ابوالفضل فاتح: احتمال پیروزی اردوغان در دور دوم بیشتر است اما یک زلزله انتخاباتی در روزهای آینده میتواند او را از پیروزی دور کند؛ مثلا یک رسوایی بزرگ یا یک اشتباه تاریخی
آراء دور نخست نشان داد، جریان آقای اردوغان به رغم نارضایتیهای گسترده به ویژه به دلیل نرخ تورم بالا و ناکارآمدیها در جریان زلزله اخیر و به رغم فشار شدید رسانههای اپوزیسیون توانسته است پایگاه رای خود را حفظ کند. این مهم میتواند ناشی از وفاداری بر اسلام گرایی حزب عدالت و توسعه، مدرنیزاسیون و توسعه اقتصادی و علمی و نظامی ترکیه و تغییر در سیاست خارجی ترکیه به منصه یک قدرت اسلامی و منطقهای باشد.
ابوالفضل فاتح در یادداشتی نوشت: دور نخست انتخابات ترکیه با مشارکت ۸۶.۹۹ درصد واجدین شرایط به انجام رسید و آقای اردوغان با ۴۹.۵ درصد آراء و آقای کمال قلیچداراوغلو با۴۴.۸۹ درصد آراء به ترتیب حائزین اکثریت آراء شدند.
دراغلب نظرسنجیها آقای اردوغان حدود ۴۳ تا ۴۵ درصد آراء و آقای کمال قلیچدار اوغلو حدود ۴۷ تا ۴۹ درصد آراء را به خود اختصاص میدادند و حتی چند نظر سنجی احتمال پیروزی آقای اوغلو در دور نخست را داده بودند. چنانچه شاهد بودیم نتایج دور اول به شکل معنی داری با اغلب نظرسنجیها مغایرت داشت و در حقیقت کاملا بر عکس شد. دلایل مختلفی برای این مغایرتها شمرده شده، از جمله تمایل طراحان نظرسنجیها به سوی تغییر بزرگ در ترکیه و تلاش برای واقعی نشان دادن و سپس عملیاتی کردن این تغییر، تمرکز نظرسنجیها بر کلان شهرها و شهرهای مرکزی و تاثیر فضای رسانهای اپوزیسیون و کشورهای اروپایی بر افکار عمومی بر این شهرها، فرهنگ پاسخ به نظرخواهیها در این مناظق جهان و پاسخگویی غیر واقعی جمع معنی داری از مشارکت کنندگان و رای پنهان آقای اردوغان که در فضای منفی شکل گرفته برخی خود را حامی تغییر عنوان کرده، اما در عمل به اردوغان رای داده اند. از نظر نگارنده، چهار عامل مهم دیگر در مغایرتها نقش داشته است و این عوامل عمدتا در سه روز پیش از انتخابات به فضای انتخابات وارد شد و لذا اساسا در نظر سنجیها لحاظ نشد:
الف: وعده افزایش ۴۵ درصدی حقوق کارگران از سوی اردوغان
ب- اعلام حمایت جمع بزرگی از علمای مطرح جهان اسلام از او
چ – موضع گیری صریح آقای اوغلو علیه روسیه که منجر به فعال شدن بلوکهای منطقهای متحد روس علیه اوغلو شد
د – حمایت احتمالی تهران و شیعیان ترکیه از آقای اردوغان در روزهای آخر به دلیل گرایش غرب گرایانه آقای اوغلو
علاوه بر این، برخی منتقدان آقای اردوغان بر این باورند که کمپین ایشان از آراء بسیاری از مهاجران که در سالهای اخیر با تغییر قوانین، پاسپورت ترکیه را اخذ کرده اند بهره برده و حتی سوء استفاده از قدرت از جمله مانع تراشی در خواندن آراء برخی مناطق و همچنین استفاده از برگه هویت بسیاری از افرادی که در زلزله کشته شده اند را بر این کژتابیها افزوده اند که در اینجا نمیتوان در اثبات یا رد آن سخنی گفت.
مرحله دوم انتخابات
به هر صورت، انتخابات مرحله اول به پایان رسیده و اینک مرحله دوم آغاز شده است. مهمترین پرسش در شرایط فعلی این است که نتیجه نهایی انتخابات چگونه خواهد بود؟
با توجه به نقشهی آراء دو رقیب انتخاباتی، و با توجه به آن که نفر سوم حذف شده است، به نظر میرسد آقای اردوغان مسیر بسیار هموارتری را برای پیروزی در مرحله دوم پیش روی دارد و به همان نسبت مسیر دشوارتری پیش روی آقای اوغلو است. وضعیت آراء بسان مسابقهی دو سرعت میماند که یک نفر در ۵ متر پایانی و نفر دیگر در ۵۰ متر پایانی قرار دارد و طبیعی است در زمان کوتاه دو هفتهی باقی مانده، پر کردن این فاصله بسیار دشوار است. با این وصف، وضعیت پیروزی و شکست هر یک از کاندیداها به این شرح خواهد بود:
احتمال پیروزی آقای اوغلو
با توجه به فاصله رای آقای اوغلو با آقای اردوغان اگر حدااقل ۹۰ درصد آراء نفر سوم (آقای سینان) به حساب آقای اوغلو سر ریز شود و آقای اردوغان نیز هیچ رای اضافهای نیاورد در این صورت با فاصلهی بسیار اندک، آقای اوغلو برنده خواهد شد. همچنین اگر آقای اوغلو بتواند تعداد معتنابه رای دهندگان جدید را به عرصهی انتخابات بکشاند و رقیب او از این مهم ناتوان باشد، آنگاه همراه با سرریز شدن بخشی از آراء آقای سینان به سوی آقای اوغلو، احتمال پیروزی برای اوپوزیسیون ترکیه خواهد بود
احتمال پیروزی آقای اردوغان
آراء دور نخست نشان داد، جریان آقای اردوغان به رغم نارضایتیهای گسترده به ویژه به دلیل نرخ تورم بالا و ناکارآمدیها در جریان زلزله اخیر و به رغم فشار شدید رسانههای اپوزیسیون توانسته است پایگاه رای خود را حفظ کند. این مهم میتواند ناشی از وفاداری بر اسلام گرایی حزب عدالت و توسعه، مدرنیزاسیون و توسعه اقتصادی و علمی و نظامی ترکیه و تغییر در سیاست خارجی ترکیه به منصه یک قدرت اسلامی و منطقهای باشد.
با توجه به سهم آقای اردوغان از دور نخست انتخابات، به نظر میرسد در صورت ادامه روند فعلی، کمپین او راه آسان و کوتاه تری پیش روی خواهد داشت و به اصطلاح فعلا شکست خوردن اردوغان قدری سختتر از پیروزی اش خواهد بود. پیروزی ائتلاف آقای اردوغان در انتخابات پارلمانی که نمایهای از مقبولیت هر یک از کمپینهای انتخاباتی است، نیز موید همین مطلب است.
در دور دوم با حذف رقیب سوم، اگر فرض بگیریم هر کدام صرفا رای فعلی خود را به دور دوم ببرند، از مجموع ۵۱۶۵۶۵۵۶ رای، هم اکنون سهم آراء اردوغان حدود با ۲۷۰۸۸۳۶۰ رای یعنی حدود ۵۲.۴ درصد و سهم آقای اوغلو با ۲۴۵۶۸۱۹۶ رای، حدود ۴۷.۶ درصد خواهد بود. بنابر این آقای اردوغان صرفا نیازمند حفظ رای خود است، حال آن که آقای اوغلو باید تقریبا تمام آراء آقای سینان را به حساب خود جذب کند یا به همان میزان رای دهنده جدید دریافت کند، تا آقای اردوغان را از اکثریت خارج کند؛ که هم جذب کل اراء آقای سینان برای آقای اوغلو و هم ایجاد انگیزه برای مشارکت افراد جدید چندان آسان نیست.
زلزله انتخاباتی؟
با توجه به مشارکت حدود ۸۸ درصدی در انتخابات، چنان که عرض شد، دشواراست که بتوان در شرایط عادی رای دهندهی جدیدی را به انتخابات وارد کرد، و اگر احتمال افزایش و یا کاهش در میزان مشارکت باشد، در شرایط فعلی برای هر دو طرف تا حد زیادی یکسان خواهد بود، مگر آن که اتفاق منحصر بفردی روی دهد تا انگیزهها به شکل ناگهانی در یک طرف فزونی یا در طرف دیگر کاهش یابد، و لذا، چون عمدتا باید از سبد رای موجود بهره برد و به ان تکیه کرد، میتوان گفت در حال حاضر احتمال پیروزی آقای اوغلو دشوارتر و احتمال پیروزی آقای اردوغان بیشتر است و صرفا یک زلزله انتخاباتی یا یک تحول معنی دار در روزهای آینده به گونهای که حد اقل ۵ درصد آراء جدید به سبد آقای اوغلو اضافه کند، یا یک رسوایی بزرگ یا یک اشتباه تاریخی که از رای آقای اردوغان به شکل معنی دار بکاهد، میتواند آقای اردوغان را از پیروزی دور کند که طبیعتا این نوشته نمیتواند ارزیابی از میزان احتمال آن داشته باشد و باید منتظر تحولات دو هفته آینده و عملکرد هر یک از دو کمپین بود.
صرف نظر از هر نتیجهای میتوان گفت اپوزیسیون ترکیه برای نخستین بار توانسته است رای بالای ۴۴ درصدی را در برابر حزب و جریان آقای اردوغان بدست آورد و چنین ائتلافی شکل دهد، این ائتلاف به خودی خود یک پیروزی برای اپوزیسیون محسوب میشود و حتی در صورت شکست در این انتخابات در صورت حفظ انسجام موجود و فائق آمدن بر شکنندگی هایش که کم هم نیست، میتواند جریان آقای اردوغان را تا انتخابات سالهای بعد به شدت تحت فشار قرار دهد و با توجه به میل به تغییر در فضای شهرهای بزرگ نظیر استانبول و شهرهای مرکزی نظیر آنکارا و تسری تدریجی آن به شهرهای کوچک تر، چه بسا اپوزیسیون بتواند پیروز انتخابات ریاست جمهوری بعدی باشد و جریان اردوغان نیز که از این پس یک خطر واقعی و مستمر را در بیخ گوش خود حس میکند، برای حفظ جایگاه فعلی در سالهای بعد کار دشواری را پیش روی خواهد داشت و در صورتی پیروز باقی خواهد ماند که عملکرد بسیار بهتری از خود ارائه دهد.
دستاورد انتخابات
انتخابات در ذات خود یک «گفتگو» است و در صورت جدی بودن، صرف نظر از این که چه کسی پیروز باشد، آثار عمیق خود را به دنبال دارد و به جامعه و ساخت سیاسی، ظرفیت و بُعد میدهد. برای آقای اردوغان پس از بیست سال با همهی چسبندگی هایش به قدرت و قطبی ساختن فضای سیاسی این کشور و انتقادات جدی که به او وارد است، و برای ترکیه با هر نتیجهای که کسب شود، در صورت حفظ سلامت انتخابات در دور دوم، این انتخابات یک پیروزی و یک رخداد افتخار آمیز و الگوی مردمسالاری در منطقهای است که از سلطنت ها، دیکتاتوریها و انتخابات نمایشی فراوانی رنج میبرد. البته ترکیه با سابقه کودتا و دخالت نظامیان و جریانات عمیق امنیتی در تحولات قدرت و با توجه طمع ورزی قدرتهای جهانی به این کشور، باید به هوش باشد، که این انتخابات تضمین همه چیز نیست و تا نهادینه شدن مردمسالاری راه درازی در پیش است تا هیچ قدرتی به هیچ بهانهای نتواند این روند را در این کشور مختل و اراده ملت ترکیه را مخدوش سازد.
دو هفته آینده برای هر یک از دو جریان رقیب سرنوشت ساز خواهد بود. آنچه نوشته شد بر اساس دادههای فعلی بود. در نوشته بعدی در صورت تغییر معنی دار در دادههای انتخاباتی، ترسیم دقیق تری از آرایش نهایی آراء در انتخابات ترکیه ارائه خواهد شد.
/انتخاب