اهمیت ژئواکونومیک راه آهن آستارا/ایمان رنجکش
تدبیرشرق/شهرستان مرزی بندر آستارا را باید به جهت دارا بودن موقعیت های منحصر به فرد، خاص ترین نقطه استان گیلان نامید. منطقه ای مرزی که پیشانی خاک سرزمینی کشورمان محسوب می شود و در این چند وقت اخیر علاوه بر مزیت های مختلف بندری و گمرکی، پتانسیل دیگری را در شناسنامه اقتصادی خود گنجانده و آن راه اندازی راه آهن آستارا – آستاراست.
درحالی که تکمیل خط ریلی در محور رشت – قزوین مدام شاهد وعده امروز و فردای مسئولان است، کیلومترها آن طرف تر بارانداز راه آهن آستارا میزبان تخلیه واگن های باری است که بصورت روزانه از مقصد روسیه و اروپای شمالی در آستارای ایران بارگیری می شود. خط ریلی که اثرات اقتصادی و سیاسی قابل توجهی بین ایران و جمهوری آذربایجان داشته و روابط سرد دو کشور که می رفت بنا به تحلیل هاآرتس به یک چالش امنیتی از طریق نفوذ اسرائیل در مرزهای شمالی کشور تبدیل شود را دگرگون کرد و الهام علی اف در دیدار اخیر با روحانی در حاشیه کنوانسیون خزر ابراز داشت که «طی ۵ سال اخیر با اعتماد کاملی که میان دو کشور ایجاد شده، روابط تهران – باکو به بالاترین سطح روابط ارتقاء یافته که با گذشته قابل مقایسه نیست و تکمیل طرح‌ها و توافقات دو جانبه بویژه راه آهن رشت به آستارا را با سرعت پیگیری خواهیم کرد و مطمئن باشید هیچ‌کس نمی‌تواند در روابط برادرانه دو کشور خدشه ایجاد کند.»
منتقدان بر این باورند که احداث راه آهن آستارا بیشتر به سود طرف آذری است و مسلم است که تا اتصال کامل خط ریلی رشت به آستارا، قادر نیستیم تا از تمام ظرفیت اقتصادی راه آهن بهره ببریم و شتاب در راه اندازی این پروژه بدون شک مرهون پیمانکار خارجی آن است و قطعا با وجود مشکلات اقتصادی امروز کشور، به این زودی ها شاهد پیچیدن سوت قطار در گیلان در صورت عدم مشارکت طرف آذری نبودیم. جمهوری آذربایجان در امتداد این پروژه نیز مشارکت خواهد داشت و ۵۰۰ میلیون دلار یعنی پنجاه درصد هزینه ساخت راه آهن تا رشت را نیز تقبل خواهد کرد.
مرز ایران و جمهوری آذربایجان یکی از حلقه های کلیدی در کوریدور شمال-جنوب محسوب می شود که با تکمیل و اتصال به مرکز گیلان، میدان رقابت تجاری بزرگی را در منطقه رقم خواهد زد که مهم ترین دستاورد این کوریدور حمل بار از ۴۵ روز به ۲۰ روز کاهش پیدا کرده و راه آن نیز حدودا سه هزار کیلومتر کوتاه می‌شود و این انقلاب ریلی دستاورد مهمی در صنعت حمل و نقل منطقه در پی خواهد داشت.
از منظر چشم اندازهای منطقه ای یکی از کشورهایی که به شدت شکل گیری این کوریدور به سود آن خواهد بود هند است و دهلی نو به راحتی گوی سبقت را از چشم بادامی ها می رباید و با ترکیب شبکه ریلی و دریایی شمال به جنوب در برابر چین قد علم خواهد کرد که حضور سفیر هند و بازدید از راه آهن آستارا گواه اهمیت این منطقه برای سکانداران تجاری منطقه است. بدین طریق مسیری که میبایست با کامیون پیموده می شد اکنون سوار بر ریل از طریق ایران به روسیه می رسد و با تحول در تجارت اوراسیا، منابع مورد نیاز آسیای میانه نیز از کانال ایران تامین خواهد شد.
این تحولات از لحاظ اهمیت جغرافیای اقتصادی و ژئواکونومیک گواه باز شدن درب های جدیدی در حوزه تجارت و کسب و کارهای اقتصادی به روی کشورمان است و آنچه مسلم است گیلان و آستارا در این روند نقش کلیدی ایفا خواهند کرد و میبایست تا دیر نشده با تدارک چشم انداز و برنامه ریزی های لازم در مسیر بهره برداری صحیح از این ظرفیت بی نظیر برای توسعه استان و کشور گام پیش گذاشت.
راه آهن آستارا در ابتدای مسیر قرار دارد و بدون شک مطالبه مردم این است که اثرات اجتماعی وجود این ظرفیت ها برای ساکنان منطقه ملموس باشد. راه آهن این پتانسیل را دارد که در ادامه به ناحیه ای جهت خدمات لجستیک و با کارگاه و کسب و کارهای جانبی همچون فرآوری و بسته بندی، فرصت های شغلی بسیاری تولید کند.
همچنین ذکر این نکته ضروری می باشد که آینده از آن حمل و نقل ترکیبی است و آستارا می تواند با تکیه بر پتانسیل های بالقوه خود از راه آهن و بندر گرفته تا مرز ترانزیت و گمرک، نقش محوری در تحولات پیشرو داشته باشد.
