در اسناد دانشگاهی هزاران برابر پایان نامه‌ها کاغذ تلف می‌شود/ ضرورت آموزش بارگذاری پایان‌نامه
ممنوعیت چاپ کاغذی پایان‌نامه‌ها از جنبه‌های مختلف
معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی ایران ضمن ابراز امیدواری برای آن که نگرش صرفه‌جویی یا مدیریت سبز به سایر بخش‌ها از جمله اسناد مالی هم نفوذ پیدا کند، تصریح کرد: در این بخش هزاران بار بیشتر از پایان‌نامه‌ها سند امضا می‌شود و کاغذ تلف شده وجود دارد.
سید کاظم ملکوتی در گفت‌وگویی، با اشاره به اینکه کم شدن پایان‌نامه‌های کاغذی از دو ریشه یا خاستگاه نشأت می‌گیرد، گفت: خاستگاه اول، ضرورت صرفه‌جویی در مصرف کاغذ و یک مسئله جدی است. یک بسته ۵۰۰ عددی کاغذ که ۳ تا ۴ هزار تومان بود الان بین ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان قیمت دارد. صرف چنین هزینه‌ای برای دانشگاه و دانشجو سخت بوده و هدف از حذف پایان‌نامه کاغذی به نوعی مدیریت هزینه‌هاست.
وی با اشاره به اینکه حذف پایان‌نامه‌های کاغذی تنها بخش کوچکی از صرفه‌جویی در مصرف کاغذ را شامل می‌شود، ادامه داد: سبز بودن این اقدام، بخش دیگری از این موضوع است که هم به نفع کاهش هزینه‌ها بوده و هم با وجود تکنولوژی دیجیتالی شدن یا Digitalization که در همه‌جا هست، مصداق پیدا می‌کند.
معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی ایران ضمن ابراز امیدواری برای آنکه نگرش صرفه‌جویی یا مدیریت سبز به سایر بخش‌ها از جمله اسناد مالی هم نفوذ پیدا کند، تصریح کرد: در این بخش هزاران بار بیشتر از پایان‌نامه‌ها سند امضا می‌شود و کاغذ تلف شده وجود دارد.
ملکوتی تأکید کرد: البته مصرف کاغذ در بخش پایان‌نامه‌ها هم با توجه تعداد چند صد هزار نفری دانشجویان که بخشی از آن‌ها در مقاطع ارشد و دکتری تحصیل می‌کنند، بسیار زیاد است. این در حالی است که هر کدام از دانشجویان باید چندین نسخه از پایان‌نامه خود را برای خود، استاد راهنما، کتابخانه مرکزی، بیمارستان و … چاپ کنند. دنیای دیجیتال و امنیت آن موضوعی است که باید مورد توجه و استفاده ما قرار گیرد، تا بتوانیم از این طریق استفاده از اسناد مالی کاغذی را به حداقل برسانیم.
ضرورت آموزش چگونگی بارگذاری پایان‌نامه‌ها به دانشجویان
وی سپس به یکی از جنبه‌های حذف پایان‌نامه‌های کاغذی و بارگذاری نسخه الکترونیک آن‌ها اشاره کرد و توضیح داد: طبق مشورتی که با همکاران انجام دادیم، یکی از نکات مطرح شده موضوع بارگذاری پایان‌نامه و انجام هماهنگی بین معاونت آموزشی و معاونت پژوهشی دانشگاه است، تا پایان‌نامه ابتدا از سوی استاد راهنما و اداره آموزش مورد تأیید رسمی قرار بگیرد و سپس در سامانه مربوطه بارگذاری شود.
معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی ایران افزود: در عین حال بارگذاری پایان‌نامه‌ها باید طی یک فرآیند اداری “دیجیتالیزه” انجام شود؛ بنابراین باید دسترسی به کامپیوترها در جاهای مختلف از دانشکده گرفته تا بیمارستان‌ها و … فراهم شود تا دانشجویان بتوانند از طریق کامپیوترها و پهنای باند، به صورت مناسب پایان‌نامه خود را بارگذاری کنند.
ملکوتی یادآور شد: در حال حاضر هم پایان‌نامه‌ها بارگذاری می‌شوند و نرم‌افزاری برای بارگذاری آن‌ها وجود دارد، بر همین اساس نیاز به سرمایه‌ای برای راه‌اندازی یک سامانه جدید نیست و کتابخانه هر دانشگاه نرم‌افزار مربوط به خود را دارد.
وی اظهار کرد: یکی از دیگر زیرساخت‌های این موضوع، کارشناسان مجرب و آموزش‌دیده‌ای هستند که بتوانند در قالب کارشناس کتابخانه، اداره آموزش یا کتابخانه مرکزی فعالیت کنند و حداقل در کوتاه‌مدت، آموزش‌های لازم در امر بارگذاری پایان‌نامه‌ها در سامانه مربوط به کتابخانه را در اختیار دانشجویان بگذارند و به آن‌ها کمک کنند.
معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی ایران در همین زمینه اظهار کرد: زمانی که کارشناس پایان‌نامه را برای دانشجو بارگذاری می‌کند لازم است که آن‌ها را فهرست کند، کد بزند و بعد دیجیتالیزه و آپلود کند. از آن جایی که لازم است دانشجویان خودشان بتوانند پایان‌نامه‌ها را ثبت کنند، کارشناسان آموزش باید دانشجویان را طوری راهنمایی کنند که همه پایان‌نامه‌ها به شکل همشکل کد بخورند.
نرم‌افزارهای سرقت ادبی؛ حافظ پایان‌نامه‌های دانشجویان
ملکوتی مسئله دیگر در این حوزه را دسترسی دانشجویان به پایان‌نامه‌ها عنوان کرد و توضیح داد: دانشجویان برای دسترسی به پایان‌نامه‌ها از کتابخانه دانشگاه یا بیمارستان استفاده می‌کنند. این در حالی است که بعضی از دانشجویان از متن پایان‌نامه‌ها عکس می‌گیرند اما با توجه به اینکه در حال حاضر نرم‌افزارهای سرقت ادبی (plagiarism) وجود دارد، جای نگرانی نیست؛ به طوری که پایان‌نامه‌ها در برخی پایگاه‌های علمی همچوناسکوپوس و … به صورت رایگان در دسترس است.
وی خاطرنشان کرد: گفته می‌شود متن کامل پایان‌نامه‌ها در شش ماهه اول بعد از انتشار، در دسترس نباشند. بنابراین باید تا ۶ ماه تنها بخشی از آن‌ها در دسترس قرار گیرد و نیز با توجه به نرم‌افزارهایی که در این حوزه وجود دارد، می‌توان این اطمینان را حاصل کرد که بخشی از پایان‌نامه تا شش ماه و بعد از آن، متن کامل در دسترس قرار گیرد.
معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی ایران اضافه کرد: از جمله دیگر زیرساخت‌های این موضوع، می‌تواند یک درگاه مالی باشد که متقاضیان بتوانند به صورت رایگان یا با پرداخت هزینه، به تمام یا بخشی از پایان‌نامه دسترسی پیدا کنند.
ملکوتی گفت: فراهم کردن این موارد چندان سخت نیست و ما هم در حال آماده‌سازی این زیرساخت‌ها در دانشگاه علوم پزشکی ایران هستیم. این در حالی است که در مقابل هر کار نویی، مقاومت‌هایی هم وجود دارد که این مقاومت‌ها با آموزش و … حل می‌شود و در صدد هستیم موانع را برطرف و قانون ممنوعیت چاپ کاغذی پایان‌نامه‌ها را اجرایی کنیم.
در همین زمینه محمد تقی نظرپور، معاون اداری، مالی و مدیریت منابع وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دبیر کمیته مدیریت سبز این وزارت‌خانه در خصوص ممنوعیت چاپ پایان‌نامه‌ها و گزارش‌های علمی از سوی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی گفته است: این اقدام به صرفه‌جویی مالی و کاهش وابستگی کشور به ارز به‌ویژه در شرایط تحریم کمک شایانی می‌کند.
/ایسنا
