آیا «مقتدی» به «جده» رفت تا ایران و عربستان را آشتی دهد؟

پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :

سرویس بین الملل «انتخاب»؛ المانیتور نوشت: روز دوم می، محمد بن سلمان در یک مصاحبه تلویزیونی گفت ارتباط با ایران غیرممکن است چرا که آنها به مسیح شیعه باور دارند. آنها بر اساس باورهایشان منتظر امام غایبی اتد که قرار است بیاید و اسلام را در سراسر جهان بگستراند. بن سلمان گفت هیچ نقطه مشترکی در ادراک ما با ایران وجود ندارد.

به گزارش «انتخاب»؛ تقریبا سه ماه بعد در 31 جولای او به عنوان ولیعهد عربستان با یک روحانی شیعه عراقی در جده دیدار کرد . مقتدی صدر نیز پیشتر اظهارات تندی علیه سعودی ها داشته است. در سال 2016 او به اعدام شیخ نمر روحانی شیعه در عربستان واکنش تندی نشان داد و مقامات عربستان را داعشی خواند.

علی رغم همه این اختلافات فرقه ای، نه سلمان و نه صدر هیچ کدام برای اینکه با هم بنشینند و درباره منافع مشترکشات در منطقه تبادل نظر کنند هیچ مشکلی نداشتند.

این همان چیزی است که صدر را به عربستان کشاند و سعودی ها نیز با آغوش باز از او استقبال کردند.

صدر اولین شخصیت برجسته عراقی نیست که اخیرا به عربسنان سفر کرده است در 18 جولای قاسم الاعراجی وزیر داخلی عراق و یکی از نزدیکان ایران نیز به عربستان سفر کرده بود. یک ماه بعد حیدر العبادی به این کشور سفر کرد. و بعد از آن به تهران و کویت سفر کرد.

این دیدارها سوالات زیادی ایجاد کرده است. برای مثال اینکه آیا عراقی ها واقع به دنبال میانجی گری بین ایران و عربستانند و آیا کانالی از طریق عراق برای پیام رسانی میان تهران و ریاض ایجاد شده است؟ یا آیا این نقشه عربستان برای محدود کردن نفوذ ایران با پذیرش اعراب شیعه در جهان عرب است؟

زمانی که صدر به جده رسید یک کاربر توییتر به نام مجتهد که به افشاکر خاندان آل سعود معروف است در توییتر خود از حضور صدر استقبال کرد و قبل از او نیز الاعراجی به واحد های بسیج مردمی هزاران ویزا برای حج به مناسبت آزاد سازی موصل پیشنهاد کرده بود. آیا همه این کارها برای نزدیک شدن به ایران و در نتیجه متفاعد کردن حوثی ها برای تشکر از بن سلمان است؟

هنوز معلوم نیست که آیا صدر واقعا در تلاش است بین ایران و عربستان میانجی گری کند یا نه. بااین حال یک مقام ارشد ایرانی گفته شک دارد چنین تلاش هایی به نتیجه برسد.

نزدیک شدن عربستان و عراق توجه ها را به خود جلب کرده بود که وزرای خارجه ایران و عربستان در حاشیه یک دیدار با هم مصافحه کردند. این دیدار در حاشیه نشست سازمان همکاری های اسلامی در ترکیه اتفاق افتاد. ظریف و عادل الجبیر سال گذشته چندین بار با هم دیدار داشتند با ایت حال این دیدار اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرد. هر دو مرد در حالی هم دیگر را به آغوش کشیدند که از تماس چشمی با هم اجتناب میکردند.

ظریف به سرعت گمانه زنی ها را با گفتن این جمله که او و جبیر سالهاست هم دیگر را می شناسند و این یک دیده بوسی معمولی بوده است از بین برد . او گفت ایران بسیاری از سیاست های عربستان را نمی پذیرد . سیاست های آنها همیشه بر اساس ایجا د روابط حسنه و همسایگی خوب نیست.

این مواجهه در استانبول بعد از اعزام اولین گروه حاجیان ایرانی به مکه برای مراسم حج بعد از دو سال اتفاق اقتاد. ریاض به ده دیپلمات ایرانی اجازه داده که برای رسیدگی به حجاج ایرانی در این کشور مستقر شوند.

در شرایطی که ممکن است هیچ امیدی هم به از بین رفتن شکاف بین دو کشور وجود نداشته باشد اما برخی اقدامات میتواند برای ایجاد پر مفید واقع شود. عراق پنانسیل بازی کردن نقش میانجی را در این میان دارد. در عین حال ایرانی ها در بغداد دست بالا را دارند اما سعودی ها میتوانند به در روند سیاسی ادغام سنی ها در عراق کمک کنند.

تا امروز گمانه زنی هایی درباره جدی بودن احتمال آشتی دو طرف وجود داشته است. ایران از اینکه سعودی ها به اسرائیل نزدیک شدند ناراضی است و این مساله را تهدیدی برای امنیت ملی خود می داند. از سویی دیگر سعودی ها نیز نگران نفوذ ایران در کشورهای عربی اند.

سوریه و یمن و لبنان مثال های خوبی در این رابطه اند و لازم به گفتن نیست که بحران قطر نیز منجر به افزایش نفوذ ایران در این کشور عربی شده است.

علی رغم بسیاری از شواهد، عربستان و ایران ممکن است به فکر راهکارهایی برای آتش بس و پایان دادن به این رابطه خصمانه باشد اما این به معنی پایان رقابت ها نیست. در بهترین حالت این شروع یک جدایی دیگر است.