دیپلماسی محیط‌زیستی ایران گامی در جهت تعامل جهانی
مشاور عالی رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: یازدهمین نشست وزرای محیط‌زیست کشورهای عضو بریکس چهارشنبه و پنجشنبه (۱۳ و ۱۴ فروردین) به میزبانی برزیل برگزار شد و شینا انصاری معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست به نمایندگی از ایران در این نشست حضور یافت که می‌تواند نشاندهنده دیپلماسی محیط‌زیستی ایران در بریکس و گامی استوار برای تعاملات جهانی و مقابله با سیاست‌های متخاصم باشد.
به گزارش تدبیرشرق، ژیلا مهدی‌آقایی روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار محیط زیست ایرنا افزود: یازدهمین اجلاس وزرای محیط زیست کشورهای عضو بریکس، فرصتی ویژه برای ایران بود تا در عرصه بین‌المللی دیدگاه‌های خود را پیرامون مسائل زیست‌محیطی مطرح کرده و توانمندی‌های دیپلماتیک خود را به نمایش بگذارد، به طوری که حضور شینا انصاری معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان نماینده ایران در این اجلاس، نقشی کلیدی در معرفی ایران به عنوان کشوری فعال و مبتکر در حوزه محیط زیست ایفا کرد.
وی اظهار کرد: معاون رئیس جمهور در این اجلاس، پیشنهادات عملی و مؤثری مطرح کرد که توانست نقش ایران را در ارائه راهکارهای زیست‌محیطی برجسته کند، پیشنهاد ایجاد صندوق نوآوری سبز بریکس یکی از اصلی‌ترین طرح‌های ارائه‌شده بود، این صندوق با هدف تأمین مالی پروژه‌های زیست‌محیطی و توسعه فناوری‌های پایدار پیشنهاد شد و ایران تأکید کرد که این صندوق می‌تواند کشورهای در حال توسعه را در مقابله با اثرات تغییرات اقلیمی یاری دهد.
وی ادامه داد: مرکز انتقال فناوری پاک نیز از دیگر پیشنهادات رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در نشست بریکس بود که بستری برای تبادل فناوری‌های نوین زیست محیطی میان کشورهای عضو بریکس فراهم می‌کند. همچنین، پیشنهاد ایجاد پلتفرم نظارت مشترک محیط زیستی با استفاده از فناوری‌های هوش مصنوعی و سنجش از دور، نشاندهنده آینده‌نگری ایران در پیشگیری از بحران‌های زیست‌محیطی بود. در نهایت، مدیریت منابع آب به‌عنوان یکی از چالش‌های اصلی منطقه، محور پیشنهاد ایران برای ایجاد برنامه‌های مشترک منطقه‌ای قرار گرفت.
مهدی آقایی گفت: دستاوردهای محیط زیستی اجلاس بریکس نشاندهنده تعامل مؤثر ایران با کشورهای عضو بود، ایران توانست تجربیات خود را در زمینه مدیریت بحران‌های زیست‌محیطی به اشتراک بگذارد و پیشنهادات عملی خود را در حوزه‌هایی نظیر حفاظت از تنوع زیستی و توسعه پایدار مطرح کند.
وی اظهار کرد: حضور ایران در این اجلاس، هم در سطوح منطقه‌ای و هم در سطوح بین‌المللی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود. در سطح منطقه‌ای، پیشنهادات ایران توانست زمینه همکاری بیشتر با کشورهای منطقه، به‌ویژه در حوزه مدیریت منابع آب و انرژی‌های پاک را فراهم کند. این تعاملات می‌تواند الگویی برای کشورهای خاورمیانه در مقابله با بحران‌های زیست‌محیطی باشد. در سطح بین‌المللی نیز ایران با ارائه پیشنهادات نوآورانه و ایفای نقش مؤثر رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، تصویری فعال و پیش‌رو از خود در عرصه جهانی ارائه داد.
مشاور عالی رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست تاکید کرد: شینا انصاری به عنوان یک زن مسلمان در این اجلاس نقش برجسته‌ای داشته است، حضور او علاوه بر پیام‌های تخصصی، حامل پیام فرهنگی و اجتماعی قدرتمندی بود، این حضور توانست کلیشه‌های موجود درباره نقش زنان مسلمان در عرصه‌های بین‌المللی را به چالش بکشد و تصویری پیشرفته و توانمند از زنان ایرانی ارائه کند. همچنین، این حضور باعث افزایش اعتبار ایران در عرصه دیپلماسی بین‌المللی شد.
وی ادامه داد: یکی دیگر از جنبه‌های مهم حضور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در این اجلاس، تعاملات دیپلماتیک کلیدی وی با مقام‌های بلندپایه دیگر کشورها بود، در دیدار با وزیر محیط زیست چین، زمینه‌ساز همکاری‌های مشترک در حوزه انرژی‌های پاک و مدیریت پسماند شد، دیدار با وزیر محیط زیست برزیل نیز بر تبادل تجربیات در زمینه جنگل‌زدایی و حفاظت از تنوع زیستی متمرکز بود، گفت‌وگو با سفیر مصر به تقویت همکاری‌های منطقه‌ای در حوزه مقابله با بیابان‌زایی و مدیریت منابع طبیعی اختصاص داشت و در دیدار با رئیس هیأت روسیه نیز توسعه همکاری‌های علمی و فناوری در حوزه انرژی‌های سبز و کاهش کربن مورد بحث قرار گرفت.
مهدی آقایی افزود: در حاشیه اجلاس، انصاری با نمایندگان سازمان‌های مردم‌نهاد منطقه سرادو برازیلیا نیز دیدار کرد، این منطقه به عنوان یکی از زیستگاه‌های مهم تنوع زیستی در جهان شناخته می‌شود، این دیدار فرصت ارزشمندی برای تقویت دیپلماسی عمومی ایران بود و نشان داد که ایران علاوه بر تعاملات دولتی، به همکاری با سازمان‌های مردم‌نهاد نیز اهمیت ویژه‌ای می‌دهد، در این دیدار، انصاری بر ضرورت حفاظت از تنوع زیستی و مقابله با تخریب زیستگاه‌ها تأکید کرد و پیشنهاداتی برای همکاری‌های مشترک ارائه داد.
وی تاکید کرد: حضور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در این اجلاس، عمق نفوذ دیپلماسی عمومی و بین‌المللی ایران را در حوزه محیط زیست نشان داد، تعاملات گسترده با وزرا، سفرا و نمایندگان سازمان‌های مردم‌نهاد، تصویری مثبت و سازنده از ایران در جهان ارائه و نقش ایران را در دیپلماسی عمومی برجسته کرد.
وی گفت: یکی از موفقیت‌های بزرگ ایران در این اجلاس، خنثی‌سازی تلاش‌های رژیم صهیونیستی و آمریکا برای منزوی‌سازی ایران بود، حضور فعال انصاری و پیشنهادات سازنده ایران، موجب تضعیف سیاست‌های خصمانه علیه ایران، به‌ویژه در حوزه تحریم‌ها شد، همکاری‌های علمی و فناوری با کشورهای عضو بریکس، به‌ویژه چین، روسیه و برزیل، می‌تواند به کاهش اثرات تحریم‌ها کمک کند و به ایران امکان دهد که با دسترسی به فناوری‌های پیشرفته، روند توسعه خود را ادامه دهد.
مشاور عالی رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست افزود: برای بهره‌برداری از فرصت‌های این اجلاس، ایران می‌تواند اقداماتی مانند گسترش همکاری‌های منطقه‌ای در حوزه مدیریت منابع آب و انرژی‌های پاک، ایجاد صندوق ملی نوآوری زیست‌محیطی برای حمایت از پروژه‌های داخلی زیست‌محیطی، برگزاری نشست‌های منطقه‌ای و میزبانی ایران برای نشست‌های تخصصی در حوزه محیط زیست، و اجرای برنامه‌های آموزشی برای تقویت نقش زنان در سیاست‌های محیط زیستی را دنبال کند.
مهدی آقایی تاکید کرد: این اجلاس نقطه عطفی برای دیپلماسی زیست‌محیطی ایران بود و زمینه‌ساز تقویت تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی کشور شد، حضور انصاری نه‌تنها موفقیتی در زمینه محیط زیست بود، بلکه نشاندهنده تعهد ایران به همکاری‌های چندجانبه و نقش سازنده در جامعه جهانی بود.
در بریکس و سفر۲ روزه انصاری به برزیل چه گذشت؟
بریکس ( BRICS) یک سازمان بین دولتی است که در ابتدا برای برجسته‌سازی فرصت‌های سرمایه‌گذاری توسط کشورهای چین، برزیل، روسیه و هند بنیان گذاشته شد و نخستین نشست خود را در سال ۲۰۰۹ برگزار کرد، در سال های بعد تعدادی دیگر از کشورها به آن پیوستند و ایران نیز در ابتدای سال ۲۰۲۴ عضو بریکس شد، در حال حاضر بریکس ۱۳ عضو دارد.
در فروردین امسال نیز وزرای محیط زیست کشورهای عضو بریکس در شهر برازیلیا گرد هم آمدند.
شینا انصاری، معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز سه شنبه ۱۲ فروردین ماه عازم پایتخت برزیل شد و پیشنهادات مهمی را در اجلاس بریکس مطرح کرد؛ از جمله تشکیل «صندوق نوآوری سبز بریکس» با هدف ایجاد یک سازوکار مالی ویژه برای حمایت از پروژه‌های اقلیمی در کشورهای در حال توسعه طراحی شده که تمرکز اصلی آن بر تحول سبز و کاهش آثار تغییرات اقلیمی باشد.
پیشنهاد تدوین چارچوب حقوقی جدید زیست‌محیطی در بریکس، اهمیت همکاری بریکس در مقابله با بحران تغییرات اقلیمی، حمایت ایران از فناوری‌های سبز و همکاری جنوب-جنوب در بریکس و آمادگی ایران برای میزبانی نشست کارشناسی بریکس برای تدوین برنامه اقدام مشترک از دیگر پیشنهادات و تاکیدات رییس سازمان حفاظت محیط زیست ایران در این اجلاس است.
کاشت درخت به مناسبت روز طبیعت در سفارت ایران در برازیلیا
به مناسبت روز ۱۳ فروردین، مراسم ویژه‌ای در حیاط سفارت جمهوری اسلامی ایران در برازیلیا به مناسبت روز طبیعت برگزار شد و انصاری با حضور سفیر ایران در برزیل و کارکنان سفارت، اقدام به کاشت درخت کرد.
این مراسم با هدف بزرگداشت فرهنگ غنی ایرانی و باستانی و همچنین آموزه‌های سنتی، مذهبی و اسلامی ایران در راستای حفظ طبیعت برگزار شد.
انصاری در این مراسم با اشاره به اهمیت طبیعت و فرهنگ دیرینه ایران در حفاظت از محیط زیست، کاشت درخت را نمادی از تعهد انسان به حفظ طبیعت دانست.
وی تاکید کرد: کاشت درخت نه تنها یک سنت دیرینه ایرانی است، بلکه آموزه‌ای دینی و ارزشمند برای پاسداری از منابع طبیعی و ایجاد محیطی پایدار برای نسل‌های آینده به شمار می‌رود.
برنامه های جانبی سفر به برزیل
انصاری طی سفر ۲ روزه خود به برزیل، علاوه بر شرکت در اجلاس بریکس، برنامه ها و دیدارهای جانبی هم داشت که شامل دیدار و گفت و گو با وزرای محیط زیست چین و برزیل، بازدید از جوامع محلی و هم چنین غرس نهال در سفارت جمهوری اسلامی در برزیل بود.
بازدید از جوامع محلی
انصاری در روز نخست سفر خود و پیش از آغاز این اجلاس از پروژه‌های موفق محیط‌زیستی جوامع محلی برازیلیا پایتخت برزیل بازدید کرد. “تیاگو آویلا”، فعال محیط زیست و مدیر جنبش زندگی بهتر، هماهنگی‌های محلی این بازدید را بر عهده داشت. در جریان این بازدید، معاون رییس جمهور به دیدن روستای قبیله کاریری شوکو رفت و با “کاسیکویی تانونه”، رئیس این قبیله گفت‌وگو کرد.
وی در این دیدار به اهمیت نقش جوامع بومی در مدیریت پایدار منابع طبیعی و ترویج ارزش‌های محیط‌زیستی تاکید کرد و افزود: جامعه بومی و محلی می‌تواند ستون اصلی تحول جهانی در مدیریت منابع طبیعی باشد.
انصاری همچنین از پروژه‌های کلیدی در زمینه مدیریت منابع زیست‌محیطی مانند پاکسازی رودخانه‌ها، احیای جنگل‌ها و پیشبرد کشاورزی پایدار در منطقه “سرادو”دیدن کرد. این منطقه با تنوع زیستی منحصر به فرد خود، الگویی جهانی برای مقابله با تغییرات اقلیمی و حفاظت از منابع طبیعی محسوب می‌شود.
وی ضمن دیدار با اعضای جوامع محلی و سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در این حوزه، بر اهمیت تبادل دانش و تجربیات میان ایران و برزیل و نقش مردم در حفظ محیط زیست تأکید کرد.
دیدار با کارکنان سفارت ایران در برزیل
معاون رییس جمهور همچنین به دیدار کارکنان سفارت جمهوری اسلامی ایران در برزیل رفت، وی در جمع کارکنان سفارت به اهمیت حضور کشورمان در نشست وزرای محیط‌زیست کشورهای عضو بریکس اشاره کرد و آن را نشانه‌ای از عزم جدی ایران برای ایفای نقشی مؤثر در حل بحران‌های جهانی دانست.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به بحران‌های محیط زیستی همچون «ناترازی انرژی»، «کمبود آب» و «تخریب سرزمینی» اشاره کرد و آن‌ها را نتیجه بی‌توجهی به اصول توسعه پایدار دانست و تاکید کرد: همکاری با نهادهای بین‌المللی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین تنها راهکارهای قابل اعتماد برای مدیریت بحران‌هایی چون تغییرات اقلیمی، کمبود منابع آب و بحران‌های زیست‌محیطی دیگر است.
وی با اشاره به شعار سال ۱۴۰۴ تحت عنوان سرمایه‌گذاری برای تولید، خواستار حرکت به سوی یک اقتصاد چرخشی شد و افزود: ما باید از مدل‌های خطی مصرف فاصله بگیریم و با بازیابی منابع، کاهش پسماند و استفاده از انرژی‌های پاک، اقتصاد کشور را با محیط زیست هم‌راستا کنیم.
دیدار با وزیر محیط‌زیست برزیل
انصاری در این سفر با مارینا سیلوا وزیر محیط‌زیست برزیل دیدار و گفت و گو کرد، وی در این دیدار به مشکلات ناشی از آلودگی پلاستیکی اشاره و پیشنهاد ایجاد صندوق جهانی برای مدیریت این آلودگی را مطرح کرد تا کشورهای توسعه‌یافته مسئولیت بیشتری در این زمینه بر عهده بگیرند.
وی با اشاره به روابط ایران و برزیل، بر همکاری‌های راهبردی در حوزه‌های مختلف محیط زیستی تأکید کرد.
انصاری حفاظت از جنگل‌ها با مشارکت جوامع محلی، مقابله با تغییرات اقلیمی، گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر و حفاظت از تنوع زیستی را به‌عنوان محورهای اصلی همکاری مطرح کرد.
بحث مدیریت منابع آب نیز یکی از محورهای اصلی گفتگوها بود که رییس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به بحران آب و کاهش بارندگی در ایران، از تجربیات برزیل در زمینه بازچرخانی آب استقبال کرد و خواستار تبادل فناوری و دانش در این حوزه شد.
دیدار با وزیر محیط‌زیست چین
دیدار با هوانگ رونکیو وزیر محیط زیست کشور چین، از دیگر برنامه های رییس سازمان حفاظت محیط زیست کشورمان بود.
انصاری در این دیدار، ضمن اشاره به روابط دیرینه ایران و چین، محورهای اصلی همکاری شامل حفاظت از تنوع زیستی، مدیریت منابع آب و مدیریت پسماند را مطرح کرد.
وی به استفاده از فناوری‌های پیشرفته چین در زمینه انرژی‌های خورشیدی، بادی و زیست‌توده (بایومس) اشاره کرد و خواستار تبادل دانش و تجربه در این حوزه‌ها شد.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص مشکلات مرتبط با زباله‌سوزهای خریداری شده از چین در گذشته، پیشنهاد تشکیل گروه‌های کارشناسی برای انجام بررسی‌های تخصصی را ارائه داد.
همچنین هوانگ رونکیو وزیر محیط زیست چین خاطرنشان کرد که چین در دهه‌های اخیر پیشرفت‌های قابل توجهی در زمینه انرژی‌های خورشیدی و بادی داشته و آماده است تجربیات خود را با ایران به اشتراک بگذارد.
در این نشست، دو طرف توافق کردند که گروه‌های کاری مشترک برای تدوین برنامه‌های اجرایی در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و زیست‌محیطی تشکیل شود. همچنین، بر اهمیت گسترش همکاری‌های چندجانبه از طریق چارچوب‌هایی نظیر بریکس و سازمان همکاری شانگهای تأکید شد.
ایران خواستار تشکیل صندوق نوآوری سبز کشورهای عضو بریکس شد
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در سخنرانی خود در اجلاس بریکس پیشنهاد تشکیل صندوق نوآوری سبز بریکس را پیشنهاد داد و گفت: این صندوق به‌عنوان یک سازوکار مالی ویژه برای حمایت از پروژه‌های اقلیمی در کشورهای در حال توسعه طراحی شده و تمرکز اصلی آن بر تحول سبز و کاهش آثار تغییرات اقلیمی است.
وی ضمن تشکر از دولت و مردم برزیل، اظهار کرد: یازدهمین نشست وزرای محیط زیست بریکس فرصتی گران‌بها برای کشورها فراهم می‌آورد تا تصمیم‌های واقع‌بینانه، عادلانه و فراگیر اتخاذ کنند و اقدامات لازم را برای مقابله با چالش‌های مشترک محیط زیستی که در سطح جهانی با آن‌ها مواجه‌ایم، اجرایی کنند. این فرصت ارزشمند را غنیمت شمرده و بر مسئولیت مشترکمان در قبال محیط زیست و نسل‌های آینده، و اهمیت تلاش‌های جمعی تاکید کنم.
معاون رییس جمهور گفت: جمهوری اسلامی ایران، به‌عنوان کشوری متعهد به توسعه پایدار، گام‌های قابل‌توجهی در حفاظت از محیط زیست برداشته است و به رغم مواجهه با تحریم‌های ناعادلانه یک‌جانبه، اقداماتی از جمله در زمینه انرژی تجدیدپذیر که به رغم محدودیت‌ها، سهم انرژی پاک در شبکه ملی افزایش یافته است.
