را مرهون خاص بودن کارشان و پشتکار و پیگیری و سرمایه گذاری بودند که در برای توسعه و تجهیز و تکمیل پروژه از تسهیلات بانکی نیز بهره مند شده اند.
جناب دکتر سالاری استاندار محترم در جلسه بوم گردی فرمودند که برای افق این طرح در استان حداقل تعداد ۵۰۰۰ پروژه بوم گردی مد نظر است ، بی شک در صورت تحقق برنامه های ارائه شده از جمله بازاریابی شبکه ای و فروش و رزرو آنلاین و …. که ظاهراً تمهیدات آن پیش بینی شده و انشالله اجرایی خواهند شد توجیه اقتصادی این موضوع که همراه با اشتغالزایی ، حفظ ارزشهای بومی سنتی و آداب سنن جامعه میزبان را خواهیم داشت ، وجود دارد.
اما باید به این مهم توجه داشت که در اینگونه طرح ها نباید تنها به جنبه کمّی کار و تعداد مجور و نحوه تامین مالی آن توجه شود بلکه باید در کنار آن به موضوع ظرفیت سنجی مناطق و شناسایی نقاط و روستاهای مستعد و همچنین به موضوع آموزش جامعه بومی و میزبان توجه لازم صورت نپذیرد بی شک ، موفقیت پیش بینی شده محقق نخواهد شد و بسیاری از این تعداد چند هزاری پروژه ها در فضای رقابتی که با آن تعداد وکمیّت شکل خواهد گرفت ، شکست خورده و در سررسید بازپرداخت تسهیلات بانکی موجی از کاسه چه کنم چه کنم در استان براه خواهد افتاد.
باید در این موضوعات که بازخورد مثبت یا منفی بالایی در جامعه دارد، محتاط تر و دقیق تر ورود کرد، بهتر است این پروژه در سال اول به صورت پیشنهادی در روستاهای هدف گردشگری یا مناطق نمونه گردشگری با اولویت علاقه مندان و تحصیلکردگان به صورت پایلوت اجرایی شود و در کنارش موضوع آموزش های تخصصی و فنی در قالب میزبانی ،پذیرایی آشپزی، بَلَدهای محلی، طبیعت گردی و آموزش لیدر توری و همچنین صنایع دستی و بازاریابی در سطح روستاها مورد پیگیری قرار می گرفت . همانگونه که مدیران موفق طرح بوم گردی در آن نشست عنوان کردند هر یک از آنان بنا به مقتضیات و شرایط زندگی شان با هدفگذاری خاص و در بازاری که کم کم شکل گرفت وارد شده اند و اینگونه نبوده که به یکباره فقط با هدف دریافت وام بانکی ورود کرده باشند و موفق شده باشند. حال چقدر بخواهیم نمونه های موفق خاص را به یک‌ جامعه چندهزار نفره بسط دهیم خود جای تحقیق و مطالعه خواهد داشت. البته قطعاً باید اثرگذاری این طرح را به ظریب اشغال هتلها و سایر اقامتگاه ها که فعالیت سنتی دارند نیز مورد بررسی قرار داد. همانگونه که می دانیم نمونه های ناموفقی را از دهه و سالهای قبل در قالب وامهای خود اشتغالی و زود بازده تجربه کردیم که به دلیل نگاه کَمّی آمارساز بدون ارزیابی توانمندی متقاضیان و همچنین عدم شناخت بازار که با حرکت موج گونه همراه بود که ضعف آموزش و مسائل مختلف دیگر همراه داشت شاهد شکست بسیاری از طرح ها بودیم که هنوز هم بسیاری از مشکلات و معضلات اقتصادی مالی و بانکی کشور ریشه در اینگونه تصمیمات داشته است.