قدم به قدم با بحران‌های دولت /روزهای سخت روحانی در دولت دوازدهم

تدبیرشرق/کمتر کنش‌گر و فعال سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در کشور هست که نگوید بحران هایی که حسن روحانی در دولت دوازدهم با آنها مواجه شد در تاریخ دولت‌های ۴۰ ساله جمهوری اسلامی کم نظیر است. تا جایی که در آخرین مورد آن که شیوع ویروس کروناست می توان این شرایط بحرانی را از هر زمان دیگر بیشتر لمس کرد، موقعیتی که بسیاری از کشورهای دیگر را هم با آن دست و پنجه نرم می کنند اما با وجود اینکه درگیر بسیاری از مسائل و مشکلات دیگر همچون اعمال شدیدترین تحریم‌ها نیستند، باز هم از نظر اقتصادی زمین گیر شده اند.

حسن روحانی در عمر سه ساله دولت دوازدهم مسائل و مصائبی همچون حملات تروریستی، حوادث طبیعیِ مهیب و بی سابقه، اعتراضات خیابانی مردم و از همه مهمتر مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم را تجربه کرد به طوریکه در بسیاری موارد حتی منتقدان و مخالفان دولت هم تاکید و اذعان کردند که دولت در بسیاری از این بحران ها بی تقصیر بوده است. به هرترتیب اکنون رئیس جمهور و دولتمردان تاکید کردند که تمرکزشان در یک سال باقی مانده از عمر دولت دوازدهم بر بهبود وضع معیشت مردم است هرچند به نظر می رسد شیوع ویروس کرونا همچنان بحرانی ادامه دار برای آنها خواهد بود.

سال ۹۶؛ از حمله تروریستی تا زلزله و اعتراضاتِ دی‌ماه

صبح روز ۱۷ خرداد ۱۳۹۶در حالی که دولت دوازدهم هنوز کار خود را رسما آغاز نکرده بود و هنوز یک ماه هم از برگزاری انتخابات نمی گذشت، حسن روحانی شاهد بروز اولین بحران در کشور بود، بحرانی که مسبوق به سابقه هم نبود؛ در آن روز دو حادثه‌ تروریستی در دو نقطه از تهران گزارش شد. ابتدا خبر تیراندازی در مجلس شورای اسلامی و ۱۰ دقیقه بعد خبر تیراندازی و انفجار عامل انتحاری در نزدیکی مرقد امام (ره) منتشر شد. حملاتی تروریستی که بلافاصله داعش مسئولیت آن را بر عهده گرفت. این غائله که به سرعت با واکنش نیروهای امنیتی مواجه شد از اولین شلیک تا هلاکت آخرین تروریست حدود پنج ساعت طول کشید و افکار عمومی و رسانه‌های ایران و جهان را متوجه خود کرد. در این دو حادثه‌ تروریستی ۱۸ نفر از هموطنانمان جان باختند و عده‌ای هم مجروح شدند.

اما اولین حادثه طبیعی مهیب در دولت دوازدهم نیز، آبان ۹۶ رخ داد که زلزله ای به بزرگی ۷.۳ ریشتر استان کرمانشاه را لرزاند. طبق اعلام نهادهای رسمی، در این زمین لرزه، بیش از ۶۰۰ نفر جان خود را از دست دادند و حدود ۷۰ هزار نفر بی خانمان شدند.

کلید اعتراضات مردم در بسیاری از شهرهای کشور نیز در همان سال اول عمر دولت دوازدهم زده شد. هفتم دی ماه ۹۶ و  در جریان سفر اسحاق جهانگیری به استان خراسان رضوی و شهر مشهد؛ برخی تندروها و مخالفان دولت فراخوان شرکت در تظاهرات ضد دولتی با نام «نه به گرانی» را منتشر کردند که این فراخوان آغاز بحران بزرگی در کشور شد. کبریتی که در این شهر روشن کردند به آتشی در بیش از ۳۰ شهر کشور تبدیل شد و مخالفان کشور در خارج از کشور نیز توانستند روی این ریل سوار شوند و از این مسئله علیه کشور سود ببرند.

در ۱۶ دی ماه آن سال، نفتکش سانچی متعلق به شرکت ملی نفتکش ایران که برای تحویل میعانات گازی از عسلویه به مقصد کره جنوبی حرکت کرده بود در سواحل چین با یک کشتی فله‌بر چینی به نام کریستال برخورد کرد. محموله نفتکش سانچی، نفت فوق‌سبک با درجه اشتعال بسیار بالا بود که این موجب آتش‌سوزی گسترده و انفجارهای مهیب در کشتی سانچی شد. با وجود تمام تلاش‌ها برای خاموش کردن آتش، سانچی سوخت و غرق شد. در این حادثه ۳۲ خدمه‌ کشتی که ۳۰ نفرشان ایرانی بودند ناپدید شدند و بعد از چند روز تلاش برای یافتن پیکر قربانیان، تنها پیکر سه نفر از آنها پیدا شد.

سال ۹۷؛ خروج آمریکا از برجام و فیلتر تلگرام

سال دوم عمر دولت دوازدهم با دردسرهای برجامی آغاز شد. اردیبهشت ۱۳۹۷، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده خروج آمریکا از برجام را اعلام کرد. ساعتی پس از اعلام خروج آمریکا از برجام، حسن روحانی در یک سخنرانی زنده تلویزیونی، این اقدام را به مثابه خروج یک موجود مزاحم از برجام توصیف کرد و گفت: از این لحظه توافق بین ایران و پنج کشور دیگر است. ۵+۱ دیگر یکی را از دست داده و از این پس باید منتظر باشیم که ۶ کشور چگونه به تعهدات خود عمل می‌کنند؛ اما اگر ببینیم منافع ما تضمین نمی‌شود، تصمیمات نظام را اعلام می‌کنم.

هرچند سایر طرفین برجام به ظاهر به این توافق پایبند ماندند اما آمریکا در این مدت تحریم‌های یک‌جانبه خود را علیه ایران افزایش داد و با تهدید و تطمیع متحدانش و کشورهای دیگر تلاش کرد هر روز دایره فشار خود را بر ایران تنگ‌تر کند. موضوعی که فروش نفت و گاز ایران را با مشکل جدی مواجه کرده است و حتی ایران را در تهیه اقلام ضروری مثل دارو در تنگنا قرار داده است.

۱۰ اردیبهشت ماه همین سال بود که تلگرام به دستور قضایی از دسترس کاربران ایرانی خارج شد. این دستور قضایی مسدودسازی تلگرام از سوی بازپرس شعبه دوم دادسرای فرهنگ و رسانه تهران صادر شد. این اقدام یک مرتبه روحانی و دولت او را با چالش بزرگی رو به رو کرد و بسیاری انگشت اتهام را به سمت او و دولت گرفتند.

۳۱ شهریور همزمان با آغاز هفته‌ دفاع مقدس، چهار تروریست به مراسم رژه‌ نیروهای مسلح در اهواز حمله کردند که منجر به شهادت ۲۵ نفر و جراحت ۶۹ تن دیگر شد. در ابتدا سخنگوی گروه موسوم به الاحوازیه مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت اما سپس داعش مدعی شد که این عملیات را اجرا کرده است. شهدای این حمله تروریستی شامل مردم عادی از جمله یک کودک چهارساله و تعدادی از نیروهای نظامی بودند. چهار تروریست نیز در درگیری با نیروهای امنیتی کشته شدند.

ظهر سه‌شنبه چهارم دی‌ ۱۳۹۷، واژگونی اتوبوس حامل دانشجویان در دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران، منجر به مرگ ۹ دانشجو و مصدومیت ۲۷ نفر دیگر شد.  این حادثه به سرعت ابعاد رسانه‌ای گسترده‌ای به خود گرفت و با تجمع اعتراضی دانشجویان و خانواده‌های داغ‌دیده تا چند روز در رأس خبرها بود.‌ به دنبال پیگیری‌های مسئولان برای مشخص‌کردن مقصر حادثه، محمدمهدی زاهدی رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، اعلام کرد که براساس گزارش ارسال‌شده به این کمیسیون، ضعف نظارتی دانشگاه آزاد در این زمینه محرز شد.

شامگاه ۲۴ بهمن ماه، اتوبوس حامل نیروهای سپاه پاسداران که پس از اتمام مأموریت مرزبانی عازم شهرهای خود بودند، در جاده‌ی خاش-زاهدان، توسط اعضای گروهک تروریستی موسوم به جیش‌العدل، هدف حمله انتحاری قرار گرفت. در این حمله‌ی تروریستی که با انفجار یک خودروی حامل مواد منفجره در کنار اتوبوس یکی از یگان‌های قرارگاه قدس نیروی زمینی سپاه انجام شد، ۲۷ تن از نیروهای سپاه به شهادت رسیدند و عده‌ای مجروح شدند.

سال ۹۸؛ از سیل و کرونا تا اعتراضات بنزینی

بروز سیل در ابتدای سال ۹۸ بر بحرانِ مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم و دولت اضافه کرد. کشور این سال را با بارندگی های سیل آسا و ویرانگر در ۲۵ استان آغاز کرد که خسارت های جبران ناپذیری را به بخش های زیرساختی، کشاورزی، عمرانی، صنعت و معیشت مردم در بسیاری از شهرها و روستاها وارد کرد.

به طوریکه طبق اعلام منابع رسمی، سیل نوروز ۹۸ در ایران، نهمین حادثه خسارت بار جهان نام گرفت و به گفته مقامات کشور، آن سیل ۳۵ هزار میلیارد تومان در بخش های مختلف خسارت وارد کرد که این میزان خسارت از بودجه عمرانی یک سال کشور بیشتر است. گفته می شود این سیل در ۱۰۰ سال اخیر بی‌سابقه بوده، بیش از ۴ هزار و ۴۰۰ روستا را گرفتار کرد و حدود ۸۰ نفر از مردم جان خود را از دست دادند.

اما سایه سیل همچنان بر سر کشور باقی ماند تا دی ماه مجددا در استان های جنوبی کشور ظهور کند. بارندگی‌های بی سابقه ۲۰ تا ۲۲ دی ماه در سیستان و بلوچستان، راه ارتباطی حدود ۸۷۵ روستای این استان را به طور کامل قطع کرد.

وقوع این سیل هم حدود یک هزار و ۱۱۹ میلیارد تومان به بخش کشاورزی سه استان شامل؛ حدود ۶۹ درصد سیستان و بلوچستان، ۱۷ درصد به هرمزگان و ۱۴ درصد به استان کرمان خسارت وارد کرد. آبان ماه هم در استان آذربایجان شرقی زلزله آمد تا کلکسیون حوادث طبیعی در سال ۹۸ کامل شود! بر اثر این زلزله حدود ۳ هزارواحد مسکونی تخریب و ۱۵۰۰ واحد آسیب دید و مردم این منطقه را در آستانه ورود به زمستان دچار مشکلات فراوانی کند.

دولت هنوز درگیر رسیدگی به وضعیت زلزله زدگان بود که نیمه شب ۲۴ آبان ماه اعلام شد قیمت بنزین افزایش پیدا کرده و سهمیه بندی آن نیز کلید خورده است. قیمت هر لیتر بنزین آزاد  به ۳ هزار تومان و قیمت هر لیتر بنزین سهمیه‌ای به ۱۵۰۰ تومان افزایش یافت. برای خودروهای سواری نیز سهمیه ۶۰ لیتر در ماه در نظر گرفته شد. اما این افزایش ناگهانی نرخ بنزین بار دیگر انگشت اتهام را فقط به سوی دولت برد و نهایتا فردای آن روز کشور دچار نا آرامی های گسترده در بسیاری از شهرها شد. در ساعات ابتدایی اعلام قیمت بنزین، بسیاری از نهادها و دستگاه های مربوطه از این افزایش قیمت اظهار بی اطلاعی کردند اما نهایتا اعلام شد که این موضوع به تصویب سران قوا رسیده، رهبری آن را تایید کرده و مسئولیت اجرای آن هم بر عهده شورای عالی امنیت ملی بوده است.

دی ماه 98 اما تلخ بود. ماهی که با خبر شوکه کننده ترور سردار سلیمانی همراه شد و البته انتقام سخت در همان ماه و به فاصله ای کوتاه کلید زده شد. نیمه شب ۱۸ دی ماه، سپاه پاسداران برای خونخواهی و انتقام ترور سردار سلیمانی از سوی آمریکا، تجهیزات و نیروهای آمریکایی مستقردر  پایگاه عین الاسد در خاک عراق را هدف شلیک موشکهای خود قرار داد. صبح همان روز و ساعاتی پس از حمله موشکی به عین الاسد خبری شوکه کننده منتشر و اعلام شد پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی اوکراین هم بر اثر نقص فنی سقوط کرده است. نهایتا سه روز بعد، اعلام شد که این هواپیما بر اثر بروز خطای انسانی هدف شلیک پدافند هوایی  سپاه پاسداران انقلاب اسلامی  قرار گرفته و ساقط شده است و همه ۱۷۶ سرنشین این پرواز جان باختند.

روزهای پایانی سال ۹۸ در هیاهوی برگزاری انتخابات مجلس یازدهم می گذشت که شیوع ویروس کرونا همه را غافل گیر کرد. ۲۹ بهمن ماه بود که شیوع این ویروس رسما در ایران اعلام شد.  هرچند پیش از آن دولت در ۱۳ بهمن ماه همزمان با خبر شیوع این ویروس در چین  و به منظور مقابله و پیشگیری از ویروس کرونا در کشور چند تصمیم مهم را اتخاذ کرده بود. برهمین اساس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف شده بود آمادگی لازم و کامل در سطح ملی و استان ها برای پیشگیری از انتقال ویروس کرونا و مقابله با آن را داشته باشد و همه دستگاه ها مکلف به همکاری با این وزارتخانه شدند.

با جدی شدن شیوع بیماری در ایران پیش از هرچیز «ستاد ملی مبارزه با بیماری کرونا» تشکیل شد و رئیس جمهور هم مرتبا بر عملکرد آن نظارت دارد. هرچند این شیوع کووید ۱۹ یا کرونا در آن زمان کشورمان باعث تعطیلی مدارس، دانشگاه ها،بسیاری از نهادها و دستگاه های قوای سه گانه، نمازهای جمعه و …شد اما دولت مرتبا تاکید دارد که برای عبور ازاین بحران نیاز به همکاری و همراهی مردم است.

اما ضرر و زیان های معیشتی و اقتصادی از همان روزها مورد توجه بود و می توان گفت بزرگترین بحران اقتصادی دولت های بعد از انقلاب اسلامی در از آن زمان و در آخرین سال دولت دوازدهم آغاز شد و  فشاری مضاعف بر دولت روحانی تحمیل کرد.

سال ۹۹؛ کرونا و ادامه مصائب اقتصادی

امسال هم مانند ماه پایانی سال ۱۳۹۸، شیوع کرونا و کنترل آن از ابتدای سال یکی از اصلی‌ترین مشکلات و دغدغه‌های کشور بوده است. هرچند با اعمال محدودیت‌ها آمار ابتلا و مرگ میر بر اثر این بیماری در ابتدای تابستان رو به کاهش بود اما موج دوم شیوع ویروس کرونا از نیمه تیرماه مجددا آغاز شد و ادامه یافت.

در این میان بسیاری از مشاغل آسیب دیده‌اند و به اقتصاد کشور خسارات جدی وارد شده است مخصوصا که تحریم‌ها و فشارهای آمریکا و همراهانش اقتصاد ایران را تحت فشار قرار داده است. دولت اما عزم خود را برای به پایان رساندن کارهای نیمه تمام در سال آخر عمرش جزم کرده است.