آخرین خبرهااسلایدرخبر داغفرهنگی و هنریملی
توهین به استاد شجریان و حمله به رئیس‌جمهور/چرا دلواپسان از پخش ربنا می‌ترسند؟
تدبیر شرق : بعد از انتشار اخباری مبنی بر درخواست و رایزنی مقامات دولت روحانی با صداوسیما برای پخش دعای ربنای استاد شجریان در ماه رمضان، اینستاگرام رئیس‌جمهور نیز بخشی از فیلم دعای استاد شجریان را منتشر و در توضیح آن نوشت: بخشی از دعای ربنا؛ با صدای دلنشین و حذف ناشدنی استاد شجریان.
حالا همان‌هایی که سابقه طولانی‌ای در ممنوع‌کردن همه چیز دارند، این‌بار نیز به میدان آمده و با تهمت و توهین از درخواست پخش ربنای استاد شجریان در صداوسیما برآشفته شده‌اند.
براساس گزارش که اخیرا روزنامه ایران منتشر کرده بود، گفته شد که «ربنا»ی استاد محمدرضا شجریان پس از هشت سال، ماه رمضان امسال با تلاش‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی «احتمالاً» از تلویزیون پخش خواهد شد. این روزنامه به نقل از یک منبع آگاه افزوده بود که نامه‌ای از سوی «سیدرضا صالحی امیری» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای رئیس سازمان صدا و سیما نوشته و درآن خواستار پخش «ربنای» استاد محمدرضا شجریان در ایام ماه مبارک رمضان شده است. این منبع آگاه به ایرنا گفت: این نامه در حاشیه نشست روز چهارشنبه سوم خرداد اعضای کابینه «حسن روحانی» تسلیم «عبدالعلی علی عسکری» رئیس سازمان صدا و سیما شده است. همچنین در این جلسه، تعداد دیگری از اعضای هیأت دولت از این پیشنهاد حمایت کرده‌اند و خواستار پخش ربنا شده‌اند. اثر جاودانه محمدرضا شجریان، ۱۹ اردیبهشت ماه سال‌جاری توسط سازمان میراث فرهنگی ثبت ملی شد.
محمدجواد لاریجانی: پخش ربنای شجریان از صداوسیما غیرشرعی است
با این حال، امروز مخالفان امروز به میدان آمده و به شدت از درخواست پخش دعای ربنای استاد شجریان از صداوسیما انتقاد کرده‌اند. محمدجواد لاریجانی عضو شورای نظارت بر صداوسیما طی نامه‌ای به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، ضمن انتقاد از نامه وی، نوشته است: از آنجا که موضوع دفاع از ایشان(استاد شجریان) یک مناقشه سیاسی شده است، لذا در تلاوت مذکور توجه به آیت تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد و این امر خلاف موازین شرعی تلاوت است. لذا خواهشمند است که سایر قطعات آوازی آن هنرمند را مطرح فرمائید که اتفاقا دارای ساختار موسیقیایی مهمتری هم هستند. حتما می‌دانید که تحت‌الشعاع قرار گرفتن توجه به آیات باهرات نسبت به مقارنات آنقدر مهم بوده که برخی از فقهای بزرگ تلاوت ملحون را مورد شبهه قرار داده‌اند.البته این حساسیت در میان موسیقی‌دانان بزرگ و حرفه‌ای هم مطرح است و آنان غالبا ابا دارند که قطعات مهم ترکیبی آنان همراه با آواز پخش شود، زیرا معتقدند توجه به الحان و معانی(و گاه حرکات متناظر بدنی) توجه به رموز و ظرافت‌های نهفته در تناسب‌های ایقاعی را که جوهر اصلی هنر موسیقی است تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
واکنش خانه موسیقی به نامه جواد لاریجانی
به دنبال نامه محمدجواد لاریجانی درباره “خلاف موازین شرعی تلاوت بودن ربنای شجریان”، مدیرعامل خانه موسیقی نیز ضمن رد ادعای لاریجانی، پاسخ صریحی به گفته‌های وی داد. حمیدرضا نوربخش (مدیرعامل خانه موسیقی) در گفتگو با ایلنا، با اشاره به موضع‌گیری محمدجواد لاریجانی درباره ربنای محمدرضا شجریان گفت: ایشان تشکیکاتی کرده‌اند که به ظاهر بیشتر از زاویه علم قرائت بوده است که البته مشخص نیست ایشان اساسا چقدر با مسئله قرائت آشنایی دارند؛ این یک مسئله است. اما مسئله اصلی من این است که نامه‌ای توسط وزیر محترم ارشاد به رئیس سازمان صدا و سیما نوشته شده؛ آقای دکتر محمدجواد لاریجانی ظاهرا مثل دیگر مواردی که از ایشان سراغ داشته‌ایم و تمایل‌شان برای پاسخگویی به مسایل مختلف، در این مورد هم ظاهرا جسارت‌شان از بقیه بیشتر بوده که پاسخ به این مسئله را شخصا برعهده گرفته‌اند. سئوال من این است که آقای دکتر لاریجانی از کدام جایگاه کارشناسی درباره ربنای استاد شجریان صحبت می‌کند؟ ایشان استاد قرائت هستند؟ یا کارشناس قرآن؟ یا مفسر هستند؟
وی همچنین عنوان کرد: من به عنوان کسی که هم خواننده و هم قاری قرآن هستم و با قرائت آشنایی دارم؛ سخن می‌گویم. اول اینکه همه ما می‌دانیم استاد شجریان کسی است که در قرائت قرآن از طفولیت کار کرده‌اند و اصلا آدم ناآشنایی در این زمینه نبوده‌اند. استاد شجریان در جلسات قرآن بزرگ شده؛ پدرش نیز هم قاری قرآن بوده و هم برگزارکننده جلسات و کلاس‌های قرآنی بوده است. در این میان چطور کسی که در وادی کار قرآنی هیچ سابقه‌ای نداشته؛ به خودش اجازه می‌دهد اینگونه جسورانه و با اعتماد به نفس درباره مقوله‌ای که اطلاعاتی در موردش ندارد، سخن بگوید؟! ایشان فکر کرده‌اند وقتی واژگان خاصی را که صد در صد حرفه‌ای‌ست و به هیچ عنوان مخاطب عام آنها را نمی‌فهمد به کار ببرند، مطلب تمام می‌شود؛ اما در واقع اینگونه نیست.
مدیرعامل خانه موسیقی در ادامه افزود: یکی از بهترین قرائت‌ها و اجراها در زمینه مناجات‌خوانی همین اجرای ربنای استاد شجریان است. مناجات‌خوانی با تلاوت قرآن تفاوت دارد. استاد شجریان نوارهایی در زمینه قرائت قرآن دارد که سی‌دی‌هایش موجود است؛ آقای دکتر لاریجانی می‌توانند به این نوارها مراجعه کنند. استاد شجریان قرائتی دارند که بر شیوه مرحوم استاد مصطفی اسماعیل اجرا شده است. آن زمان وقتی قاریان بزرگ این قرائت را گوش داده‌اند؛ همه لب به تحسین گشوده‌اند. وقتی شما در مقام مناجات چیزی را می‌خوانید ممکن است مقداری از مولفه‌های قرائت قرآن فاصله بگیرید.
وی عنوان کرد: ربنای شجریان یکی از بهترین نمونه‌های مناجات‌خوانی است؛ ضمن اینکه استاد شجریان نیز در این زمینه ادعایی نداشته و این ربنا را به عنوان الگویی برای تمرین عده‌ای ضبط کرد که بعدها پخش شد و بسیار مورد اقبال مردم قرار گرفت و ملت ما سال‌های سال با آن زندگی کرده‌اند. امروز ربنا در گوش و ذهن همه مردم ما هست و هر وقت پخش می‌شود؛ مردم به یاد لحظات نورانی افطار ماه مبارک رمضان می‌افتند.
حمیدرضا نوربخش گفت: نکته آخر اینکه می‌خواهم به آقای دکتر محمدجواد لاریجانی بگویم با این قاعده‌ای که شما می‌گویید اذان مرحوم موذنزاده اردبیلی نیز از نظر قواعد قرائت قرآن مشکل دارد. ایشان لطف کنند به صدا و سیما بگویند دیگر اذان موذنزاده اردبیلی را پخش نکنند. به دلیل اینکه اگر بخواهم از نظر قواعد تجوید بررسی کنیم اذانی که مرحوم استاد موذنزاده اردبیلی گفته‌اند اذان فارسی محسوب می‌شود و از لحن فارسی در آن استفاده شده و تجویدش هم متفاوت است. حال آنکه این اذان حالی دارد که ما می‌بایست به دنبال روح حاکم بر آن باشیم. مردم هم روح حاکم بر آن اثر را دیدند و پذیرفتند. امروز اذان موذنزاده اردبیلی با روح و جان مردم ممزوج است. اگر شما از مردم ایران بپرسید کدام اذان را بیشتر دوست دارید حتما اکثریت‌شان می‌گویند اذان موذنزاده اردبیلی. این طبیعی‌ست چون کسی کار به لحن اثر ندارد و به قول شاعر “ما درون را بنگریم و حال را”.
این خواننده افزود: بسیاری از مردم کوچه و بازار هم اذان می‌گویند. اتفاقا در بسیاری مواقع؛ موذنان و مکبران مساجد همین مردم ساده کوچه و بازار هستند. همه مردم هم این ماجرا را پذیرفته‌اند و کسی به آنها نمی‌گوید آیا شما تجوید کار کرده‌اید یا نه؟!؛ شما لحن‌ات را برو درست کن؛ شما قرائت کار کن. همه مردم ما بسیاری از همین اذان‌ها یا مناجات‌ها را که تنها با جان و دل اجرا می‌شود با تمام وجود پذیرفته‌اند و کسی هم با آنها مشکل ندارد. بنابراین این دلایل اصلا موجه نیست و دوستان بهتر است دنبال دلیل دیگری برای پخش نکردن ربنا باشند.
توهین نماینده جبهه پایداری به استاد و حمله به رئیس جمهور
همچنین محمدجواد ابطحي نماینده عضو جبهه دلواپس پایداری در تذكر شفاهي خود در جلسه امروز مجلس شورای اسلامی، در رابطه با پخش ربناي استاد شجريان، خطاب به رئيس جمهور با توصيف استاد شجريان با صفت «آقاي معلوم الحال»، تأكيد كرد: آقاي معلوم الحالي در سال 88 تقاضا كرده است كه صدايش در صدا و سيما پخش نشود،خودش تقاضا كند كه دوباره پخش شود اين در حد هيئت دولت نيست كه به اين موضوع ورود پيدا كند.
به گزارش روزنامه ایران، استاد شجریان این دعا را در دستگاه سه‌گاه خوانده و با مرکب‌خوانی (مدولاسیون یا راه‌گردانی) سری به دستگاه‌ها و آوازهای دیگر ردیف موسیقی ایرانی از جمله آواز افشاری و گوشه عراق (صبا) می‌زند و سپس به سه‌گاه بازمی‌گردد.
منع پخش مناجات ربنا از صدا وسیما در سال‌های اخیر بارها با اعتراض گسترده مردم و مسئولان مواجه شد و حتی برخی در درون سازمان صدا و سیما هم به مخالفت با آن برخاستند؛ حسن روحانی رئیس جمهور هم در اولین مناظره انتخاباتی امسال نسبت به این مسأله واکنش نشان داد و به عدم پخش ربنا در تلویزیون اعتراض کرد موضوعی که هر بار با بی‌توجهی مسئولان رسانه ملی روبه‌رو شد.
استاد شجریان در گفت‌و‌گویی درباره شکل‌گیری دعای ربنا می‌گوید: «مردم ۳۰ سال است با این ربنا پای سفره افطار می‌نشینند و با آن خاطره دارند. من هرگز به خودم اجازه ندادم که این ربنا را از مردم بگیرم و آن را از آنها دریغ کنم… من از این ربنا نه بهره‌ای می‌برم و نه شهرتم را زیادتر می‌کند؛ من کارم را ۳۲ سال پیش انجام داده و آن را به مردم هدیه داده‌ام. حالا برای ثواب یا وجدانم باشد این ربنا مال مردم است و من هم اجازه ندارم این را از مردم دریغ کنم. به همین دلیل رادیو و تلویزیون هم نمی‌تواند ربنا را از مردم دریغ کنند یا ربنای دیگری را جایگزین آن کنند… صرفنظر از ربنا، من در دیگر برنامه‌های موسیقی نیز مردم و هوش آنها را باور دارم و می‌دانم که مردم هوشمند هستند. زمانی که به این موارد اعتقاد دارید دیگر نمی‌شود به مردم دروغ گفت و به همین دلیل مردم شما را باور می‌کنند. من کار سیاسی نمی‌کنم اما به‌عنوان هنرمندی که در جامعه زندگی می‌کند حق دارم شرایطی را که در جامعه پیش می‌آید قضاوت کنم… من ربنا را به مردم هدیه کردم و مال مردم هم هست، اگر ربنا را تلویزیون و رادیو پخش نکند، مردم خودشان آن را پخش می‌کنند.»
