بازگشت صادرات نفت ایران به جایگاه ١٥ سال قبل

زهرا علی‌اکبری: افزایش 400 هزار بشکه ای نفت ایران در دولت دوازدهم در حالی رخ داده است که پیش از این بسیاری از کارشناسان با اشاره به رشد انفجاری تولید و صادرات نفت در سال های استقرار دولت یازدهم، تکرار این موقعیت را در دولت دوازدهم ممکن نمی دانستند.

 میزان صادرات نفت در سال 1395 برابر با 2 میلیون و224 هزار بشکه بود که در هفت ماهه نخست سال جاری به بیش از 2 میلیون و 600 هزار بشکه رسیده است.

رکورد شکنی منفی در سال 1391

صادرات نفت ایران در سال 1383 برابر با 2 میلیون و 668 هزار بشکه بود. میزان صادرات نفت از سال 1384 روندی کاهشی را طی کرد و در سال 1393 به رقم یک میلیون 435 هزار بشکه رسید که کمترین رقم در 15 سال اخیر تلقی می شود.

کاهش صادرات نفت ایران از سال 1384 آغاز شد و در تمام هشت سال فعالیت دولت نهم و دهم تداوم داشت. رییس جمهوری دولت نهم در حالی در پاستور مستقر شد که صادرات نفت ایران 2 میلیون و 691 هزار بشکه بود، اما در زمان تحویل دولت میزان صادرات نفت ایران به یک میلیون و 900 هزار بشکه رسیده بود.

 از دست رفتن بازارهای نفت ایران به این ترتیب حتی پیش از اعمال تحریم های نفتی علیه ایران رخ داده بود. در سال 1390 میزان صادرات نفت ایران برابر با 2 میلیون و 107 هزار بشکه بود و همین مساله نشان می دهد ایران سهمی 500 هزار بشکه ای از بازارهای نفت جهان را در سال های قبل از دست داده بود.

بازپس گیری بازارهای نفت ایران اما یکی از مهمترین اولویت های دولت یازدهم اعلام شد و تمرکز برای مساله در قالب مذاکرات پیش از برجام و برجام به خوبی مشهود است.

بسیاری از مسئولان و کارشناسان بارها تاکید کرده اند تداوم روند پیشین می توانست به صفر شدن صادرات نفت ایران در بدترین سناریوی پیش بینی شده و یا رسیدن به 300 هزار بشکه نفت در روز در بهترین حالت برسد، اما آخرین آمارها نشان می دهد متوسط صادرات نفت ایران در هفت ماهه اول سال جاری از 2 میلیون و 600 هزار بشکه در روز فرتر رفته است.

این آمار رکورد شکنی جدیدی را نیز در خود جای داده است؛ به طوری که میزان صادرات نفت ایران در مرداد ماه حتی سد دو میلیون و هفتصد هزار بشکه را شکسته است.

شکست یک سناریو

 احیای بازارهای نفت ایران در شرایطی صورت گرفت که کاهش میزان قیمت ها سبب شد بسیاری از کشورها خواستار اتخاذ تدبیری برای پیشگیری از روند مداوم کاهش قیمت نفت در بازار باشند.

 این سناریو که از سوی برخی، سناریوی عربستان و متحدانش برای بیرون راندن ایران از بازار نفت تلقی می شد، اما شانسی در سیاست خارجی ایران نیافت چرا که ایران مصرانه احیای بازارهای از دست رفته نفت خود را خواستار بود و همین امر سبب شد بتواند بار دیگر صادرات نفت به بازارهای از دست رفته اروپایی خود را به حدود 700 هزار بشکه برساند.

 نفت بیش از یک سده است که آمیختگی بالایی را با سیاست و اقتصاد ایران داراست. کاهش وابستگی به نفت حداقل در 50 سال اخیر یکی از مهمترین برنامه هایی بوده که در دستور کار دولت ها قرار گرفته است، با این حال هنوز اقتصاد ایران وابستگی قابل توجهی به نفت را داراست.در قالب برنامه ششم توسعه پیش بینی کاهش وابستگی به نفت در عین افزایش صادرات و تولید صورت گرفته است.

 دارا بودن سهم از بازارهای جهانی نفت جدا از تاثیرات اقتصادی برای ایران، موقعیت ژئوپلتیکی و سیاسی ایران در منطقه و در مناسبات جهانی بازار انرژی را تثبیت می نماید از این رو سرمایه گذاری در این حوزه سرمایه گذاری مهمی تلقی می شود.

جدول زیر میزان صادرات نفت ایران در بیست ساله اخیر را نشان می دهد. 

35223