سیزدهم تیر؛ روز جشن تیرگان و روز ملی دماوند

دوستداران طبیعت و فرهنگ ایران از چند سال پیش درخواست ثبت کوه دماوند در فهرست میراث‌های طبیعی جهان را داشته‌اند؛ از جمله در سال‌های 94 و 95 در مراسم «روز ملی دماوند» چندهزار شرکت‌کننده‌ی در جشن این خواست را مطرح کردند. خوشبختانه اکنون پرونده‌ی ثبت جهانی دماوند در سازمان میراث فرهنگی مراحل تکمیل را برای فرستادن به یونسکو می‌گذراند.

از سال 1384 سازمان‌های مردم‌نهاد، روز سیزدهم تیر را که در تقویم کهن ایرانی جشن تیرگان و روز گرامیداشت آب بوده است، «روز ملی دماوند» خوانده‌اند. در یک‌ جمعه‌ی نزدیک به سیزدهم تیر، همایش بزرگی در شهر رینه در پای دماوند، برگزار می‌شود که هدف از برگزاری آن جلب توجه همگان به جایگاه دماوند در تاریخ و طبیعت ایران، و نیز باززنده‌سازی یکی از آیین‌های شادی‌آفرین ایرانی است. امسال این جشن مردمی، در روز جمعه 23 تیر از ساعت 9 صبح تا 5 بعد از ظهر در محل دانشگاه پیام نور شهر رینه برگزار خواهد شد.

نیازی به گفتن نیست که شادی، از نیازها و حقوق پایه‌ای انسان است و نه‌تنها در فرهنگ‌های بسیار کهن، بلکه در اسلام نیز بر اهمیت آن تأکید شده است، چنانکه در قرآن مجید از شادمانی به‌عنوان نتیجه‌ی فضل و رحمت خداوندی یاد شده: قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِكَ فَلْيَفْرَحُوا (سوره‌ی یونس، آیه‌ی 58) و در متن‌های معتبر فقهی بر ارزش «ادخال سرور» در دل مؤمنان تاکید شده است. با این حال، جای شگفتی است که گاه، بعضی محفل‌ها با جشن و شادمانی (مثلاً به این دلیل که مربوط به پیش از اسلام است) مخالفت می‌ورزند(!) در صورتی که اسلام، بسیاری از رسم‌های قدیم را که زیانی برای دیگران نداشته و گناه‌آلود نبوده‌اند، تأیید کرده است.

مراسم روز ملی دماوند شامل اجرای موسیقی‌های محلی و سنتی، سخنرانیِ چهره‌های فرهنگی و هنری، و طرحِ خواسته‌های محیط زیستی است. در مجموعه برنامه‌های این جشن، دوستداران محیط‌های کوهستانی ‌به مشکلاتی که زیست‌بوم دماوند با آن روبرو است، و به طرح راه‌حل‌هایی برای رفع این مشکلات نیز می‌پردازند. جشن همچنین فرصتی است برای آشنا شدن کنشگران محیط زیست با یکدیگر، معرفی «چهره‌ی برجسته‌ی محیط زیستی»، و از این رهگذر: افزایش سرمایه‌ی اجتماعی برای حفاظت از محیط زیست.

انجمن دوستداران دماوندکوه، بخشداری لاریجان، انجمن کوه‌نوردان ایران، دانشگاه پیام نور رینه، شهرداری و شورای شهر و شماری از اهالی رینه، و چند سازمان‌ مردم‌نهاد و دولتیِ دیگر دست اندر کار برگزاری این رویداد برجسته‌ی محیط زیستی – فرهنگی هستند. جا دارد که دوستداران طبیعت و فرهنگ ایران، مشابه این جشن و مراسم را در دیگر نقاط  کشور هم برگزار کنند.