طرحی که بازار کم‌رونق کتابفروشان را تکان داد
طرحی که بازار کم‌رونق کتابفروشان را تکان داد
انتقاد مدیران کتابفروشی‌های چشمه، افق، قدیانی و … از ضعف اطلاع‌رسانی طرح تابستانه
مهدی درستی: تابستان، با وجود آنکه فصل مناسبی برای خرید کتاب به شمار می آید و فراغت دانشجویان و دانش آموزان از درس این فرصت را برایشان مهیا می کند تا به مطالعه آثار غیر درسی بپردازند. اما در سال های اخیر به فصلی راکد و بی رونق برای کتابفروشان بدل شده است.
طرح تابستانه کتاب به همت معاونت فرهنگی وزارت ارشاد و خانه کتاب پس از دو طرح کتابفروشی به وسعت ایران و عیدانه کتاب به منظور افزایش سرانه مطالعه و همچنین حمایت از کتابفروشان از سال گذشته آغاز و با اقبال خوب مخاطبان همراه شد.
این طرح امسال با وجود آنکه با تاخیر نسبت به سال گذشته آغاز شد اما توانست به رکوردهای قابل قبولی دست پیدا کند.
در طرح تابستانه امسال حدود 400 هزار نسخه کتاب از سوی بیش از 160 هزار نفر خریداری شده است و تهران با خرید بیش از 140 هزار نسخه رکوردار این طرح است. برای اینکه از نحوه برگزاری طرح امسال و مزایا و نواقص آن مطلع شویم به سراغ مدیران کتابفروشی‌های شناخته شده تهران (افق، قدیانی، ماهی، ققنوس، چشمه) رفتیم و درباره طرح تابستانه 96 گفت وگو کرده‌ایم.
تاثیر مثبت بر بازار کم‌رونق تابستانی کتابفروشان
یکی از اهداف اصلی مسئولان برای ایجاد طرح تابستانه کتاب بهبود وضعیت فروش کتابفروشان است، هدفی که تا به امروز به ثمر نشسته است و توانسته بازار خوبی را برای این صنف ایجاد کند.
رامین شعبانپور مدیر کتابفروشی افق درباره تاثیر طرح امسال در میزان فروش این کتابفروشی گفت: «در طرح تابستانه امسال نسبت به سال گذاشته اتفاق مثبت تری رخ داد، با وجود اینکه اطلاع رسانی کمتر بوده است و این حاکی از افزایش آگاهی مردم درباره این طرح نسبت به سال گذشته است.»
او درباره تاثیر این طرح بر فروش نسبت به قبل از آن گفت: «طرح تابستانه تاثیر مثبتی دارد و معجزه می‌کند. ما صرفا برای دادن تخفیف به طرح نگاه نمی‌کنیم بلکه با ارائه خدمات زمینه حضور مستمر خوانندگان را فراهم می‌کنیم.»
علیرضا پیش‌نماز مدیر کتابفروشی قدیانی هم در این باره توضیح داد: «با توجه به اینکه انتشارات قدیانی مشتریان خاص خود را دارد، این طرح در زمینه افزایش مشتری و میزان فروش نقش کمتری داشته است. اما نکته مثبتی که دارد این است که فردی که برای خرید کتاب مراجعه می‌کنید وقتی از این طرح مطلع می‌شود کتاب های بیشتری را برای خرید انتخاب می‌کند.»
محمود احمدی مدیر فروش نشر ماهی هم این تاثیر را اینطور بیان کرد: «فروش به نسبت خوب بود، البته دو هفته‌ای اوضاع بد شده است. به نظر من فروش کمتر شده، البته مقداری تاثیرگذاری این طرح بر پخش‌های بزرگ بسیار محسوس‌تر است.»
مهدی حسین‌زادگان مدیر کتابفروشی ققنوس با اشاره به رشد 25 درصدی فروش خود گفت: «نسبت به سال گذشته 25 درصد فروش ما بیشتر شده است، تابستان پارسال اعتبار ما تا پایان طرح تمام نشده بود ولی امسال هنوز به پایان طرح نرسیده اعتبارمان تمام شد. ادامه طرح تابستانه را با طرح تکمیلی خانه کتاب جلو بردیم.»
او افزود: «امسال کیفیت برگزاری بهتر شده است و تجربه برگزاری یکساله باعث بهبود اوضاع طرح امسال شده است.»
آهنگ حقیقت مدیر کتابفروشی چشمه هم در این باره توضیح داد: «در مجموع کلیت طرح خیلی خوب است و باعث روی آوردن مردم به کتاب و مطالعه شده است. این طرح اوضاع تابستان را که فصل راکدی در حوزه فروش کتاب است بهبود بخشیده، می توان گفت که توانسته 10 تا 20 درصد بازار را تکان دهد.»
حقیقت درباره میزان فروش قبل و بعد از طرح تابستانه افزود: «در حال وضعیت پس از طرح بهتر شده است و اگر طرح نبود فروش فعلی ما حدود 25 درصد کمتر کم می‌شد.»
استقبال گسترده مردم از رمان و ادبیات داستانی
طرح تابستانه زمینه‌ساز آشنایی مردم و علاقه‌مندان به کتاب با ژانرهای مختلف و متنوع است، اتفاقی به نظر می‌رسد در این دو دوره توانسته به نتیجه برسد. بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی خانه کتاب مردم استقبال خوبی از رمان‌ها و ادبیات داستانی نویسندگان ایرانی و خارجی کرده‌اند.
حسین‌زادگان در این باره گفت: «بیشتر آثاری که در این مدت از آن استقبال شده رمان و ادبیات داستانی است، علی‌الخصوص رمان «ملت عشق» که توسط انتشارات ققنوش هم منتشر شده و بسیار مورد توجه مشتریان قرار دارد.»
حقیقت هم با تایید همین موضوع بیان کرد: «در حوزه ادبیات داستانی و به صورت مجزا از رمان به شدت استقبال شد، سپس حوزه‌هایی چون جامعه شناسی، فلسفه و … هم مورد توجه بود.»
احمدی هم با بیان اینکه آثار تاریخی که مقطعی را در برمی‌گیرند و به مناسبت های تقویم مربوط هستند بیشتر مورد توجه خوانندگان است، توضیح داد: «اکثر مخاطبان ما کتاب‌هایی را که متناسب با مناسبت‌های تاریخی باشد تهیه می‌کنند و در این طرح هم این مسئله بیشتر به چشم می‌خورد، به عنوان مثال امسال که طرح تابستانه در زمان 28 مرداد بود، استقبال خوانندگان از کتاب «کودتای های ایران» بسیار بیشتر بود.»
پیش‌نماز هم با اشار به این نکته که نشر قدیانی بیشتر در حوزه کتاب خردسال و کودک مخاطب دارد، گفت: «رمان نوجوان مخصوصا ترجمه‌ها، ژانر مورد استقبال در این طرح بود. به عنوان مثال رمان «بابا لنگ دراز» که بارها منتشر شده و فیلم و کارتونش هم از تلویزیون به مراتب پخش شده است همچنان طرفداران بسیاری دارد.»
شعبانپور هم بر همین مطالب صحه گذاشت و گفت: «ادبیات داستانی یعنی رمان و داستان بیشترین مخاطب را در این مدت داشته است، از آنجا که نشر افق آثار کودک هم منتشر می‌کند. ابتدا کتاب کودک و نوجوان، سپس رمان و داستان و در نهایت جامعه‌شناسی و فلسفه طرفداران زیادی داشتند.»
اقشاری که در طرح تابستانه بیشترین کتاب را خریدند
حضور کتابخوان هایی از اقشار و سنین مختلف در کتابفروشی نکته دیگری است که می‌توان بر اساس آن از بیشترین و کمترین میزان مطالعه در جامعه مطلع شد و چاره‌ای برایش اندیشید.
مدیر کتابفروشی چشمه در این باره گفت: «اکثریت کسانی به کتابفروشی مراجعه می‌کنند از قشر متوسط جامعه هستند و بیشتر شامل دانشجویان و دانش‌آموزان می شود. البته از سایر اقشار هم در این مدت مراجعه‌کننده داشته‌ایم.»
مدیر فروشگاه کتاب افق هم بیان کرد: «مخاطبانی که امسال بیشتر به کتابفروشی مراجعه کردند، والدینی بودند که برای فرزندانشان کتاب می‌خواستند و نشانگر این است که خود اهل مطالعه و کتاب هستند. سپس نوجوان و دانش‌آموزان بیشترین مخاطب ما بوده‌اند.»
مدیر کتابفروشی ققنوس توضیح داد: «ما دو نوع مخاطب کتابخوان و متقاضی گذری را داشته‌ایم، نکته مثبتی که این طرح دارد این است که وقتی از مخاطب از تخفیف مطلع می‌شود، کتاب‌های بیشتری میخرد.»
مدیر فروش نشر ماهی نیز گفت: «دیگر کتابخوان‌ها کمتر هستند و مخاطبان معمولا یک یا دو کتابی که از آن خوششان بیاید را انتخاب کرده و خریداری می‌کنند.»
مدیر فروشگاه قدیانی بیان کرد: «نشر ما به خاطر نوع کتاب و حساسیتی که آقای قدیانی دارد، آثاری را چاپ می کند که از کودک زیر یکسال تا نوجوانان خواستار دارد. مسئله این است، هرکسی که وارد کتابفروشی شود دست پر خارج می‌شود و اثر مورد نظرش را پیدا می‌کند. ما در همه ژانرها مخاطب داریم و هرکس که کتابی را میخرد برای خرید دوباره مراجعه می‌کند.»
عدم آگاهی مردم بزرگترین نقص طرح
پس از بیان مزایای طرح تابستانه سری به مشکلات و نواقصی که در این طرح وجود دارد می زنیم. بر اساس شواهد عدم آگاهی مردم از این طرح بزرگترین مشکل این طرح است، اکثر مشتریانی که به کتابفروشی‌ها رجوع می‌کند توسط کتابفروش با این طرح آشنا شده و از آن استقبال می‌کنند.
دلیل عدم اطلاع رسانی گسترده اتمام سریع بودجه و نبود منبع مالی لازم برای حجم گسترده مخاطبان عنوان شده است. دلیلی که صحیح است اما کافی و توجیه کننده نیست و باید برای این مسئله راه حل و چاره‌ای اندیشید تا اطلاع رسانی کامل و درستی برای همه مردم انجام شود.
پیش‌نماز درباره مشکلات و نواقصی که در طرح امسال وجود داشته است، گفت: «حدود 60، 70 درصد مراجعه کنندگان از این طرح آگاه نیستند و توسط ما مطلع می شوند. تنها مشکلی که امسال وجود داشته است همین بحث اطلاع رسانی است که وقتی خوانندگان از طرح مطلع می‌شوند به جای یک کتاب چند کتاب می‌خرند.»
احمدی هم در این باره گفت: «در کل طرح کار بسیار خوبی است زیرا که زمینه ساز افزایش مطالعه و رونق بازار نشر می شود. تابستان فصل رکود فروش است و لزوم نیاز چنین طرحی در این فصل به شدت محسوس است.»
شعبانپور هم بیان کرد: «اطلاع رسانی امسال بسیار کمتر بوده است، ما دو دسته مراجعه کننده داشته‌ایم اول کسانی که از سال گذشته با طرح آشنا بودند و حتی امسال انتظار شروع طرح را می کشیدند و از تاخیر آن هم اطلاع داشتند؛ دوم افرادی که به کل از طرح اطلاع نداشته بودند که دسته اول حدودا 60 درصد بودند و دسته دوم 40 درصد.»
او همچنین گفت: «ما در همه طرح‌های خانه کتاب شرکت کردیم، مشکلاتی در زمینه نرم افزاری و سامانه‌ها وجود دارد. همچنین یکی از معضلات این است که مردم از این طرح به عنوان یارانه کتاب یاد می کنند و آگاهی کافی از آن ندارند و فکر می کنند حقی است که باید بیایند بگیرند.»
مدیر کتابفروشی افق اضافه کرد: «ما نباید از تبلیغ این طرح بترسیم و بیشتر تبلیغ کنیم. اگر به آن 40 درصدی که آگاهی ندارند رجوع کنیم این نقص است.»
حسین‌زادگان هم با اشاره به عدم اطلاع رسانی کافی گفت: «قبل از شروع طرح من درباره تبلیغات گسترده از آقای جلیسه پرسیدم که گفتند با اطلاع رسانی گسترده بودجه زود به پایان می رسد؛ اما از طرفی حدود 70 درصد مراجعه کنندگان را ما آگاه می کنیم و اطلاع رسانی عمومی ضعیف است و تنها مخاطبان خاص از طرح مطلع هستند.»
او همچنین اضافه کرد: «تنها ترسی که از این طرح وجود دارد عادت کردن مردم به تخفیف است که فکر کنند هر وقت به کتابفروشی مراجعه کنند می توانند تخفیف بگیرند این مسئله باعث نزول‌شان کتاب می‌شود. مشکل دیگری که وجود داشت این بود که وقتی مشتری کتابی را که انتخاب می‌کرد که شامل طرح نمی‌شد، مطلع کردن او برای از اینکه کتاب تخفیفی نیست مشکل بود. باید برای معرفی کتاب‌هایی که تخفیفی هستند فکر بهتری شود، البته سایت خانه کتاب یکی از کاملترین سایت‌ها در این زمینه است.»
حقیقت هم در این باره بیان کرد: «جدا از بحث اطلاع رسانی، مشکلاتی در سامانه وجود داشت، همچنین بعضی از کتاب‌ها شابک نداشتند یا در سیستم ثبت نمی‌شدند.»
صندوق دار کتابفروشی چشمه هم در تکمیل این سخنان گفت: «برای استفاده از تخفیف نیاز بود که کدملی و شماره موبایل مشتری را وارد می کردیم ولی گاهی اوقات سیستم شابک را نمی‌شناخت، در نهایت تخفیف داده نمی‌شد و زمینه‌ساز ناراحتی مجری می شد. همچنین قیمت خیلی از کتاب‌ها درست نبود و بروز نشده بود.»
58243
