اولین جراحی پیوند سر انسان به بدن یک جسد: از ادعا تا تکذیب
به‌گفته‌ی سرجیو کاناورو، اولین پیوند سر انسان روی یک جسد در چین، با موفقیت انجام شد. او هنوز نتوانسته است ادعای خود را اثبات کند؛ اما گفته است به‌زودی جزئیات این عمل جراحی پیوند سر را منتشر خواهد کرد.
سرجیو کاناورو، جراح مغز و اعصاب ایتالیایی و رئیس گروه نورومدلاسیون، می‌گوید با پیشرفت‌هایی که تاکنون صورت گرفته است می‌توان بر مشکل رد پیوند نخاع فائق آمد. او از ۹ سالگی به‌طور مرتب کتاب‌های کمیک را از روزنامه‌فروشی در شهر تورین ایتالیا تهیه و مطالعه می‌کرد و امیدوار بود که روزی بتواند سر یک انسان را به انسانی دیگر پیوند بزند.
جری سیلور، عصب‌شناس دانشگاه کیس وسترن، در مقاله‌ای در مجله‌ی New Scientist گفته است که این پیوند نمی‌تواند در مورد انسان کارایی داشته باشد. پیوند سر نباید با پیوند مغز اشتباه گرفته شود، در این جراحی سر بیمار جدا و به بدن شخصی معلول یا مرده، پیوند زده می‌شود. این عمل با موفقیت روی موش‌ها، سگ‌ها و میمون‌ها انجام شده است؛ گرچه تنها تعداد انگشت‌شماری از آزمایش‌های گذشته روی حیوانات جواب داده و در نهایت این حیوانات تا چند روز پس از عمل بیشتر زنده نمانده‌اند.
کاناورو می‌گوید: «اولین پیوند سر انسان به بدن یک جسد با موفقیت انجام شد، در مرحله‌ی بعدی پیوند سر را روی یک انسان زنده انجام خواهیم داد که دچار مرگ مغزی شده است. اکنون دانشمندان برای انجام این عمل جراحی پیوند سر روی انسان زنده آماده‌اند.» امروزه انجام عمل پیوند مغز جزو دغدغه‌های اصلی پزشکان به شمار می‌آید و یکی از اصلی‌ترین موانع در چنین پیوندی، ناتوانی در پیوند بافت عصبی است؛ چرا که بافت‌های عصبی آسیب‌دیده قادر به انتقال درست سیگنال‌های مغزی نیستند.
کاناورو ادعا می‌کند برای اطمینان خاطر قبل از عمل یادشده، عمل پیوند سر موش با موفقت انجام شده است، اما پزشکان اظهار ناامیدی می‌کنند و هشدار می‌دهند اگر پیوند بعد از چند ماه پس زده شود یا ناهماهنگی به وجود آید، عواقب جبران‌ناپذیری در پی خواهد داشت. هنوز فرد گیرنده و اهدا‌کننده مشخص نشده است و کاناورو در ادامه می‌گوید:
من چگونگی عمل جراحی را برای جامعه‌ی پزشکی آمریکا تشریح کردم؛ اما به‌دلیل مسائل پزشکی و اخلاقی، کسی مرا را درک نکرد.
تلا‌ش‌های جراح ایتالیایی برای حمایت نهادهای پزشکی از پروژه‌‌اش ثمری نداشته است و به این دلیل اولین پیوند سر در چین انجام خواهد شد. سرجیو کاناور در این عمل جراحی با شیائوپینگ رن، جراح اعصاب دانشگاه پزشکی هاربین چین، همکاری خواهد کرد. قبل از این که پیوند سر در مورد انسان‌ها صورت گیرد، باید تمام مشکلات و موارد مربوط به آن در حیوانات بررسی شود. عضو پیوندی در حمام آب نمک سرد قرار می‌گیرد؛ این فرآیند می‌تواند کلیه را تا ۴۸ ساعت، کبد را تا ۲۴ ساعت و قلب را حدود ۵ تا ۱۰ ساعت زنده نگه دارد. اما فرآیند زنده نگه داشتن سر به‌مراتب مشکل‌تر است؛ چرا که سر یک عضو مستقل نیست. بلکه یکی از سنگین‌ترین و پیچیده‌ترین قطعات تشکیل‌دهنده‌ی بدن به‌شمار می‌آید. سر به‌تنهایی جایگاه اعضایی چون مغز، چشم، گوش، بینی، دهان، پوست، غدد هیپوفیز و بزاقی است.
در سال ۱۹۷۰، یک جراح اعصاب به‌نام رابرت وایت، سر یک میمون را به بدن میمون دیگری پیوند زد. نخاع میمون هرگز به بدن جدید پیوند نخورد و به‌همین دلیل این میمون فلج باقی ماند؛ اما گردش خون در مغز به این معنا بود که میمون می‌تواند همچنان ببیند، بشنود، حس بویایی داشته باشد و طعم غذاها را بچشد. در نهایت سیستم ایمنی بدن، پیوند سر را پس زد و میمون مرد. بزرگ‌ترین مشکل در انجام این پیوند، اتصال نخاع به مغز است؛ به‌طوری که سر بتواند بدن جدید را کنترل کند. از طرف دیگر این عمل بسیار دشوار است؛ چرا که اگر مغز برای مدتی طولانی بدون اکسیژن بماند، می‌میرد.
در این میان مهمترین قسمت کار، گرفتن پیوند نخاعی است. دکتر کاناورو معتقد است در این خصوص اگر پلی اتیلن گلیکول کار نکند، می‌توان از جایگزین‌های دیگری مانند تزریق سلول‌های بنیادی یا سلول‌های دیواره‌ی بینی که خاصیت خودترمیمی دارند استفاده کرد؛ ولی او روش شیمیایی را ساده‌تر و کمتر تهاجمی می‌داند. این عمل جراحی ۱۸ ساعت به‌طول خواهد انجامید و پزشکان باید ستون فقرات، اعصاب و رگ‌های خونی را به یکدیگر با موفقیت پیوند بزنند.
دکتر کاناورو می‌گوید در صورتی که این عمل موفقیت‌آمیز باشد به بسیاری از افرادی که دچار فلج نخاعی یا بیماری‌های ناتوان‌کننده هستند امکان راه رفتن و زندگی تازه‌ای را می‌دهد. او حتی اعلام کرده که این عمل برای کسانی مثل پروفسور هاوکینگ که مبتلا به بیماری نورون‌های حرکتی است هم می‌تواند انجام شود. داوطلب روسی این عمل می‌گوید، چیزی برای از دست دادن ندارد و حاضر است به پزشکان برای این عمل جنجالی اعتماد کند. اکنون مهمترین چالش پیش روی آن‌ها انتقادهای اخلاقی است؛ کسی نمی‌داند تأثیر چنین عملی از نظر روان‌شناسی چطور خواهد بود؛ اگر بدن فرد با سر فرد دیگری به حیات بازگردد، چه عواقبی به دنبال دارد؟
اما ماجرای جراحی پیوند سر به اینجا ختم نمی‌شود؛ بسیاری از تحلیل‌گران می‌گویند این خبر به‌دلایلی دروغ است و پیوند سر انسان هیچ‌وقت انجام نخواهد شد. برخی رسانه‌ها می‌گویند عمل جراحی که چند روز پیش انجام شد، روی دو فرد مرده صورت گرفته است و هیچ انسان زنده‌ای در کار نبود. هرچند رگ‌های اصلی و اعصاب در این جراحی به‌هم متصل شده است؛ اما این عمل زمانی می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد که روی انسان زنده انجام شود و بتوان نتیجه‌ی آن را به‌چشم دید. بسیاری از همکاران دکتر کاناورو هم ایده او را تخیل محض می‌دانند و می‌گویند موفقیت چنین عملی غیرممکن است. تا زمانی که کاناورو ادعای خود را اثبات نکند، نمی‌توان صحت این جراحی را تأیید کرد. هنوز هیچ مدرکی برای اثبات موفقیت‌آمیز بودن این عمل از سوی کاناورو، ارائه نشده است اما او گفته است که جزئیات این عمل را به‌زودی منتشر خواهد کرد.
