ترجمه اختصاصی تدبیرشرق از بی بی سی- سردبیر// ایران و ایالات متحده دور اول مذاکرات خود را در عمان درباره برنامه هسته‌ای تهران به پایان رساندند. این بالاترین سطح دیدار بین دو کشور از سال ۲۰۱۸ به شمار می‌رود.
هر دو کشور این دیدار را “سازنده” توصیف کردند و تأیید کردند که دور دوم مذاکرات هفته آینده برگزار خواهد شد، در حالی که ایالات متحده “ارتباط مستقیم” را کلیدی برای رسیدن به یک توافق ممکن دانست.
رئیس‌جمهور دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ ایالات متحده را از توافق هسته‌ای قبلی بین ایران و قدرت‌های جهانی خارج شد و همواره گفته است که او توافق “بهتری” خواهد ساخت.
این مذاکرات به عنوان یک گام مهم در تعیین اینکه آیا توافقی می‌تواند انجام شود یا نه، تلقی می‌شود.
این جلسه که دو ساعت و نیم به طول انجامید، به گفته گزارش‌ها کوتاه و محترمانه بود و زمینه‌ساز دور دوم مذاکرات شد. این احتمالاً بهترین نتیجه‌ای بود که می‌توانست به دست آید.
زمانی که مقامات ایرانی و آمریکایی در مسقط، پایتخت عمان نشسته بودند ،کشوری که(عمان) دیپلمات ارشد آن میانجی‌گری مذاکرات عمدتاً غیرمستقیم را بر عهده داشت.
این مذاکرات مهم‌ترین گفت‌وگوها از زمان خروج ترامپ از توافق هسته‌ای ایران در سال ۲۰۱۵ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش به شمار می‌رود.
نظر عباس عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد ایران، مثبت بود.
او به تلویزیون دولتی ایران گفت: “به نظر من، به عنوان اولین جلسه، این یک جلسه سازنده بود که در محیطی بسیار آرام و محترمانه برگزار شد، زیرا هیچ زبان نامناسبی استفاده نشد.”
لحن دیپلماتیک او نشان می‌دهد که تیم آمریکایی به رهبری نماینده ترامپ، استیون ویتکاف، برخی از تهدیدهای رئیس‌جمهور [ترامپ]مبنی بر اینکه ایران با “خطر بزرگ” مواجه خواهد شد،اگر این گفت‌وگو موفق نشود، تکرار نکردند. او بارها درباره حملات نظامی احتمالی هشدار داده است.
این جلسه با حضور هیئت‌ها در اتاق‌های جداگانه برگزار شد و پیام‌ها از طریق وزیر خارجه عمان، بدر بن حمد البوسعیدی، منتقل شد.
ویتکاف، که رهبری هیئت آمریکایی را بر عهده دارد، پیشتر تنها درباره ملاقات رو در رو صحبت کرده بود.
اما عراقچی و ویتکاف برای چند دقیقه در حضور البوسعیدی صحبت کردند – این گفت‌وگوها به صورت مستقیم نبودند، اما می‌تواند یک شروع کوچک اما مهم باشد.
ایران، با توجه به فشار از سوی تندروها در داخل کشور، بر محدود بودن تبادل رو در روی خود تأکید کرد و هیچ عکسی نیز گرفته نشد.
در بیانیه‌ای پس از مذاکرات، کاخ سفید اعلام کرد که گفت‌وگوها “بسیار مثبت و سازنده” بوده و اشاره کرد که ویتکاف به ایران تأکید کرده است که او دستورات لازم برای حل اختلافات طرفین را دارد.
“این مسائل بسیار پیچیده هستند و ارتباط مستقیم نماینده ویژه ویتکاف امروز یک گام به جلو در دستیابی به نتیجه‌ای سودمند برای هر دو طرف بود.” این جمله در بیانیه‌ای اضافه شد. “
عراقچی پیش از مذاکرات گفته بود که کشورش به دنبال یک “توافق عادلانه” است. پس از پایان گفت‌وگوها، او گفت که ممکن است مذاکرات هفته آینده در عمان برگزار نشود، اما همچنان توسط این کشور خاورمیانه‌ای میانجی‌گری خواهد شد. کاخ سفید اعلام کرد که این مذاکرات روز شنبه آینده برگزار خواهد شد.
عراقچی به تلویزیون دولتی ایران گفت: “نه ما و نه طرف دیگر نمی‌خواهیم مذاکرات بی‌ثمر، گفت‌وگوهایی برای گفت‌وگو، اتلاف وقت یا صحبت‌هایی که بی‌پایان ادامه پیدا کند، داشته باشیم.”
مهم‌ترین مسئله‌ای که در میان است این است که هر طرف چه نوع توافقی را می‌پذیرد. ترامپ ماه گذشته نامه‌ای به رهبر عالی‌رتبه ایران از طریق امارات متحده عربی ارسال کرد و گفت که او خواهان توافقی است که مانع از دستیابی ایران به سلاح‌های هسته‌ای شود و از حملات نظامی احتمالی ایالات متحده و اسرائیل جلوگیری کند.
ایران امیدوار است که توافقی برای محدود کردن، اما نه نابود کردن، برنامه هسته‌ای خود به دست آورد و در عوض از کاهش تحریم‌ها بهره‌مند شود.
یک منبع ناشناس در عمان به خبرگزاری رویترز گفت که مذاکرات به دنبال کاهش تنش‌های منطقه‌ای و تأمین تبادل زندانیان خواهد بود.
ترامپ اعلام کرد که این مذاکرات در جریان بازدید بنیامین نتانیاهو از کاخ سفید در روز دوشنبه انجام خواهد شد. نخست‌وزیر اسرائیل روز سه‌شنبه گفت که هر دو رهبر توافق کرده‌اند که ایران “نمی‌تواند سلاح‌های هسته‌ای داشته باشد”.
بیانیه ترامپ نشان‌دهنده موضع سخت ایالات متحده در مورد آرزوهای هسته‌ای ایران است و بر تمایل به یک ایران صلح‌آمیز و آباد تأکید می‌کند و به‌طور قاطع با هرگونه توسعه سلاح‌های هسته‌ای مخالفت می‌کند.
اشاره نتانیاهو به “توافقی به سبک لیبی” انتظار برخی از قدرت‌های غربی را نشان می‌دهد که ایران باید برنامه هسته‌ای خود را به‌طور کامل از بین ببرد و در عوض، تخفیف تحریم‌ها و عادی‌سازی روابط را دریافت کند. با این حال، ایران به‌طور مداوم این پیشنهادات را رد کرده و استدلال می‌کند که فعالیت‌های هسته‌ای آن صرفاً برای مقاصد صلح‌آمیز است و حاضر نیست در مورد قابلیت‌های دفاعی خود، از جمله برنامه موشکی بالستیکش، مذاکره کند.
مذاکرات پیش رو احتمالاً جنجالی خواهد بود، زیرا نه تنها به برنامه هسته‌ای ایران می‌پردازد بلکه دیدگاه‌های متفاوت در مورد امنیت و ثبات منطقه‌ای را نیز شامل می‌شود. مقامات ایرانی به‌وضوح اعلام کرده‌اند که حاضر نیستند بحث‌هایی فراتر از فعالیت‌های هسته‌ای خود را که آن را حق حاکمیتی خود می‌دانند، مطرح کنند. چالش باقی‌مانده برای هر دو طرف یافتن زمینه مشترکی است که به نگرانی‌های امنیتی رسیدگی کند و در عین حال به ادعاهای ایران در مورد نیت‌های هسته‌ای آن احترام بگذارد.
با پیشرفت مذاکرات، جامعه جهانی با دقت نظاره‌گر خواهد بود تا ببیند آیا می‌توان به توافقاتی دست یافت که هم منافع ایران و هم خواسته‌های قدرت‌های غربی برای خلع سلاح هسته‌ای را برآورده کند.
هشدار داده شده است که ایالات متحده در صورت عدم دستیابی به توافق، از نیروی نظامی استفاده خواهد کرد و ایران به‌طور مکرر اعلام کرده است که تحت فشار مذاکره نخواهد کرد. اما این روند تحت فشار بسیار زیادی در حال انجام است. حتی در حالی که آماده‌سازی‌ها برای ترتیب دادن این اولین دیدار در حال انجام بود، ایالات متحده تعداد بیشتری ناو جنگی و بمب‌افکن‌های پنهانکار را به منطقه منتقل کرده و تحریم‌های بیشتری اعمال کرد.
رئیس‌جمهور ایالات متحده روز دوشنبه به خبرنگاران در دفتر بیضی گفت که اگر مذاکرات ناموفق باشد، “روز بسیار بدی برای ایران” خواهد بود. ایران تأکید می‌کند که فعالیت‌های هسته‌ای آن کاملاً صلح‌آمیز است و هرگز به دنبال توسعه یا دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای نخواهد بود. با این حال، از زمانی که ترامپ از توافق ۲۰۱۵ خارج شد – که در پایان سال جاری منقضی می‌شود – ایران به طور فزاینده‌ای محدودیت‌های اعمال شده توسط توافق هسته‌ای موجود را به عنوان تلافی تحریم‌های فلج‌کننده‌ای که هفت سال پیش دوباره اعمال شده‌اند، نقض کرده و مقدار کافی اورانیوم غنی‌شده برای ساخت چندین بمب ذخیره کرده است.
بر اساس شرایط توافق ۲۰۱۵، ایران توافق کرده بود که تنها اورانیوم را تا خلوص ۳.۶۷٪ برای ۱۵ سال آینده غنی‌سازی کند. در فوریه، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) گزارش داد که تهران اورانیوم غنی‌شده تا خلوص ۶۰٪ ذخیره کرده و می‌تواند به سرعت به ۹۰٪ (که درجه تسلیحاتی است) منتقل شود. توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ نزدیک به دو سال مذاکرات فشرده طول کشید. در آغاز این تلاش جدید برای دستیابی به توافق، برنامه ایران به مراتب توسعه‌یافته‌تر و پیچیده‌تر است و منطقه وسیع‌تر نیز به مراتب ناپایدارتر شده است.
