بازداشت زنان کنشگر در عربستان؛ پروژه اصلاحات بن سلمان چه شد؟
در حالی که در ماه‌های گذشته جامعه بسته و سنتی عربستان شاهد گشایش بیشتر و آزادی‌های اجتماعی بی‌پیشینه به ویژه برای زنان بود، در هفته‌های گذشته دست کم ۱۱ زن کنشگر حقوق بشر در این کشور دستگیر شدند. عفو بین‌الملل متعاقبا گزارش داد که ۴ نفر از این افراد از زندان آزاد شده‌اند ولی احتمال دارد بقیه این زنان به اتهام‌هایی در پیوند با تروریسم به حکم‌های سنگین تا ۲۰ سال زندان محکوم شوند.
بنا به گزارش خبرگزاری رسمی عربستان ریاست امنیت این کشور که مستقیما زیر نظر ولیعهد فعالیت دارد، از نزدیک در جریان دستگیری این زنان بوده است. رسانه‌های عربستان که همگی وابسته به حکومت پادشاهی سعودی هستند این کنشگران را «خائن» نامیده و از برخورد با آنها استقبال کردند. اما بسیاری از کنشگران بین‌المللی حقوق بشر و حقوق زنان این حرکت حکومت سعودی را قابل دفاع نمی‌دانند.
کنشگران حقوق زنان در عربستان که تا پیش از این از روند تدریجی اصلاحات اجتماعی ولیعهد در دادن مجوز برای رانندگی زنان و حضور آنها در ورزشگاه‌ها اظهار خرسندی و استقبال کرده بودند اکنون با مشاهده چنین رویکردی احساس سرخوردگی می‌کنند.
بازداشت زنان کنشگر در زمانی روی داد که بن سلمان در سفر اروپا به سر می‌برد و در هر کشوری که پا می‌گذاشت به عنوان یک مصلح اجتماعی در یک کشور با نظامی به شدت محافظه‌کار مورد استقبال رهبران اروپایی قرار می‌گرفت. از سوی دیگر عربستان در حالی این زنان را بازداشت کرد که قرار است از روز ۲۴ ژوئن / ۳ تیر رانندگی برای زنان در این کشور به طور رسمی آزاد شود.
زنان بازدداشت شده از اعمال اصلاحات جدید در عربستان به دست بن سلمان استقبال کرده بودند اما هرگز این مقدار آزادی محدود را برای زنان کافی نمی دانستند.
بن سلمان از زمانی که به سمت ولیعهدی منصوب شد، دست به تغییرات گسترده‌ای در ساختار دولت زد، برخی از مقام‌های شناخته شده این کشور را به دلیل «فساد» اداری و مالی از سمت خود معزول و حتی برخی را روانه زندان کرد. او با دادن برخی آزادی‌های اجتماعی در واقع با بخشی از جامعه روحانیت این کشور نیز به مخالفت برخاست. بن سلمان سینماها را برای نخستین بار در عربستان گشود و برخی از قوانین تبعیض‌آمیز را برای زنان به حال تعلیق در آورد. در حالی که در کشور رقیب عربستان یعنی ایران، زنان حق ورود به ورزشگاه فوتبال را ندارند، او زنان کشورش را به ورزشگاه راه داد.
اما کنشگران حقوق زنان در انتظار ادامه این روند بودند. بسیاری از زنان سعودی می‌خواهند که بتوانند همچون مردان آزادانه کار کنند و بدون اجازه شوهر یا پدر بتوانند به سفر بروند. این افراد انتظار داشتند که این اصلاحات سرعت و ابعاد گسترده‌تری بیابد اما اکنون ترس آنها از این است که رویکرد اصلاح‌طلبانه بن سلمان تنها نمایشی در آغاز کار او بوده و در جای کنونی متوقف شود.
تردیدها در مورد حسن نیت اصلاح‌طلبانه بن سلمان زمانی بیشتر می‌شود که بدانیم زنان زندانی سال‌ها برای احقاق همین حقوق اولیه در کشور مبارزه کرده‌اند.
دیگری زنی ۷۰ ساله به نام عزیزه یوسف، یکی از قدیمی‌ترین کنشگران حقوق زنان در عربستان است که در سال‌های اخیر کارزارهایی را برای آزادی حق رانندگی و مبارزه با قوانین تبعیض‌آمیز تشکیل داده بود.
إیمان آل نفجان نیز زن دیگری است که نامش در میان زنان بازداشتی روزهای اخیر به چشم می‌خورد. او یک وبلاگ‌نویس معروف است که در سال ۲۰۱۳ تلاش کرده بود در ریاض، پایتخت عربستان رانندگی کند.
گفته می‌شود بلافاصله بعد از اعلام اصلاحات جدید در قوانین اجتماعی و مدنی عربستان، از این کنشگران خواسته شده بود تا دیگر مطلبی در پیوند با کارزارهای حقوق زنان در مطبوعات ننویسند.
برخی از زنان کنشگر بعد از این دستور دیگر چیز زیادی در مورد فعالیت‌های قبلی خود ننوشتند و برخی از آنان حتی حساب‌های کاربری خود در شبکه‌های اجتماعی را بستند. اما با این حال دستگیری آنان اعتماد عمومی و جهانی در مورد حسن نیت دولت و به ویژه شخص بی سلمان را نسبت به این اصلاحات خدشه‌دار کرد.
برخی تحلیل‌گران بر این باورند که ولیعهد عربستان با دستگیری فعالان حقوق زنان قصد دارد تا در زمان اعلام آزادی رانندگی زنان در ۲۴ ژوئن چنین نشان دهد که خود در رأس این تغییرات بوده و این آزادی دستاورد تلاش کنشگران و مقاومت زنان نبوده است.
به باور کارشناسان امور اجتماعی، حکومت سعودی در واقع از این بیم دارد که مردم اصلاحات انجام شده را حاصل تلاش خود بدانند و به این ترتیب برای ایجاد تغییرات دیگر هم کارزار و مبارزه به راه بیندازند
منبع: یورونیوز
