«جیمز متیس» چگونه به آخرین مهره ی حامی برجام در دولت ترامپ تبدیل شد؟

پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :

سوزان گلسر در نیویورکر نوشت:  سه شنبه گذشته، پس از توئیت دونالد ترامپ در مورد یورش اف بی آی به دفتر وکیلش؛ رئیس جمهور یکی از مشاوران جمهوری خواه خود را فراخواند تا در مورد سوریه و تحولات حمله تسلیحات شیمیایی علیه غیرنظامیان مشورت بگیرد. وی در پاسخ دقیقا همان چیزی را مطرح کرد که ترامپ خواهان شنیدنش بود.

به گزارش «انتخاب»؛ این نشریه آمریکایی در ادامه آورده است: در اواخر هفته گذشته، رئیس جمهور با تماشای تصاویر کودکان کشته شده در شهر دومای سوریه در تلوزیون، در یک توئیتی وعده تلافی علیه « اسد » و  روسیه و ایران را داد. جان بولتون مشاور امنیت ملی جدید ترامپ کار خود را در روز دوشنبه شروع کرد و خواستار تشدید فشار و تنبیه سوریه شد. مشاوران در تماس تلفنی با ترامپ از لحاظ سیاسی خواستار حمله گسترده تر به سوریه نسبت به سال گذشته بودند.

در عصر جمعه موشک های کروز آمریکا با تعیین سه تاسیسات و انبارهای تسلیحات شیمیایی دولت سوریه مورد هدف قرار دادند. در این حمله آن ها از هر گونه ضربه به پایگاه های روسیه و ایران خودداری کردند زیرا این امر میتوانست جنگ در سوریه را تشدید کند در حالی که ترامپ خود پیشتر خواستار خروج از این جنگ شده بود. اگر چه این تهاجم بزرگتر از حمله سال گذشته بود اما محدود بود. دلیل این امر که در یک سال و سه ماه دوران ریاست جمهوری پر سر و صدا شده است به نقش جیمز متیس وزیر دفاع برمیگردد.

در سال گذشته، جیمز متیس نسبت به حمله موشکی ترامپ به سوریه به دلیل فقدان یک استراتژی گسترده نسبت به این کشور جنگ زده ( سوریه) محتاط بود. یکی از مشاوران جمهوری خواه رئیس جمهوری آمریکا گفت: « ترامپ به یک حمله گسترده تر علیه سوریه نزدیک شده بود اما جیمز متیس وزیر دفاع آن را به تعویق انداخت.»

کهنه سربازان سیاست خارجی به من گفتند که آن ها نگران هستند که دونالد ترامپ سرانجام از متیس خسته شود و وی را همانند بسیاری دیگر از مشاوران ارشدش اخراج کند. هر چند که مقامات کاخ سفید همواره درصدد بودند تا هر گونه شکاف بین آن ها را انکار کنند.. اما با این وجود سوریه تنها جزئی از لیست طولانی  از مسائلی است که در آن متیس با رئیس جمهور مخالفت کرده است. این موارد شامل تهدید  ترامپ به خروج از توافق هسته ای ایران، به رسمیت شناختن بیت المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل، خروج از پیمان تغییر آب و هوایی جهانی و تحمیل تعرفه های تجاری می باشد. حمله ۱۳ آوریل به سوریه به مشاجره قابل توجه در تیم امنیت ملی آمریکا تبدیل شد. دقیقا یک ماه پیش در ۱۳ مارس دونالد ترامپ، رکس تیلرسون وزیر امور خارجه را برکنار و مایک پمپو مدیر سازمان سیا را جایگزین وی کرد. ۹ روز پس از اخراج تیلرسون از طریق توئیت، جان بولتون جانشین مک مستر مشاور امنیت ملی شد. جان بولتون از جمله چهره ای جنجالی بود که جان کلی رئیس کارکنان کاخ سفید از ورود وی به دفتر رئیس جمهور از تابستان گذشته را ممنوع کرده بود. اما هنگامی که جان بولتون در هفته گذشته وارد کاخ سفید شد بلافاصله وی توماس بوسرت مشاور امنیت داخلی و همچنین سخنگوی شورای امنیت ملی و سایر دستیارانی که در جلسات مربوط به جنگ سوریه شرکت می کردند را برکنار کرد.

در همین حال جان کلی و همچنین نیکی هیلی سفیر آمریکا در سازمان ملل هم درگیر مشاجران داخلی شده اند. از جمله سوالاتی که امروزه مطرح است این است که آیا مایک پمپئو متحد یا رقیب وزیر دفاع خواهد بود؟ آیا بولتون که در دور قبلی در مورد سوریه شکست خورده ، در اختلافات سیاسی آینده در مقابل متیس موفق خواهد بود؟ آیا ترامپ پس از برکناری تیلرسون و مک مستر تصمیم دارد رئیس پنتاگون را که اغلب در یک محور مشترک نیستند را اخراج کند؟

دموکرات ها و جمهوری خواهان ضد ترامپ تیم جدید جنگ طلب بولتون و پمپئو را به « کابینه جنگ» نام گذاری کردند و نسبت به سیاست نظامی گری ترامپ هشدار دارند. اما در حال حاضر مشخص است که جنگجوی واقعی در بین آن ها وجود ندارد. جولیان اسمیت یکی از مقامات ارشد سابق پنتاگون که بعدا معاون جوبایدن مشاور امنیت ملی شد در اظهاراتی بر این تاکید کرد که « متیس آخرین مردی که در مقابل آن ها ایستاده است. اما تا چه مدت؟»

از زمان شروع کار دونالد ترامپ؛ از محور متیس، تیلرسون و مک مستر به همراه کلی رئیس کارکنان کاخ سفید به عنوان «محور چهره های بالغ» یاد شد که آن ها رئیس جمهور بی تجربه و بی ثبات ( دمدمی مزاج) را محدود می کردند. جنگ جناحی حتی در بین محور چهره های بالغ ( تیلرسون – مک مستر – متیس) در مورد نحوه واکنش به ترامپ فراگیر بوده است.  در یک سو، متیس، تیلرسون و کلی بودند که هر کدام به درجات مختلفی به رئیس جمهور فشار وارد می کنند و از سوی دیگر مک مسترو متحدانش بر این عادت کرده اند که خود را با خواسته های رئیس جمهور منطبق کنند.( حتی اگر خواسته های ترامپ دور از دسترس باشد)

یکی از مقامات سابق دولتی به من گفت: « اقای مک مستر درصدد پیدا کردن راه هایی برای اجرای خواسته های ترامپ بود نه این که فقط « نه» بگوید.» در این مورد متحدان مک مستر ؛ عمدتا تیلرسون و متیس را مورد سرزنش قرار می دادند. در پایان، دونالد ترامپ هر دو طرف محور بزرگسالان را با انتصاب جان بولتون یک محافظه کار جنگ طلب به مبارزه طلبید.

زمانی که من با مشاوران ترامپ صحبت می کردم آن ها بر این عقیده بودند که انتصاب های جدید ( پاک سازی) تغییر مثبت خواهد داشت که این باعث می شود تا آن ها با رئیس جمهور هماهنگ تر باشند. در میان هیاهوی ماه گذشته ، دونالد ترامپ میزبان ولیعهد عربستان سعودی، رهبران سه کشور بالتیک مجاور روسیه، امیر قطر و در هفته گذشته در فلوریدا با نخست وزیر ژاپن بوده است و همچنین پمپئو به طور مخفیانه دیداری به کره شمالی داشته است. در هفته آینده در واشنگتن، ترامپ میزبان اولین دیدار رسمی امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه و چند روز بعد آنگلا مرکل صدراعظم آلمان است. همچنین دونالد ترامپ در ماه می ضرب الاجل برای تصمیم گیری در مورد سرنوشت توافق هسته ای ایران تعیین کرده است. در اوایل ماه ژوئن همچنین انتظارمی رود که وی یک نشست بی سابقه ی هسته ای با رهبر کره شمالی داشته باشد.

یکی از دیپلمات ها به من گفت: « مک مستر و تیلرسون درصدد مهار ترامپ بودند ولی ماموریت تیم جدید انجام کاری است که به آن ها گفته میشود.» یکی از مقامات ارشد فرانسه به مقام سابق آمریکا گفت: « ما از این دیدار ( دیدار ماکرون با ترامپ) وحشت داریم. این برای ماکرون باخت – باخت است. زیرا که ترامپ در فرانسه مخالف زیادی دارد.» برای ماکرون اولویت اصلی این است که ترامپ را برای عدم خروج از توافق هسته ای ایران در ماه می متقاعد کند. ماتیس و تیلرسون در دوره های قبلی گفتگو بر حفظ توافق هسته ای تاکید کرده بودند.

برایان هوک مدیر برنامه‌ریزی سیاست های وزارت خارجه آمریکا درصدد جلب موافقت اروپایی برای حمایت از یک رویکرد شدید و سخت تر نسبت به ایران هست تا از این طریق ترامپ را به حفظ توافق هسته ای متقاعد کنند. تام کاتن یکی از دشمنان اصلی توافق هسته ای بر این تاکید کرد که «من در طی سه ماه گذشته در مکالمات خود با اروپایی ها هیچ گونه اقدام روبه پیشرفتی توسط آن ها ندیده ام. من فکر نمی کنم که اگر رئیس جمهور لغو تحریم ها را رد کند باعث تعجب کسی گردد.» همچنین جان بولتون خود این مسئله را روشن کرده است. وی در هفته گذشته در گفت و گوی تلفنی با مقامات ارشد اروپایی گفته است که «فرانسه و آلمان انتظار نداشته باشند با سفر به واشنگتن بتوانند ترامپ را از لغو توافق هسته ای با ایران منصرف کنند». «جان بولتون» در این باره گفته است: «به احتمال بسیار زیاد رئیس‌ جمهوری از توافق ایران خارج می شود؛ اگر به من بود،‌ ۳ ماه قبل از آن خارج می‌شدم». این در حالی است که جیمز متیس چند ماه پیش در کنگره گفت که برهم زدن توافق هسته ای مبتنی بر منافع ملی آمریکا نیست.