آیا بن سلمان از مخمصه قتل خاشقجی جان سالم به در می‌برد؟
“اوایل ۲۰۱۶، وقتی که محمد بن سلمان، جانشین ولیعهد عربستان بود و دونالد ترامپ یکی از کاندیداهای ریاست جمهوری آمریکا، بن سلمان ۳۰ ساله مقام‌های ارشد انگلیسی را به ریاض فراخواند تا با او دیدار کنند. به گفته دو تن از مقام‌های انگلیسی حاضر در آن روز، بن سلمان یک چیز در سر داشت؛ چگونه باید با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه معامله کرد.”
به گزارش تدبیرشرق، روزنامه آبزرور می‌نویسد: «نقش رئیس جمهوری روسیه در خاورمیانه به ناگاه بسط یافت و جای پایش در سراسر اروپا و آمریکا به سرعت رشد کرد. شاهزاده جوان سعودی درباره آنچه که پوتین انجام می‌داد، بسیار کنجکاو به نظر می‌رسید: “الحاق، ایجاد ترس و ارعاب، انحراف و انکار حقایق عینی”. اما سوالی که شاهزاده جوان سعودی به آن بازگشت، این بود: “چگونه این کارها را می‌کند؟” یکی از مقام‌های انگلیسی به آبزرور گفت: او مجذوب پوتین شده بود. به نظر می‌رسید محمد بن سلمان، پوتین را می‌ستود. او آنچه را که پوتین انجام می‌داد، دوست داشت.
دو سال بعد، محمد بن سلمان با بحرانی روبه‌رو شده که شبیه دیگر موارد رخ داده در طول زندگی این قدرتمندترین سی و چند ساله جهان نیست. او به صدور دستور قتل وحشیانه یکی از منتقدان با نفوذ و برجسته دولت ریاض در خاک یک کشور خارجی متهم شده است.
این رخدادها، آنچنان که از سوی مقام های ترکیه توصیف شده، گیج کننده هستند و باعث شده‌اند تا اعتماد به محمد بن سلمان حتی در میان نزدیک‌ترین متحدانش که تا همین اواخر حامیان قاطع برنامه‌های اصلاحی او بودند، به شدت متزلزل شود. مقام‌های ارشد و اطلاعاتی ترکیه تاکید دارند که جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد دولت عربستان در داخل کنسولگری عربستان در استانبول توسط گروهی ۱۵ نفره که همان روز از ریاض وارد استانبول شدند کشته و سپس جسدش مثله شد.
از آن زمان، مقام‌ها یکسری اسنادی را منتشر کرده‌اند که شامل اسامی آن ۱۵ نفر سعودی که همگی به دستگاه امنیت دولت عربستان متصل هستند، فیلم ورود خاشقجی به کنسولگری در دوم اکتبر و همچنین شماره پروازهای ورودی و خروجی جت‌های خصوصی آن ۱۵ نفر می‌شود. این جت‌ها از سوی یک شرکت در ریاض اجاره شده بود که به صورت روتین هواپیماهایی را برای دولت عربستان اجاره می‌کند.
مقام‌های اطلاعاتی ترکیه به همتایان خود در سیا گفته‌اند که آنها پیام صوتی ضبط شده و فیلمی را از لحظه کشته شدن خاشقجی دارند. آنها گفته‌اند که لحظات پایانی زندگی این روزنامه نگار توسط یک ساعت اپل که او به دست داشت و سپس به آیفون نامزدش که خارج از کنسولگری منتظرش بود، منتقل شده است. این تردید هم در حوزه‌های اطلاعاتی غربی وجود دارد که ترک‌ها در داخل کنسولگری شنود کار گذاشته باشند. خاشقجی از زمان ورودش به داخل ساختمان دیده نشد و ریاض نمی‌توانسته شواهدی را در حمایت از ادعایش مطرح کند که این روزنامه‌نگار چون مردی آزاد پس از نهایی کردن اوراق طلاقش از کنسولگری خارج شده است. و حالا عربستان با وجود رویارویی با این شواهد، آنها را شدیدا انکار می‌کند. آنها می‌گویند که این یک توطئه از سوی قطر، دشمنی منطقه‌ای، است که از سوی متحدانش در آنکارا حمایت می‌شود.
شبکه تلویزیونی العربیه پرونده سالزبری را پیش کشیده و مدعی می‌شود آن ۱۵ شهروند سعودی در قالب توریست‌هایی ظرف چند ساعت وارد استانبول و از آن خارج شدند – دقیقا شبیه به قاتلان روس که به مسموم کردن جاسوس دو جانبه سابق روس و دخترش متهم شدند.
حالا ترامپ که در حال وارد شدن به سومین سالی است بر مسند ریاست جمهوری آمریکا تکیه زده و مردی را که در غرب با MbS (محمد بن سلمان) نامیده می‌شود در آغوش کشیده، مجبور است حین مطرح کردن چنان اتهاماتی علیه عربستان، بر خلاف کاراکترش لحنی هشدار آمیز به خود بگیرد و بگوید اگر خاشقجی واقعا در کنسولگری کشته شده باشد، عربستان با مجازات سختی رو به رو خواهد بود.
عربستان به دلیل داشتن صدایی قوی در منطقه علیه ایران در مرکز توجهات سیاست خارجی ترامپ قرار دارد و رئیس جمهوری آمریکا اتهامات علیه ریاض را بیشتر یک اسباب زحمت می‌داند تا یک تغییر دهنده بازی.
اخیرا نیز، جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا به ادعاهای مربوط به توطئه علیه عربستان دامن زده و گفت که آنکارا و ریاض مدت‌هاست که رقیب هستند و شاید نوعی “عملیات” رخ داده باشد.
روابط خانواده ترامپ با محمد بن سلمان فراتر از دیدگاه مشترک دو طرف درباره ایران است. جارد کوشنر، داماد ترامپ روابط شخصی و گرمی با شاهزاده سعودی دارد و مایک پامپئو، وزیر امور خارجه آمریکا نیز ده‌ها ساعت با شاهزاده عرب در دیوان یا همان چادر صحرایی وقت گذرانی کرده و حتی برای آخر هفته‌ها در آن، جاخوش کرده است.
مقام‌های اروپایی در ریاض و جاهای دیگر در منطقه خاورمیانه می‌گویند که محمد بن سلمان غرق این حقیقت شده که ترامپ برخلاف سایر رهبران آمریکای مدرن، تبدیل کردن نگرانی‌های حقوق بشری به قطب سیاست خارجی خود را رد کرده و با آغوش باز، از حامیان استبداد پذیراست.
ترامپ به تکرار مدعی است که آمریکا دیگر نظم جهانی را اعمال نمی‌کند، مگر درباره ایران و به شدت به دنبال کاهش فشارها بر سایر کشورهایی است که دولت‌های قبل مدعی بودند ناقض حقوق بشر و کشورداری هستند.
یکی از سفرای غربی مستقر در ریاض می‌گوید: نتیجه آن چیزی جز خلاء در رهبری جهانی و جسور کردن رهبرانی نبوده که شاید می‌شد رفتار آنها را تعدیل کرد.
او ادامه می‌دهد: رابطه‌ها مجددا معنا شده‌اند. مردم می‌دانند که دیگر محدودیتی نیست. اگر مورد مطالعاتی درباره خاورمیانه جدید وجود داشته باشد، همین مورد است. همه جا معافیت و مصونیت از مجازات موج می‌زند.
در داخل پادشاهی عربستان، جایی که سرکوب مخالفان باعث شده تا جامعه تمایلی به صحبت‌های آزادانه و علنی نداشته باشد، این باور گسترده وجود دارد که ناپدید شدن خاشقجی توطئه‌ای از سوی دشمنان است. با این حال برخی از مقام‌های سابق امنیتی بر این باورند که شاید این ضربه‌ای بر پیکره دولت جدید باشد.
یکی از همین مشاوران می‌گوید: تنظیمات مجدد سرویس اطلاعات ملی عربستان که به صورت مستقیم به محمد بن سلمان گزارش می‌دهد، یک فاجعه است. این به یک ابزار سیاسی برای “دیوان” تبدیل شده است که در مقیاسی که من تا به حال در دوران مدرن شاهدش نبودم، هرگونه پاسخگویی را حذف و به سوءاستفاده از قدرت ترغیب می‌کند. اینجا یک تنزل گسترده به سوی حمایت از خودکامگی و استبداد وجود دارد. مقیاس و سرعت سرکوب، نطفه جامعه مدنی و هرگونه گفتمان را از بین می‌برد. در حقیقت، هیچ محدودیتی برای برخورد با حتی اختلاف عقیده‌های مودبانه هم وجود ندارد چه برسد به دشمنی.
در حالیکه شواهد ترکیه علیه عربستان در پرونده خاشقجی به شدت عیان است، آنکارا و ریاض برای یافتن راهی به منظور خروج از این بحران که به نظر ابعاد بی پایانی دارد، به سمت واشنگتن گرایش یافته‌اند. ترکیه روز جمعه با بررسی مشترک با همکاری ریاض درباره پرونده خاشقجی موافقت کرد؛ توافقی که با واسطه‌گری مقام‌های ارشد صورت گرفت و براساس آن، قدرت سیاست ممکن است بر حقیقت ناپدید شدن خاشقجی تسلط یابد.
ترکیه نیازی به کمک تحقیقاتی برای یافتن سرنوشت این روزنامه‌نگار ندارد. ابزار شنود و تصاویر دوربین‌ها، که هنوز البته منتشر نشده، شواهدی را ارائه می‌کند. این مساله به پوشش سیاسی برای هدایت مشکلی نیاز دارد که ممکن است ملاحظات تجاری و سرمایه گذاری چشمگیری در بر داشته باشد.
ریاض با ضربه‌ای به مراتب قریب‌الوقوع‌تر در دستورکار تجاری خود روبروست، چون ۲۳ اکتبر امسال در کنفرانس اقتصادی خود با خطر بایکوت رسانه‌ای و کمپانی‌های بزرگ جهانی در اعتراض به وضعیت پرونده خاشقجی مواجه شده است.
یکی از مقام‌های انگلیس در نشست ۲۰۱۶ با ولیعهد عربستان می‌گوید: آنها شاید دیر متوجه نقاط ضعف این مساله شده‌اند. او (بن سلمان) متوجه شده که آن قدرت فوق‌العاده‌ای را که در داخل دارد، در خارج ندارد. حتی در ترکیه هم قوانینی هست. پوتین نیز در انگلیس متوجه چنین وضعیتی شده است. اگر این فرد بتواند از این مخمصه نجات یابد، مدیون آنکارا و ترکیه بابت مطلع کردن همگان از این حقیقت تکان دهنده می‌شود.»
/ایسنا
