حاکم گیلان در دوره ناصرالدین شاه قاجار آشنایی با ابداع کننده خورشت میرزا قاسمی؛ غذای محبوب گیلان

میرزا محمد قاسم خان والی معروف به «میرزا قاسم خان» فرزند دوستعلیخان معیرالممالک نوه حسینعلی بیگ بسطامی، حاکم گیلان دوره ناصرالدین شاه قاجار بود.

شمال ایران دارای غذاهای متنوعی است و گیلان در این رابطه از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در این سرزمین کهن بیش از یکصدو هفتاد نوع غذای محلی وجود دارد که به همین جهت، پایتخت گردشگری غذای ایران شناخته شده و و مرکز آن شهر رشت هم بعنوان شهر خلاق غذا وخوراک‌شناسی در بیستم آذر ۱۳۹۴ (۱۱ دسامبر ۲۰۱۵) در سازمان فرهنگی یونسکو ثبت گردیده است. اما در بین خورشت‌های محلی و متنوعی که در مرزوبوم گیلان وجود دارد، بانی یکی از آن‌ها شناخته شده است. همان خورشتی که امروزه آن را به نام «میرزا قاسمی» می‌شناسیم.

میرزا محمد قاسم خان والی معروف به «میرزا قاسم خان» فرزند دوستعلیخان معیرالممالک نوه حسینعلی بیگ بسطامی، حاکم گیلان دوره ناصرالدین شاه قاجار بود. وی از آنجایی که ذوق آشپزی داشت و به بادمجان هم علاقه‌مند بود، برای نخستین بار به تهیه وابداع خورشت محلی «میرزا قاسمی» مبادرت ورزید و طبخ این غذای خوشمزه را از خود به یادگار گذاشت. نامبرده در سال  ۱۸۶۰میلادی (۱۲۳۹ شمسی) بعد از اتمام ماموریت سفارتی خود در سن پترزبورگ روسیه، به طبخ این نوع ازخورشت در رشت همت گمارد که بعدها به نام او، یعنی «میرزا قاسمی» معروف وشناخته شد. او در واقع اولین پخت معجون محصولات فصلی از قبیل: بادمجان، گوجه وسیر را با تعدادی تخم مرغ بعمل آورد و این غذا به نامش رواج یافت.

به گواهی منابع موجود؛ میرزا قاسم خان خدمات عمرانی قابل توجه‌ای هم در دوره حکومت خود  داشته است. از ساخت سبزه میدان رشت گرفته تا توسعه راه ارتباطی رشت به منجیل که در خصوص جاده احداثی او گفته می‌شود؛ اگر خدمات عمرانیش در توسعه راه مالروی قزوین- رشت نبود؛  تا سده‌ها بعد وی، همچنان مردم ناچار بودند از جاده صعب العبور معروف به «شاه عباسی» که در زمان شاه عباس اول صفوی احداث شده، در  دیلمان عبور نمایند.
میرزا قاسم خان  بعد از اتمام دوره حکومتش در گیلان، به پیشکاری دیارفارس در شیراز منصوب شد و چند سالی در این منصب بود، تا اینکه عاقبت در سال  ۱۲۸۹  قمری (۱۲۵۱ شمسی) درگذشت. امروزه مزارش در حافظیه شیراز مجاورکتابخانه آرامگاه حافظ قرار دارد. عمارت او در دوره ناصرالدین شاه قاجار در محدوده بیمارستان پورسینا فعلی (اراضی ناصریّه قدیم) رشت قرار داشت که در اوایل دوره رضاخانی، تخریب شد و محل اداره نوغان یا همان اداره ابریشم گردید.

/دیارمیرزا