بارزانی و اتهام فساد

پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :

 ‘حیدر العبادی’ در این روز که مصادف با روز همه پرسی کردستان عراق بود، قفل سکوت را شکست و از مردم کردستان عراق خواست از رهبران حاکم بر منطقه شمال عراق، بپرسند که چه کسی عامل فقر و فلاکت آنها است؟

او این سخنان را در پاسخ اتهامات سنوات اخیر بارزانی که بغداد را عامل معضلات مالی شمال عراق به دلیل عدم پرداخت حقوق کارکنان و نیروهای پیشمرگه و عدم تخصیص سهم کردستان عراق از بودجه سراسر معرفی می کرد، عنوان کرده بود.

العبادی گفت: از رهبران سیاسی خود در شمال عراق بپرسید که درآمد حاصل از صادرات روزانه 900 هزار بشکه نفت از منطقه کردستان عراق را کجا برده اند، چرا حقوق کارکنان و نیروهای پیشمرگه را از محل این درآمدها پرداخت نمی کنند.

بعد از این اظهارات تند نخست وزیر عراق، پرونده ثروت های خانواده بارزانی و فساد اداری و مالی که در شمال عراق وجود دارد، به طور جدی گشوده شد.
مسعود بارزانی و اعضای خانواده اش به خصوص ‘مسرور بارزانی’ فرزند ارشد بارزانی و ‘نیچروان بارزانی’ (بردار زاده مسعود بارزانی) بیشترین افرادی هستند که در مظان اتهام هستند.

این سه نفر از اواسط دهه 90 قرن گذشته بعد از پایان جنگ داخلی در منطقه کردستان عراق و تقسیم اداری کردستان عراق بین دو حزب اتحادیه میهنی و حزب دمکرات کردستان، زمام امور را در دو استان اربیل و دهوک به دست گرفتند.

مسعود بارزانی عملا از سال 2005 تا به امروز ریاست منطقه کردستان عراق را برعهده داشته و نیچروان نیز در یک دوره دو ساله به طور متناوب با یکی از سران اتحادیه میهنی کردستان عراق، پست نخست وزیری دولت محلی کردستان را عهده دار بود، اما مسرور بارزانی همواره مسوولیت دستگاه های امنیتی کردستان عراق را بخصوص در اربیل و دهوک در اختیار داشته است.

مسئله فساد اداری و مالی مسعود بارزانی و خانواده اش از 2014 به طور جدی در سطح رسانه های بومی عراق و خارجی مطرح شد و همواره پیرامون انباشت ثروت خانواده بارزانی و شیوه های کسب این ثروت گمانه زنی هایی وجود داشته است.

پاره ای از این گزارش، حجم ثروت بارزانی و خانواده اش را حتی بسیار بیشتر از ثروتمندان جهان مانند مالک شرکت مایکروسافت یا هتلداران بزرگ و شاهزادگان سعودی دانسته که مجله ‘فوربس’ آمریکا هرساله گزارش ثروت این افراد را منتشر می کند.

مجله معروف ‘فوربس’ آمریکا که به مشاهیر جهان اهتمام می دهد در سال 2014 در گزارشی از وضعیت انباشت ثروت در خاورمیانه اشاره کرد که یکی از سایت های معروف جهانی بر مبنای این گزارش، حجم دارایی های بارزانی را 48 میلیارد دلار و نیچروان را 12 میلیارد دلار اعلام کرد.

شاید مهمترین گزارش درباره ثروت بارزانی و خانواده اش روزنامه بلژیکی ‘Brussels ‘Bruxells باشد که در اوایل 2014 منتشر شد هرچند هنوز صحت و سقم این گزارش تایید نشده، اما این گزارش چندان شوکه آور بود که مسعود و نیچروان ناچار شدند در همان سال، گزارشی از دارایی های خود را به کمیته مبارزه با فساد اداری و مالی در منطقه کردستان عراق ارائه کنند. 

طبق گزارش این روزنامه، ثروت خانواده بارزانی 600 میلیارد دلار برآورد شده که رقمی به مراتب فراتر از ثروتمندترین مشاهیر جهان است و سهم مسعود بارزانی از این رقم 372 میلیارد دلار، نیچروان بارزانی 115 میلیارد دلار، مسرور (فرزند ارشد مسعود بارزانی) 54 میلیارد دلار و 53 میلیارد دلار دیگر سهم بین بقیه فرزندان بارزانی است.

این درحالیست که ‘بیل گیتس’ مالک شرکت مایکروسافت به عنوان ثروتمندترین مرد جهان در سنوات اخیر، حجم دارایی اش کمتر از یکصد میلیارد دلار بوده است.

بحث ابهام و عدم شفافیت در ثروت های خانواده بارزانی و منابع کسب این ثروت ها در طول سنوات گذشته یکی از موارد اعتراض افکار عمومی و جریان های سیاسی رقیب بارزانی در شمال عراق بوده به ویژه اینکه اغلب پست های کلیدی منطقه کردستان عراق در اختیار بارزانی و فرزندان و اعضای خانواده اش است.

گرچه مسعود بارزانی و برادر زاده اش (نیچروان بارزانی) ادعا کرده اند که در اواخر 2014 ، گزارش کاملی از دارایی های خود را به کمیته مبارزه با فساد اداری و مالی منطقه کردستان عراق ارائه کردند، اما این کمیته، حجم و جزیات این دارایی ها را تاکنون فاش نکرده است.

روزنامه ‘ینی شفق’ ترکیه که از آن به ارگان خبری حزب عدالت و توسعه (حزب حاکم ترکیه) یاد می شود، دو روز پیش (شنبه) در گزارشی درباره ثروت مسعود بارزانی در بانک های ترکیه اعلام کرد که 55 میلیارد دلار ‘ثروت غیرمشروع’ بارزانی در بانک های ترکیه نهاده شده است.

به نوشته این روزنامه، مسعود بارزانی از سال 2012 تا 2017 بر 45 چاه نفت در شمال عراق مستولی شده و گذرگاه مرزی ‘فیشخاپور’، شرکت تلفن همراه ‘کورک تلیکوم’ و فروش نفت و گاز و پول هایی که از دولت مرکزی عراق دریافت کرده، مهمترین منابع درآمدهای نامشروع بارزانی بوده است.

جالب توجه اینکه نیروهای پیشمرگ کرد وابسته به طیف بارزانی با وجود اینکه همه مناطق مورد اختلاف را تحویل نیروهای دولتی داده اند، اما تاکنون حاضر نشده اند گذرگاه مرزی فیشخاپور را تحویل دولت مرکزی عراق بدهند.

‘زیباز هملان’ وزیر سابق دارایی در دولت محلی کردستان عراق از جمله افرادی است که بارها راجع به فساد اداری و مالی خانواده بارزانی سخن گفته و تاکید کرده که مسعود بارزانی در کشورهای ترکیه، امارات، قبرس و آمریکا سرمایه گذاری کرده است.

برخی گزارش ها حاکیست که بارزانی در کشورهای آلمان، ایتالیا و فرانسه نیز شرکت هایی دارد و بانک های ترکیه و سوئیس در حال حاضر مهمترین بانک هایی هستند که گفته می شود پول های بارزانی در آن نهاده شده است. 

خبرگزاری کردزبان ‘ایکورد’ چند روز بعد از همه پرسی سوم مهر در گزارشی اعلام کرد که ‘سامان صبر بارزانی’ مالک شرکت سرمایه گذاری ‘زاگرس’ یکی از اعضای خانواده بارزانی است که در پولشویی و انتقال غیرقانونی پول به خارج از کردستان عراق دست دارد.

این گزارش افزوده است که تنها در یک فقره سامان بارزانی توانست 20 میلیون دلار را از طریق فرودگاه اربیل به خارج از مرزهای عراق انتقال دهد که این قضیه برای مدتی در شمال عراق جنجال به پا کرد.

این خبرگزاری پیش بینی کرده است که ثروت مسعود بارزانی به تنهایی 373 میلیارد دلار باشد که مبنای گزارش این خبرگزاری، نیز گزارش نشریه بلژیکی ‘بروسلز بروکسلز’ بوده است.

به دنبال اعتراض مردم کردستان عراق به عدم پرداخت حقوق ها در اواسط سال 2015 و ادعای دولت محلی کردستان عراق به اینکه بغداد در این خصوص مقصر اصلی است، ‘عادل مراد’ سفیر سابق عراق در روسیه و از اعضای برجسته حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق در همان زمان اعلام کرد که هم اکنون 100 میلیارد دلار انباشت ثروت در اختیار برخی از رهبران کرد عراقی است.

همین امر باعث شد که افرادی مانند ‘سوران عمر’ رییس کمیته حقوق بشر در پارلمان منطقه کردستان عراق در اواخر ژوئن 2016 از وجود 12 پرونده فساد اداری و مالی علیه مسعود بارزانی و خانواده اش پرده بردارد.

برخی رسانه های کرد زبان مانند خبرگزاری ‘هوار کرد’ نیز مجموعه سوالاتی درباره ثروت های وسیع خانواده بارزانی مطرح کرده از جمله اینکه سرمایه 600 میلیون دلار برای تاسیس شرکت تلفن همراه کورک در سال 2000 از کجا تامین شده است؟.

این خبرگزاری همچنین از هزینه های هنگفت رسانه های وابسته به خانواده بارزانی سوال کرده که از کجا این هزینه ها تامین می شود و به طور ویژه به دو شبکه ‘روداو’ متعلق به نیچروان بارزانی و ‘کردستان 24’ متعلق به مسرور بارزانی اشاره کرده است.

در هرحال به رغم فشارها هنوز مسعود بارزانی و خانواده حاکم اش در شمال عراق از بروز ریز دارایی های خود و منبع کسب آن طفره رفته اند.
از نظر منتقدان به بارزانی، پس از برگزاری همه پرسی و حوادث بعد از آن و با توجه به دستور نخست وزیر عراق برای تعقیب حساب های بانکی مسوولان کردستان عراق در داخل و خارج عراق، اکنون این امیدواری وجود دارد که در آینده دولت مرکزی عراق بتواند بخشی از حجم این دارایی را فاش کند.