ابوالفتح فخرمحمدیان/ دیپلماسی تجاری؛ با محوریت گیلان وکشورهای CIS

یادداشت -ابوالفتح فخرمحمدیان* :  گسترش واشاعه بازارهای جهانی و تشدید رقابت های اقتصادی در سطح بین المللی وشیفت نمودن دنیای بین الملل از دیپلماسی سنتی به سمت دیپلماسی تجاری ودیپلماسی عمومی ، زمینه ساز افزایش اهمیت دیپلماسی تجاری گشته است که البته خود این نوعِ دیپلماسی ؛ از حالت سنتی مثل تعرفه ها وسهمیه های وارداتی فراتر رفته وطیف بسیار وسیعی از مسائل مرتبط با تجارت را دربرمیگیرد.

در تعریف مشخصی که میتوان برای دیپلماسی تجاری عنوان نمود : استفاده از ابزارهای سیاسی بین المللی برای دستیابی به اهداف اقتصادی وتجاری است. که در مواردی اشاره دارد به :

۱-دستیابی به منافع ملی ومنافع اقتصادی به وسیله ابزارهای دیپلماتیک
۲-مذاکره در مورد موافقت نامه های تجاری در سطوح دوجانبه ،منطقه ای یا چند جانبه
۳-استفاده از ابزارهای دیپلماتیک برای حمایت از فعالیتهای تجاری نظیر توسعه تجارت وسرمایه گذاری مستقیم خارجی

اما موضوع مقاله مذکور در باب دیپلماسی تجاری؛ با محوریت گیلان وکشورهای حوزه CIS است که با توجه نقش واهمیت ویژه منطقه استراتژیک آسیای مرکزی و قفقاز ، امتیازات ژئوپولیتیک آن‌؛ نگارنده را بران داشت تا در مورد اهمیت بکارگیری این نوع از دیپلماسی که در جهت اهداف وتوسعه کشور واستان گیلان است ،بپردازد.

اتحادیه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع(Independent States Commonwealth of) اتحادیه‌ای شامل برخی از جمهوری‌های مستقل اتحاد جماهیر شوروی سابق است.که با نام اختصاری کشورهای CIS مشهور است.

تاریخ ۸ دسامبر ۱۹۹۱ فدراسیون روسیه، جمهوری بلاروس و همچنین جمهوری اوکراین موافقتنامه‌ای را در خصوص تشکیل مجموعه‌ای تحت عنوان «کشورهای مستقل مشترک‌المنافع به امضا رساندند. کمتر از دو هفته بعد سران هشت جمهوری تازه استقلال یافته دیگر (آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، ارمنستان، مولداوی، تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان) به همراه روسای دولت‌های سه جمهوری فوق‌الذکر تأسیس رسمی مجمع کشورهای مستقل مشترک‌المنافع را اعلام و ضمن تأکید بر ایجاد همکاری در مسائل خارجی و داخلی خود، تصریح نمودند که تعهدات بین‌المللی اتحاد جماهیر شوروی سابق را برعهده خواهند گرفت. دو سال بعد از این اجلاس، جمهوری گرجستان نیز به CIS پیوست و شمار کشورهای عضو این مجموعه را به ۱۲ کشور افزایش داد.

سالیانی است که استان گیلان و دریای خزر به سبب دارابودن پتانسیل های چشمگیر در حوزه گردشگری و منابع انرژی که میتوان با دلایل متقن از ان بعنوان یکی از معدود استانهای کشور جمهوری اسلامی ایران نام برد ؛ اما متاسفانه تاکنون نسبت به بکارگیری ظرفیت عظیم دیپلماسی تجاری خصوصا با کشورهای حاشیه دریای خزر بی بهره بوده است.
درسالهای پیشین همیشه از استان گیلان بعنوان ظرفیت کشاورزی نام برده می شد وبا همین دلیل که نقیصه بزرگی بدان وارد است؛ این استان از توسعه صنعت توریسم وگردشگری و بالاتر از ان حتی در صادرات محصولات با کیفیت کشاورزی خود محروم ماند.

اما امروز با دارا بودن ظرفیت عظیم منطقه آزاد در استان گیلان وهمسایگی با برخی کشورهای CIS می توان با کاربست وتعمیق دیپلماسی تجاری به اهداف مغفول مانده که چیزی جز توسعه توریسم و توسعه صادارت نیست،نائل بیاییم.

در این زمینه میتوان با اشاره به لزوم استفاده از توان بدنه کارشناسی وزارت خارجه وخصوصا ایجاد ارتباط ساختارمند با معاونت آسیا و اقیانوسیه‌ی وزارت خارجه و سفرای جمهوری اسلامی ایران در حوزه کشورهای CIS می توان در نیل به اهداف توسعه اقتصادی درحوزه های مختلف انرژی،ترازنیت کالا،صادرات محصولات و مراودات فرهنگی و توسعه صنعت توریسم گام های جدی ودرخور توجه برداشت.

اما بدیهی ترین پیشنهاد پیدایش کارگروهی منسجم متشکل از استانداری،منطقه ازاد،کارشناسان وزارت خارجه در پیگیری جدی و بنیادین در خصوص کاربست دیپلماسی تجاری با محوریت افزایش توان تجاری و صنعت توریسم با کشورهای CISاست.

می توان با ارتقا روابط تجاری و افزایش بازدهی مناسب با این کشورهای مذکور . ضمن آنکه روابط تجاری مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با این کشورها باید متناسب با اهداف کلان اقتصادی کشور از طریق یک الگوی متناسب تجاری و تولیدی با هدف توسعه روابط اقتصادی بر اساس نوع کالا اعم از وارداتی، صادراتی، خدمات بانکی به اقتضای مقررات پولی هر یک از کشورهای هدف، خدمات بیمه ای به اقتضای مقررات و قوانین هر یک از این کشورها تعریف و آماده کرد.

البته رویکرد این روابط باید بر اساس حمایت از فعالیت بخش خصوصی باشد. که می توان با دنبال نمودن نگاه برد_ برد اقتصادی را در راستای تجارت دو جانبه و چند جانبه به نتیجه مطلوب رسید.

*کارشناس ارشد علوم سیاسی وپژوهشگر حوزه دیپلماسی