وقتی مبدع واکسن کرونای فایرز در ایران جایزه گرفت

آبان‌ماه پارسال مبدع واکسن کرونای فایرز، برنده جایزه مصطفی (ص) ایران شد و به کشورمان آمد. او بخاطر روش جدیدی که در تولید واکسن در پیش گرفته بود، برگزیده این جایزه شد.

چند روز پیش خبر تولید واکسن کرونای فایرز در صدر اخبار دنیا قرار گرفت و حتی بازار‌های بورس، طلا و نقت دنیا را نیز تحت‌تاثیر قرار داد. این واکسن که امید به ریشه‌کنی کرونا را چندبرابر کرده، توسط «اوگور شاهین» دانشمند ترکیه‌ای و همسرش کشف شده است. همین سبب شده پیشینه علمی او به موضوع داغ رسانه‌ها تبدیل شود. اما مهم‌ترین نکته‌ای که در مرکز توجه محافل علمی و رسانه‌ای دنیا قرار گرفته، این است که مهم‌ترین افتخار علمی در رزومه اوگور شاهین، «جایزه مصطفی (ص)» است که توسط ایران هر سال به برترین دانشمندان جهان اسلام تعلق می‌گیرد. جایزه‌ای که دو سال پیش به‌خاطر روش نوین او در تولید واکسن سرطان، به شاهین تعلق گرفت و همین روش نوین، اکنون دلیل موفقیت این واکسن بوده است. اینکه جامعه علمی ایران دو سال زودتر از دنیا به اهمیت این روش در تولید واکسن پی برده، سبب شده توجه دانشمندان جهان به جایزه علمی مصطفی (س) جلب شود.

*نوآوری منحصربفردی که توسط بنیاد مصطفی (ص) تشویق شد

ماجرا از ۲ سال پیش آغاز شد؛ زمانی که برگزارکنندگان جایزه مصطفی (ص) در رصد دانشمندان جهان اسلام برای انتخاب برگزیدگان سال جایزه، به اوگور شاهین رسیدند. او در آن زمان که هنوز به موفقیت چشمگیری نرسیده و تا پیش از این جایزه برجسته‌ای دریافت نکرده بود؛ اما آن‌روز‌ها قدم در یک مسیر نوآورانه عجیب گذاشته بود.

پژوهش‌ها و اقدامات شاهین در تولید نسل جدیدی از واکسن‌ها بی مثال بود. زیرا در حالی که دنیا برای تولید انبوه واکسن روی DNA کار می‌کرد، او برای نخستین بار از mRNA یا آر. ان.‌ای پیام رسان (RNA messanger) برای تولید واکسن کمک گرفت. تولید واکسن با استفاده از mRNA نسل چهارم و نسل آخر واکسن‌ها است که در این روش به جای دستکاری ژن سلول که عوارض خطرناکی دارد و حتی سرطان زایی آن اثبات شده، آنتی‌ژن ویروس در ریبوزوم سلول تولید می‌شود که عوارض کمتر و سرعت بالاتری در تولید واکسن را دارد.

یک سال بعد، جایزه مصطفی (ص) در حالی به اوگور شاهین تعلق گرفت که او روی واکسن سرطان کار می‌کرد. او این جایزه را در سال ۲۰۱۹ را در حوزه علم و فناوری زیستی و پزشکی برای اثر «طراحی و ارزیابی بالینی واکسن‌های درمانی ضد سرطان بر پایه mRNA»» دریافت کرد.

* «اوگور» در ایران از موفقیت در کشف واکسن کرونا خبر داد

شاهین و همسرش که بنیان گذار شرکت بایونتک (BioNTech) در آلمان هستند، در زمینه تولید واکسن فعالیت می‌کنند. پس از شیوع ویروس کرونا در جهان، شرکت بایونتک به سرعت روی تولید واکسن کرونا متمرکز شد و از همین رو موفق شد کمک‌های مالی زیادی را برای انجام این تحقیقات دریافت کند. اوایل اردیبهشت ماه امسال ارزش این شرکت رشد چشمگیری کرد و زمانی که هنوز نتیجه تحقیقات نهایی شده بود، به ۱۷ میلیارد یورو رسید. تا پیش از آن ارزش این شرکت ۲ میلیارد یورو تخمین زده می‌شد. در آن زمان که شرکت فایزر (Pfizer) آمریکا که تولید کننده باسابقه‌ای در صنعت واکسن است، از واکسنی که شاهین و همسرش در شرکت بایونتک در دست تولید داشتند، حمایت مالی کرد؛ در ادامه هم کشور‌های مختلفی دوز‌های متعددی از این واکسن را پیش خرید کردند.

سرانجام در خرداد ماه امسال شاهین در نشست مشترکی با دیگر دانشمندان جهان اسلام (نشست استپ)، اخبار خوشی از موفقیت واکسن کرونا داد. او در این نشست که به همت پژوهشگران ایرانی برگزار شد، پیش بینی کرد که واکسن در مردادماه فاز ۲ را با موفقیت پشت سر خواهد گذاشت.

شاهین در نشست استپ، گفت: تا اواسط مرداد (پایان جولای)، واکسن کرونا در دسترس خواهد بود. در حال حاضر با دو شرکت برای توسعه در حال همکاری هستیم. اگر بتوانیم واکسنی داشته باشیم، مقدار یک کیلو از آن برای صد میلیون نفر است که تولید آن یک ماه زمان لازم دارد؛ اما اگر دوز پایینتر باشد، می‌توانیم به افراد بیشتری خدمت‌رسانی کنیم. وی تاکید کرد: ما بسیار مشتاقیم واکسنی تولید کنیم که در دسترس همه کشور‌ها باشد؛ براین اساس با سازمان‌های مختلفی از جمله سازمان بهداشت جهانی صحبت‌هایی شده است که این واکسن رایگان در دسترس همه باشد.

*این نشست تسهیل‌گر ارتباط میان دانشمندان جهان اسلام است

نشست استپ امسال با تمرکز کرونا و با حضور کارشناسان بیماری‌های عفونی و اساتید دانشگاه و متخصصانی از کشور‌های سنگاپور، آلمان، فرانسه، آمریکا، مالزی، هند، ژاپن، پاکستان، کانادا، چین، آذربایجان، بنگلادش، اردن، عمان، ایتالیا، اندونزی، ترکیه، عراق، کره جنوبی، قزاقستان و ایران برگزار شد. مجموعه نشست‌های استپ به عنوان نشست‌های نشست‌های تبادل علم و فناوری بین دانشمندان جهان اسلام به عنوان تسهیل‌گر و زمینه ساز تبادل تجربیات نخبگان جهان اسلام برگزار می‌شود. در این نشست‌ها تلاش می‌شود که از فرصت حضور دانشمندان مسلمان در حل مسائل و چالش‌های جهان اسلام استفاده شود.

امروز که خبر تولید واکسن کرونا با احتمال موفقیت ۹۰ درصد در ردیف مهم‌ترین اخبار در همه رسانه‌های خارجی دست به دست می‌شود، تقریبا اغلب رسانه‌های جهان، شاهین را با جایزه مصطفی (ص) شناخته اند. شاید بتوان گفت تنها مستندی که تا پیش از این از شاهین تولید شده بود، همان اطلاعات تولید شده برای جایزه مصطفی (ص) بود. به خاطر همین اطلاعات هم این روز‌ها از رسانه‌های مختلف کشور‌های خارجی با بنیاد جایزه مصطفی (ص) برای کسب اجازه استفاده از این مستند تماس می‌گیرند.

*وقتی دنیا مبدع واکسن کرونا را با جایزه مصطفی (ص) شناختند

خبرگزاری آلمانی دویچه وله در گزارشی درباره ارزش کار دانشمندی که راهی نجاتی برای ۸ میلیارد انسان باز کرده است، اعلام کرد: به جرأت می‌توان گفت جایزه مصطفی قبل از هر نهاد تشویقی-علمی دیگری، دکتر اوگور شاهین را شناخته و وی را لایق تقدیر عالی دانسته است. این جایزه بالاترین نشان علمی در جهان اسلام محسوب می‌شود.

در ادامه دویچه وله اشاره می‌کند: انتظار می‌رود که ۱۰۰ میلیون دُز از این واکسن تا پایان سال ۲۰۲۰ تولید شود. آمریکا برای خرید واکسن، دو میلیارد دلار به بیونتک و فایزر متعهد شده است؛ این شرکت‌ها خطر سرمایه‌گذاری را پذیرفته‌اند.

«جایزه مصطفی (ص)» را بیشتر بشناسید

برگزاری جایزه‌ای علمی در سطح جهانی توسط ایران، تحت‌عنوان جایزه مصطفی (ص) در سال ۱۳۹۱ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید. راه‌اندازی این جایزه ابتدا توسط پارک علم‌و فناوری پردیس انجام شد، اما پس از آن بنیاد علم و فناوری مصطفی (ص) برگزاری این جایزه را عهده دار شد. جایزه مصطفی (ص) هر ۲ سال یکبار به یک دانشمند برجسته جهان اسلام اعطا می‌شود. به طور دقیق‌تر می‌توان گفت که این جایزه به افراد شاخصی با زادگاه کشور‌های اسلامی تعلق می‌گیرد که اثری نوآورانه در مرز‌های دانش و در حوزه‌های علم و فناوری ارائه کرده باشند و زمینه ساز بهبود زندگی بشریت شوند. به این ترتیب برگزیده‌های این جایزه از دانشمندان طراز اول جهان در رشته‌های مختلف هستند؛ به طوری که حتی در عناوین غیر رسمی از جایزه مصطفی (ص) به عنوان نوبل اسلامی یاد می‌شود.

جایزه ۲ سالانه مصطفی (ص) در چهار حوزه علم و فناوری اطلاعات و ارتباطات، علم و فناوری زیستی و پزشکی، علم و فناوری نانو و تمامی زمینه‌های علم و فناوری اعطا می‌شود. اگرچه در ۳ حوزه جایزه، داشتن تابعیت یکی از ۵۷ کشور اسلامی شرط لازم برای مدعیان این جایزه است، اما محدودیت سنی، جنسی و دینی برای نامزد‌ها وجود ندارد. همچنین در حوزه چهارم هم فقط مسلمان بودن نامزد لازم است. مبلغ این جایزه ۲ سالانه ۵۰۰ هزار دلار است.

*منتظر دانشمند بعدی جهان اسلام در جایزه مصطفی (ص) باشید

جایزه ۲ سالانه مصطفی (ص) در چهار حوزه علم و فناوری اطلاعات و ارتباطات، علم و فناوری زیستی و پزشکی، علم و فناوری نانو و تمامی زمینه‌های علم و فناوری اعطا می­ شود و تمامی زمینه‌های علم و فناوری شامل حوزه­‌های آموزشی یونسکو، علوم طبیعی، ریاضیات و آمار، فناوری اطلاعات و ارتباطات، مهندسی ساخت و تولید، کشاورزی، جنگل داری، شیلات و دامپزشکی، بهداشت و رفاه و همچنین علوم شناختی و اقتصاد و بانکداری اسلامی را در برمی گیرد.

نامزد‌های جایزه توسط دانشگاه ­ها و مراکز علمی معتبر، انجمن‌های علمی و فناوری و مراکز رشد، آکادمی‌های علوم کشور‌های اسلامی، پارک‌های علم و فناوری یا از سوی سایر دانشمندان و شخصیت ­های علمی برجسته به دبیرخانه جایزه معرفی می‌شوند.

فراخوان نامزدی جایزه مصطفی (ص) ۲۰۲۱ چندی پیش منتشر شد و نامزد‌ها برای معرفی و ارسال آثار این دوره تا ۱۰ شهریور ۱۳۹۹ (۳۱ آگوست ۲۰۲۰) فرصت داشتند. طبق برنامه زمان بندی این جایزه، اسامی برگزیدگان این دوره، در آبان ماه ۱۴۰۰ اعلام می‌شود.

/انتخاب