منافع متقابل ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا
ابوالفتح فخرمحمدیان* کارشناس ارشد علوم سیاسی
تدبیرشرق/روز ۲۹ مه ۲۰۱۴ روسای جمهور روسیه، قزاقستان و بلاروس در کشور قزاقستان قراردادی امضا نمودند، که پایه ایجاد اتحادیه اقتصادی اوراسیا شد. این اتحادیه از سال ۲۰۱۵ رسماً کار خود را شروع کرد.
بر اساس توافق ابتدایی این اتحادیه جریان مبادلات خدمات، کالاو سرمایه فی ما بین کشورهای عضو را تسهیل نموده و نیروی کار نیز امکان انتقال وجابجایی بیشتری خواهد داشت. عوارض گمرکی باقیمانده در مناسبات اقتصادی اعضا نیز به‌طور کامل حذف شده وهمچنین دردورنمای اینده قراراست ،سیاست‌های اقتصادی اعضا نیز تا حد ممکن هماهنگ ویکپارچه شود.که البته پس از فروپاشی اتحادجماهیر شوروی، یکپارچگی اوراسیایی با هدف پدید آوردن ساختار جدیدی برای همکاری میان کشورهای بازمانده از اتحاد شوروی بنیان نهاده شد که تلاش‌های متعددی در طول چند دهه گذشته به‌وسیله دولت‌های مستقل مشترک‌المنافع صورت پذیرفته است تا یکپارچگی اقتصاد منطقه ای و بین المللی پدید آید.
در حال حاضر کشورهای روسیه، قزاقستان، بلاروس، ارمنستان، قرقیزستان عضو این اتحادیه می‌باشند.
با توجه به مبحث الحاق جمهوری اسلامی ایران به اتحادیه اوراسیا ،در مراحل اولیه موافقتنامه تجارت ترجیحی جمهوری اسلامی ایران با کشورهای اوراسیا در آستانه قزاقستان ۲۷اردیبهشت، ازسوی محمد شریعتمداری «وزیر صنعت، معدن و تجارت کشورمان»، تیگران سرکیسیان« رئیس کمیسیون اقتصادی اوراسیا»، واسیلی ماتیوشفسکی« معاون اول نخست‌وزیر بلاروس»، تیگران آوینیان«معاون نخست‌وزیر ارمنستان»، عسکر مامین« معاون اول نخست‌وزیر قزاقستان»، زمیربیک عسکروف«معاون نخست‌وزیر قزاقستان» و دیمیتری کوزاک«معاون نخست‌وزیر روسیه» به امضا رسید..
امضای این موافقتنامه می تواند،تاثیر بسزایی در تسهیل تجارت منطقه‌ای بر جا گذارد و با کاهش تعرفه‌های گمرکی به توسعه بیش از پیش مبادلات تجاری بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا کمک زیادی کند. این اتحادیه بر اساس جریان آزاد سرمایه گذاری، کالاو نیروی کار تشکیل گشت.
در این موافقتانه باید بیش از پیش به منافع وخدمات متقابل میان دو طرف قرارداد توجه ومداقه نمود که تا چه اندازه ایران می تواند از بازار کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا در زمینه صادرات بهره گیرد و همچنین آنان تاچه اندازه می توانند از این فضا برای بهبود روابط اقتصادی وافزایش حجم مبادلات ودیپلماسی تجاری شکل گرفته،کمک نمایند.
ایران کشوری با ذخایرغنی زیرزمینی و پتانسیل های عظیم گردشگری است و به جهت قرار گیری در نقطه موثر ترانزیتی، یعنی قرار گرفتن بین دو دریای خزر در شمال و خلیج فارس در جنوب و قرار گرفتن در موقعیت ترانزیتی شرق به غرب میتواند مسیری مناسب برای ترانزیت کالاهای کشورهای عضو اتحادیه باشد.
همچنین الحاق جمهوری اسلامی ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا می تواند فرصت متقابل، منافع مشترک منطقه ای و بین المللی زیادی را برای کشور به ارمغان آورد.
با آغاز کار اتحادیه اقتصادی اوراسیا، بازار نسبتا بزرگی در قلمرو قوانین سازمان تجارت جهانی بنا می‌شود، تجارت میان اعضا تسهیل میگردد و تسهیلات بسیاری را در این زمینه برای کشورهای عضواتحادیه اوراسیا به ارمغان می‌آورد. در چارچوب این اتحادیه، اعضای آن موافقت خود را با تردد آزاد خدمات ،کالا، سرمایه و نیروی کار در مرزهای اوراسیا اعلام کرده‌اند. اعضای اوراسیا همچنین توافق کرده اند که سیاست مشترکی در زمینه کشاورزی، انرژی، صنعت وسایل نقلیه خواهند داشت.
همه موارد فوق حاکی از نقش موثر ایران در این اتحادیه اوراسیایی است که البته نباید از این نکته غافل شد ؛ زمانی میتوان از این پتانسیل بهره مطلوب را برد که همکاری ها ومبادلات با اتحادیه اروپا نیز قطع نگردد و بتوان از توان اتحادیه اروپا و کشورهای اروپایی نیز در جهت تسهیل تجارت بین المللی ومنطقه ای بهره برد.عموما عده ای از صاحبنظران معتقدند که ایجاد اتحادیه اوراسیا در واقع مقابله با اتحادیه اروپا است و روسیه در این بین بدنبال افزایش توان سیاسی ـ اقتصادی خود است که البته می توان با نگاه استراتژیک و داشتن دورنمای هدفمند رابطه متوازنی میان دو اتحادیه اوراسیا واروپا در جهت افزایش منافع ملی جمهوری اسلامی ایران برقرار نمود.
