الکاظمی چه امتیازاتی به ترامپ داده است؟

تدبیرشرق/الکاظمی هفته گذشته اولین سفر خود را به واشنگتن انجام داد. او از مدت ها پیش آماده چنین سفری بود و رایزنی های که در دوران کرونا به صورت آنلاین بین دو کشور وجود داشت، نشان می داد که هم نخست وزیر عراق و ترامپ نسبت به این دیدار مشتاقند. اما منتقدان می گویند الکاظمی در آمریکا از موضع ضعف وارد گفتگو شد و نتوانست امتیازی از ایالات متحده کسب کند و به جای آن امتیازاتی را تقدیم آنها کرد که در آینده می تواند به ضرر عراق تمام شود.

آیا الکاظمی به حمایت واشنگتن چشم دوخته است؟

الکاظمی در عراق وضعیت مبهمی دارد. او هرچند که در ابتدا تلاش کرد خود را چهره ای تکنوکرات نشان دهد، اما درآخر نتوانست به دور از وابستگی های سیاسی معمول در عراق به کار خود ادامه دهد. او عملا نمی خواهد با طرف آمریکایی در بیفتد چرا که بر اساس برنامه ای که برای آینده سیاسی خود چیده است، خود را نیازمند حمایت کاخ سفید می داند. ناظران معتقدند الکاظمی بیش از آنچه که باید با ترامپ راه می آید تا مانند یک عراقی شورشی که علیه حضور و دخالت آمریکایی ها در امور داخلی عراق می ایستد، به چشم نیاید.

نمایندگان منتقد به دولت الکاظمی یک صدا می گویند که سفر نخست وزیر عراق به واشنگتن دستاوردی برای این کشور نداشته و تنها به سود آمریکایی ها تمام شده است.الکاظمی در این سفر علاقه زیادی به ادامه روابط استراتژیک و راهبردی با ایالات متحده از خود نشان داد. این رفتار او انتقادات زیادی در داخل عراق به بار آورد. چرا که ایالات متحده نشان داده، که از عراق به عنوان پلی برای کنترل و فشار بر ایران و پیشبرد اهدافش در منطقه استفاده می کند. از سوی دیگر ترامپ هم در ایالات متحده، تلاش کرد تا سفر الکاظمی به واشنگتن را یک برد دیپلماتیک نشان دهد. سیستم تبلیغاتی کاخ سفید به راه افتاد تا قراردادهای بسته شده با نخست وزیر عراق را سودآور جلوه دهد تا رئیس جمهور آمریکا که در آستانه انتخابات قرار دارد، یک برد را به نام خود در خاورمیانه ثبت کند. اما بسیاری می پرسند چه تضمینی وجود دارد که آمریکایی ها، اگر ترامپ رای نیاورد باز هم به این توافقات پایبند باشند.

توافق نامه ها

در سفر الکاظمی به آمریکا مذاکراتی حول محور حضور نیروهای نظامی ایالات متحده در عراق و انرژی انجام گرفت. این دو موضوعی است که بغداد با آن به شدت درگیر است. حضور نظامیان آمریکایی و نفوذ واشنگتن در عراق، برای مردم این کشور دیگر قابل تحمل نیست. اما آنچه در واشنگتن رخ داد، چندان پیشرفتی به حساب نیامد.

عراق در یک سال گذشته شرایط سختی داشته که هنوز هم ادامه دارد و اعتراضات هرچند دیگر به قوت گذشته نیست اما هنوز ادامه دارد. دولت موظف شده تا انتخابات زودهنگام برگزار کند و به نظر می رسد الکاظمی تلاش می کند تا با استفاده از برگ آمریکا در این انتخابات پیروز شود.

آنچه در سفر الکاظمی بیش از هر چیز دیگری مورد توجه قرار گرفت، قولی بود که ترامپ بر اساس آن اعلام کرد ظرف سه سال نیروهای آمریکایی را از عراق خارج خواهد کرد. این در حالیست که در داخل این کشور نیروهای سیاسی اصرار دارند که خالی کردن پایگاه های نظامی آمریکا در سراسر عراق هر چه سریع تر پیش برود. ایالات متحده معتقد است که نیروهای عراقی برای مبارزه با تروریسم و افزایش قدرت خود نیاز به آموزش دیدن از سوی آمریکایی ها دارند. اما منتقدان معتقدند آمریکایی ها تنها برای حفظ نفوذ خود در منطقه اصرار به ماندن در عراق حتی در سطح محدود خود دارند.

وزیر دارایی عراق پنجشنبه گذشته اعلام کرد که در سفر الکاظمی به واشنگتن، کشورش سه قرارداد با شرکت های معتبر آمریکایی برای حمایت از اقتصاد،تامین مالی طرح های بزرگ و توسعه بخش برق امضا کرد. به نوشته ایرنا «علی عبدالامیر علاوی» به رسانه های دولتی عراق گفت که قرارداد با سازمان توسعه  آمریکا ((USAID برای برنامه ریزی در عراق و حمایت از اقتصاد این کشور به ویژه در بخش توسعه اجتماعی یکی از این قراردادها است).

وی از سازمان توسعه آمریکا به عنوان یکی از شرکت های بزرگ آمریکایی در بازسازی عراق یاد کرده است.

وی قرارداد دوم را با یکی از نهادهای دولتی آمریکا برای حمایت از سرمایه گذاری مستقیم به شیوه سهم بندی در شرکت های دیگر از جمله شرکت های عراقی با هدف تامین مالی طرح های بزرگ در عراق ذکر کرده است.

وزیر دارایی عراق ادامه داد که قرارداد سوم با شرکت «جنرال الکتریک» آمریکا برای تامین مالی طرح های بزرگ در بخش برق بوده است که در ساخت بخش برق و تولید انرژی در عراق کمک می کند.

عبدالامیر گفت که آژانس توسعه آمریکا و سازمان آمریکایی برای سرمایه گذاری پنج میلیارد دلار برای توسعه بخش اقتصاد عراق به صورت مرحله ای پرداخت خواهند کرد. این در حالی است که شرکت جنرال الکتریک نیز در بیانیه ای ارزش قرارداد امضا شده با عراق در سفر نخست وزیر این کشور به واشنگتن را یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار عنوان کرده است.

به اعتقاد ناظران قراردادهای امضا شده میان آمریکا و عراق به وابستگی اقتصادی بغداد به واشنگتن می انجامد. رقم بالای این قرارداد ها تا سال ها عراق را بدهکار می کند و فضا را برای دخالت آمریکایی ها باز می کند. یکی از مواردی که بسیار حساسیت برانگیز شده موضوع برق و قرارداد بسته شده با جنرال الکتریک است. برق در عراق تبدیل به کالایی شده که می تواند سرنوشت این کشور را تعیین کند و حالا این قرارداد کلان می تواند عملا دست آمریکایی ها را برای خرابکاری در عراق باز بگذارد. به ویژه آنکه می دانیم این شرکت به بدقولی مشهور است و این روزها خودش هم در آستانه ورشکستگی قرار دارد.

 از طرف دیگر قراردادهای امضا شده، می تواند دست ایران را به عنوان یک کشور همسایه که مایل با همکاری با عراق است، ببند و این امری است که واشنگتن به شدت به آن نیاز دارد. نقشه راهی که ایالات متحده در عراق برای خود تبیین کرده، مخلوطی از همکاری های اقتصادی و حضور نه چندان پر رنگ نظامی است تا در نهایت به تثبیت موقعیت این کشور در یکی از ثروتمندترین کشورهای نفتی با موقعیت استراتژیکی اساسی منجر شود.

با همه اینها قرار دادهای امضا شده در واشنگتن نیاز به تصویب پارلمان دارد بر اساس ماده ۸۰ قانون اساسی عراق و الکاظمی باید نظر دو سوم نمایندگان را به دست بیاورد. تا اینجا این قراردادها مخالفان زیادی داشته است و ناظران می گویند به دست اوردن رای دو سوم از نمایندگان کار آسانی نخواهد بود.

آیا الکاظمی به سمت اعراب می چرخد؟

نخست وزیر عراق پس از بازگشت از واشنگتن، به دنبال احیای روابط با کشورهای عربی رفت. او روز سه شنبه در نشست سه‌ جانبه سران اردن، عراق و مصر شرکت کرد. همزمان با این اتفاق قاهره از قرارداد واردات ۱۲ میلیارد بشکه ای نفت از عراق به مدت شش ماه خبر داد. «طارق الملا»، وزیر نفت و معادن مصر، گفت که بخش نفت مصر آماده افزایش حضور خود در بخش های گوناگون نفت و گاز و پتروشیمی در عراق است به خصوص که شرکت های مصری تجربه ای درخشان و سابقه فعالیت در عراق را دارند. سفیر عراق در قاهره هم تأکید کرد که کشورش خواستار حضور قدرتمند شرکت های مصری به خصوص شرکت های زیرساختی در بخش های نفت و گاز و انرژی در عراق است.

عراق می خواهد که با اجرای توافقاتش با عربستان خود را به شبکه برق کشورهای عربی وصل کند و از این طریق از عربستان و مصر برق وارد کند و منتظر اجازه سفر به ریاض است. هر چند که عربستان برای این سفر تردید دارد.

طرحی که الکاظمی با آن به کشورهای عربی سفر کرده، شامل تعمیق همکاری اقتصادی میان سه کشور عربی اردن، مصر و عراق می‌شد که مورد استقبال آن دو قرار گرفت. پروژه شام جدید هم که به تازگی از سوی الکاظمی مطرح شده، در ادامه چنین اهدافی است.

نخست وزیر عراق از این پروژه جدید یکشنبه گذشته (دوم شهریور) در گفت وگو با روزنامه «واشنگتن پست»، یک روز پس از پایان سفر پنج روزه اش به آمریکا پرده برداشت.

وی گفت که همانند طرح اروپایی، درصدد ارایه پروژه «شام جدید» به «ملک عبدالله دوم» پادشاه اردن و «عبدالفتاح السیسی» رییس جمهوری مصر در نشست سه جانبه در امان است. الکاظمی در توضیح این پروژه افزود با اجرای این طرح تبادل سرمایه و فناوری بین این سه کشور به صورت آزاد انجام خواهد شد. اعتقاد بر این است که سه کشور عراق، اردن و مصر دارای تولید ناخالص داخلی به ارزش ۵۰۰ میلیارد دلار هستند در حالی که حجم تبادلات تجاری بین سه کشور بسیار پایین و ضعیف است.

با اعلام این پروژه جدید، کم کم سیاست خارجی الکاظمی شکل کامل تری به خود گرفته و می شود حدس زد که او درمنطقه به دنبال همکاری بیشتر با کشورهای مورد تائید آمریکایی هاست. این در حالیست که اردن و مصر هر دو از مشکلات شدید اقتصادی در رنج هستند و طرح های داده شده به راحتی امکان پذیر نیست اما اثر سیاسی آن می تواند در عراق قابل ملاحظه باشد. به نظر می رسد که الکاظمی نیاز مبرمی به یک قدرت حامی برای حفظ خود در رأس دولت دارد. او حاضر نیست که منصبش را با فرد دیگری عوض کند و برای این امر نیازمند این است که از آمریکایی ها به عنوان حامی خود استفاده کند. اما تجربه نشان داده عراقی ها، چندان میلی به دخالت دیگران در امور خود ندارند و به محض روشن شدن ابعاد تصمیمات الکاظمی، بار دیگر ممکن است ناآرامی ها در عراق بالا بگیرد. چرا که نخست وزیر عراق از فراهم کردن آنچه که قولش را داده بود، یعنی توازن میان کشورهای درگیر در عراق، ناتوان باقی مانده است.