نگاهی به ساخته‌های سینمایی درباره قاتلان قتل‌های سریالی در ایران و جهان محسن تنابنده و پیمان معادی جدیدترین قاتلان زنجیره‌ای تاریخ سینما
سینمای ایران در طی سالیان گذشته هیچ توجهی به سوژه جنایی قتل‌های سریالی نکرده بود اما حال سه پروژه سینمایی در نظر دارند درباره یک قاتل قتل‌های زنجیره‌ای ایرانی، به نام قاتل عنکبوتی فیلم‌هایی تولید کنند.
مهدی درستی: جرایم جنایی همواره یکی از محبوب‌ترین سوژه‌ها برای فیلمسازان دنیا هستند که به راحتی دلشان رضایت نمی‌دهد از کنار آن گذر کنند و به سراغشان نروند چرا که از این دست موضوعات در میان مخاطبان سینما در همه دنیا طرفداران پروپا قرص و مشتاقان بسیاری دارد.
با این حال در حوزه جرایم جنایی، سوژه‌ای که بیشتر از بقیه مورد توجه قرار گرفته و می‌گیرد، پدیده شوم قتل‌های زنجیره‌ای است که منبع الهام بسیاری از آثار فاخر و جاودانه تاریخ سینمای جهان هم بوده است و ردپای آن را در بسیاری از فیلم‌های برتر جهان می‌توان دید.
در سینمای ایران اما همچون بسیاری از سوژه‌ها و ژانرهای جذاب فیلمسازی که مورد توجه قرار نمی‌گیرد، آنطور که باید به این سوژه پرداخته نشده است در حالیکه از گیرایی و جذابیت مکفی برای جذب مخاطبان نیز بهره‌مند است. البته نباید حساسیت‌هایی که در جامعه درباره چنین موضوعاتی هست را نادیده گرفت.
با این حال به جز فیلم‌های معدودی که تعدادشان به انگشتان یک دست هم نمی‌رسد ما شاهد ساخت آثاری از این دست نبوده‌ایم تا همین چند وقت اخیر که داستان یکی از همین قاتل‌های زنجیره‌ای به نام قاتل عنکبوتی سوژه ساخت فیلم چند کارگردان شده است و به همین بهانه فرصت را غنیمت شمرده و مروری داشته‌ایم بر شاخص‌ترین فیلم‌هایی که درباره قاتل قتل‌های زنجیره‌ای ساخته شده است.
قاتلان قتل‌های زنجیره ای که روی پرده رفتند
تعداد این دست فیلم‌ها در سینمای جهان آنقدر زیاد است که حتی مرور فهرست‌وارشان از حوصله خارج است، به همین دلیل به شاخص‌ترین فیلم‌هایی که با این موضوع ساخته شده‌اند پرداخته‌ایم.
نکته جالب توجه تمامی فیلم‌هایی که درباره قاتلان قتل‌های زنجیره‌ای ساخته شده است، پرداختن به پیچیدگی‌های فکری، روانی و اخلاقی آن‌هاست که برای تماشاگران هم دارای جذابیت‌های بسیاری است.
شاید اگر به عقب برگردیم یکی از اولین فیلم هایی که باب ساخت آثاری درباره قاتلان زنجیره‌ای را باز کرد، «چشم چران» به کارگردانی مایکل پاول در سال ۱۹۶۰ بود که داستان یک فیلمبردار و عکاس سینمایی را به تصویر می‌کشد که صبح‌ها در استودیو فیلمسازی به فعالیت هنری خود می‌پردازد و شب‌ها به دلیل مشکلات و ناهنجاری‌های روانی دست به قتل آدم‌ها می‌زند.
اما مسلما نقش فیلم «روانی» ساخته ارزشمند آلفرد هیچکاک را در همان سال بر رونق و علاقه‌مندی سینماگران و مخاطبان به این حوزه نادیده گرفت. هیچکاک در این فیلم یکی از برترین شروران تاریخ سینما را به نمایش می‌گذارد، مادر هتل‌داری به نام نورمن که به دلیل اختلالات روانی دست به کشتن افراد مختلف به فراخور داستان می‌زند.
دیگر فیلمی که با محوریت قاتلان قتل‌های زنجیره‌ای در سال ۱۹۶۳ به اکران درآمد، «ضیافت خون» ساخته هرشل گوردون لویس بود. همچنین «جانی بوستون» (۱۹۶۸) ساخته ریچارد فلایشر که داستان زندگی و جنایت‌های آلبرت دی‌سالوو را به تصویر کشیده است که طی سال‌های ۱۹۶۲ تا ۱۹۶۴ جان ۱۳ زن را گرفت.
دهه ۷۰ و ۸۰ و اوج گرفتن فیلم‌های قاتلان زنجیره‌ای
دهه ۷۰ میلادی به واسطه تاثیرپذیری از فیلم‌های یک دهه گذشته و البته حوادث اجتماعی بازار ساخت این فیلم‌ها داغ‌تر از گذشته شد و آثاری چون «برک و هیر» به کارگردانی ورنن سیول (۱۹۷۱)، «جنون» ساخته دیگر آلفرد هیچکاک (۱۹۷۲) و «کشتار با اره برقی در تگزاس» اثری از توبی هوپر اشاره کرد.
فیلم «کشتار با اره برقی در تگزاس» یکی دیگر از آثار شاخص این حوزه است که شخصیت صورت چرمی (قاتل) آن بعدها در فیلم‌های دیگری از این دست چون «سکوت بره‌ها» مورد اقتباس تا حدودی قرار گرفت. این فیلم داستان گروهی از جوانان را به تصویر کشیده که برای بازدید از خانه‌ای قدیمی در دام خانواده‌ای قاتل و آدمخوار گرفتار می‌شوند.
همچنین «محل ۱۰ ریلینگتون» دیگر فیلم ریچارد فلایشر است که داستان مردی به نام جان کریستی را روایت می‌کند که دست‌کم شش زن بی‌گناه را به قتل رساند.
«حالا نگاه نکن» اثر نیکلاس روگ (۱۹۷۳)، «مارتین» ساخته جورج رومرو (۱۹۷۷) و «هالووین» به کارگردانی جان کارپنتر (۱۹۷۸) دیگر فیلم های این دهه محسوب می‌شوند.
این سیر در دهه ۸۰ هم ادامه پیدا کرد و «اولین گناه کبیره» به کارگردانی برایان جی هاتن (۱۹۸۰)، «ولگرد» ساخته جوزف زیتو (۱۹۸۱)، «هالووین۲» (۱۹۸۱)، «اسلیر» اثر جی. اس. کاردون (۱۹۸۲)، چند گانه «جمعه سیزدهم» ساخته شان. اس. کانینگهام، «ترس» به کارگردانی جرارلد کارگل (۱۹۸۳)، دو گانه «کابوس در خیابان الم» ساخته وس کریون (۱۹۸۴) و «کشتار با اره برقی در تگزاس۲» (۱۹۸۶) از این دست آثار بودند.
دهه ۹۰ و چند فیلم شاخص
در دهه ۹۰ فیلم‌های این حوزه تغییراتی را از نظر محتوایی تجربه کردند و در نتیجه آن آثار شاخصی روی پرده رفتند که توجه همگان را به خود جلب کردند.
از جمله این آثار می‌توان به «سکوت بره‌ها» ساخته جاناتان دمی (۱۹۹۱) و بازی شگفت‌انگیز آنتونی هاپکینز اشاره کرد که تماشاگران را محسور خود کرد. «برای گرفتن یک قاتل»
همچنین «هنری: تصویر یک قاتل زنجیره‌ای» ساخته جان مک‌ناتن (۱۹۹۰)، بازسازی «روانی» (۱۹۹۸)، هیچکاک ساخته گاس ون سنت، «شکارچی استخوان» ساخته فیلیپ نویس (۱۹۹۹) با بازی دنزل واشنگتن و آنجلینا جولی، «هفت» اثر دیوید فینچر (۱۹۹۵) با بازی برد پیت و مورگان فریمن، «فروافتاده» به کارگردانی گرگوری هابلیت (۱۹۹۸)، «تابستان سام»، «قاتلین بالفطره» ساخته الیور استون و «هالووین ۲۰ سال بعد» اثر استیو مینر (۱۹۹۸) از دیگر فیلم‌های شاخص این دهه بودند.
از سال ۲۰۰۰ به بعد هم فیلم‌های بسیاری در این باره ساخته شدند که به مرور فهرست‌وار آن‌ها می‌پردازیم، «اره»، «بیننده»، «پیچ اشتباه»، «تونی»، «جمعه سیزدهم» (قسمت جدید)، «خانه مومی»، «خبر داغ»، «روانی آمریکایی» ساخته ماری هرون با بازی کریستین بیل، «زودیاک»، «کارلا»، «کلکتور»، «گرفتن جان ها»، «می». «هیس»، «زمین بد» و «غریزه اصلی».
همچنین فیلم «هیولا» در سال ۲۰۰۳ که به مرور زندگی نخستین زن قاتل زنجیره‌ای می‌پردازد.
از رادان و آئیش تا معادی و تنابنده؛ قاتلان سریالی ایرانی
به سینمای ایران می‌رسیم، همانطور که اشاره شد فیلم‌های زیادی با این موضوع در سینمای ایران ساخته نشده است اما می‌توان به فیلم‌هایی چون «کارناوال مرگ» ساخته حبیب‌الله کاسه‌ساز که در آن بهرام رادان به کشتن تازه عروس و دامادها می‌پرداخت و «شب‌های تهران» ساخته داریوش فرهنگ که فرهاد آئیش در آن دختران چشم آبی را به قتل می‌رساند اشاره کرد.
حال اما بناست به شکلی جدی در سینمای ایران فیلمی درباره سعید حنایی معروف به قاتل عنکبوتی که در مشهد به ۱۶ زن را به قتل رساند، ساخته شود. درباره او گفته شده که سوژه‌هایش زنان خیابانی بوده‌اند.
در واقع اینطور که در خبرها آمده است، زندگی این قاتل سوژه جدید سینمای ایران است و قرار است سه پروژه سینمایی از زوایای مختلفی به آن بپردازند؛ درباره این پروژه‌ها اطلاع زیادی در دست نیست و تنها یکی از پروژه‌ها که ابراهیم ایرج‌زاد کارگردان فیلم «تابستان داغ» آن را می‌سازد خلاصه داستانش منتشر شده است. محسن تنابنده در این فیلم به ایفای نقش این قاتل سریالی خواهد پرداخت. این فیلم در نظر دارد تا از زاویه افراط‌گرایی مذهبی به زندگی قاتل عنکبوتی بپردازد و بیشتر حول محور شخصیت این قاتل می‌چرخد.
از سوی دیگر خبر دیگری منتشر شده درباره اینکه پیمان معادی هم قرار است در پروژه‌ای با همین سوژه به ایفای نقش این قاتل عنکبوتی بپردازد.
خبر تازه اما این است که یک کارگردان ایرانی خارج از کشور هم برای ساخت فیلم درباره همین سوژه دست به کار شده و در مرحله انتخاب بازیگر و تست گریم قرار دارد.
پیش از این نیز مازیار بهاری قصه همین قاتل را در یک فیلم مستند به تصویر کشیده است.
/خبرانلاین
