نمد سروستان مشتری ندارد!

سروستان يكي از شهرستان هاي استان فارس است كه در نزديكي شيراز قرار دارد؛ شهرستاني كه با دارابودن آثار تاريخي و گردشگري چون كاخ ساساني، به يكي از مقاصد اصلي گردشگران تبديل شده و در حال حاضر نيز اين كاخ ساساني در قالب پرونده محور ساساني فارس در آستانه ثبت در فهرست جهاني است. از ويژگي هاي منحصربه فرد اين شهرستان، وجود آداب و رسوم، خوراك هاي محلي و هنرهاي سنتي و صنايع دستي است.بنابر اين گزارش، سروستان از معدود شهرستان هايي است كه انواع هنرهاي سنتي در جوامع روستايي و شهري اش رواج دارد؛ از دستبافت هاي داري گرفته تا خاتم و منبت و عروسك بافي، اما اين روزها هنر نمدمالي كه قدمتي چندصدساله دارد در سروستان روبه فراموشي است و از هنرمنداني كه در اين رشته تخصصي فعاليت مي كنند تنها چند استادكار قديمي باقي مانده است.در اين رابطه آرام تن رئيس اداره ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري شهرستان سروستان به خبرنگار ما گفت: در حال حاضر افرادي كه در رشته نمدمالي در اين شهرستان فعالند، انگشت شمار هستند.وي با بيان اينكه هنر نمد در اين شهرستان هم مشتري ندارد، افزود: با اينكه بسته هاي حمايتي در اختيار برخي از كارگاه هاي نمدمالي شهرستان قرار گرفته اما باز هم اين هنر در آستانه فراموشي است چرا كه نسل جوان رغبتي براي ادامه كار در اين رشته ندارد.آرام تن اضافه كرد: هنر نمدمالي در شهرستان سروستان يكي از رشته هاي قديمي و بااصالت محسوب مي شود و از نسلي به نسل ديگر منتقل شده، اما در حال حاضر انگشت شمارند افرادي كه در اين رشته تخصصي فعاليت مي كنند كه آنها نيز استادكاران قديمي و پا به سن گذاشته هستند.رئيس اداره ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري شهرستان سروستان در ادامه اين گفت وگو، افزود: جوانان و هنرمندان اين شهرستان ترجيح مي دهند در رشته هاي هنري و صنايع دستي فعال شوند كه آسان تر و پردرآمدتر باشد.آرام تن همچنين اضافه كرد: هم اينك عرضه و تقاضايي براي رشته نمدمالي در شهرستان وجود ندارد و فعاليت هنرمندان در اين رشته نيز از توجيه اقتصادي برخوردار نيست، از اين رو هنرمندان ترجيح مي دهند در رشته هاي ديگر سرمايهگذاري و فعاليت كنند.وي ادامه داد: رشته هاي هنري كه زودبازده باشد و آموزش ساده تري دارد در اولويت قرار دارد، به طور مثال جوانان ترجيح مي دهند در رشته هايي چون زيورآلات تزئيني كار كنند.بنا بر این گزارش کهن ترین شیوه و روش فراهم سازی زیرانداز که تاکنون شناخته شده نمدمالی است .دراینکه نمد برای نخستین بار درکجا درست شده هیچگونه اطلاعی در دست نیست جزاینکه ازدوره های باستان مردمی که باپشم سروکار داشته اند نمد را می شناختند . قبایل ترک که از این نواحی مهاجرت کرده اند و چادرنشین های ایرانی نیز تا به امروز استادان مسلم هنر نمد سازی هستند.
شیوه نمد مالی و تهیه نمد از زمان های گذشته تا کنون تغییری نکرده است و در نقاط مختلف تقریبا یکسان می باشد اما موادی که به پشم می افزایند گونا گون است. مثلا در مازندران آب خالص و در با ختران و فارس صابون بدین منظور مصرفمی شود . در نواحی دشت گر گان تا بابل،آمل،رامسر و کلار دشت نمد مالی انجام می گردد . ایلات ترکمن نیز نمد را برای پوشش سقف و اسکلت چوبی کلبه و یورت خود می مالند و نوعی نمد مرغوب نیز با نقشهای گوناگون جهت زیر انداز ومفروش نمودن کف کلبه فراهم می سازند . نمد مالی در نواحی اصفهان، بروجن و بختیاری نیز رایج بوده است . در باختران در شهرهای قصرشیرین ، سر پل ذهاب ، اسلام آباد غرب ، کرند و در برخی شهرهای استان فارس نمد مالی متداول است .
بنابر اسناد و کتب تاریخی و به روایت داستان عامیانهای که در میان نمدمالان فارس مشهور است ، پسر حضرت سلیمان چوپانی بود که می خواست از پشم گوسفندش برای بافتن پارچه استفاده کند پس از آن که چندین بار در این آرزو ناکام شد دست از کوشش بر داشت و از روی نا امیدی پشم را با مشت کوبید و اشک اندوه بر آن ریخت اشک ها به درون الیاف پشم راه یافت وآ نها را به هم چسباند آنگاه پسر حضرت سلیمان دریافت که از خیساندن و مالیدن پشم پارچه ای برایش ساخته شده است بدینسان نخستین نمد ‹‹خلق›› شد و یاد پسر حضرت سلیمان تا این زمان به عنوان ‹‹ رب النوع ›› نمد مالان شمال ایران زنده مانده است.این افسانه درباره (آفرینش )نمد گواه آن است که نمد مالی کهن ترین شیوه شناخته شده در بافت است ونمد شاید کهن ترین شکل کفپوش دستباف است.میان دستبافهایی که در فارس و از پشم تهیه میشود، نمد مالی هنری است که رو به فراموشی است. نمد در لغت به معنای پارچه ضخیم است که در آن پشم یا کرک منسجم و سائیده میشود.در واقع نمدمالی از صنایع بسیار قدیمی است که در آن با ایجاد فشار ، رطوبت و حرارت، موجب درهم رفتن الیاف پشمی میشوند و محصول نهایی که به آن نمد گفته می شود به عنوان زیراندازی محکم و با دوام بدون بافته شدن تولید می شود.

46