عدالت مالیاتی چگونه محقق می شود؟

مالیات ابزار حکومتی و منبع مالی توسعه اقتصادی است و دولتها از طریق برنامه های مالیاتی سمت گیری اقتصادی کشور را نشان می دهند. دولت در فقدان منابع مالی جز از طریق گسترش پایه های مالیاتی و فراگیر کردن چتر مالیاتی چاره دیگری ندارد.

مالیات هدف نیست؛ بلکه وسیله و ابزار توسعه اقتصادی و تامین کننده هزینه های دولت است. با این تعریف به نظر می رسد اولا دولت باید با برقراری نظام کارآمد، دستگاه دیوان سالاری خود را کوچک کند تا متعاقب آن هزینه های جاری دولت نیز کاهش یابد. همچنین اگر برخی واحدهای تجاری، صنعتی و به ویژه واحدهای کوچک توانستند بدون استفاده از کمک و مساعدت دولت و بانکها، چند نفر را در کارگاههای کوچک خود به کار مشغول کنند، سازمان امور مالیاتی نیز نباید بر اخذ مالیات مضاعف از آنها اصرار ورزد.

از سویی یکی از ویژگی یک نظام مالیاتی کارآمد، عدالت مالیاتی است. این عدالت که در نظام مالیاتی به عدالت افقی یا اخذ یکسان مالیات از درآمدهای یکسان نامیده می شود، راهکاری جز توسل به مالیات ستانی ندارد، اما باید توجه کند که توسل به مالیات ستانی عدالت عمودی یا اخذ مالیات بیشتر از دارندگان درآمد بالاتر موسوم است، اساسا هیچگاه در ایران به طور جدی از سوی قانونگذار مورد توجه قرار نگرفته است.

بنابراین مودیان مالیاتی عموما دستگاه مالیات ستانی را همچون داروغه و گزمه تلقی می کنند. اما در مورد موضوع جامع نگری معافیت های مالیاتی از طریق اعمال مالیات با نرخ صفر، باید گفت که با اعمال نرخ صفر مالیاتی از فردای روز اعمال قانون جدید هر شرکتی با دریافت مجوز پروانه بهره برداری مدعی استفاده از نرخ صفر مالیاتی خواهد شد. اما چنانچه دولت علاقه مند بود از طریق استفاده از ابزار مالیاتی، سرمایه گذاران را تشویق به سرمایه گذاری کند و صف بیکاری را بشکند، بهتر بود که به طور رسمی برخی از مناطقی را که نرخ بیکاری آن بسیار بالاست مشمول معافیت اعلام می کرد

 بدون شک اجرای هر سیستم جدیدی چالش های خاصی را به وجود خواهد آورد. از همین رو،سـازمان مالیاتی باید با آموزش فراگیر کارکنان خود و اطلاع رسانی های مستمر، اعتماد مودیان مالیاتی را نیز جلب کند، برای اینکه ماموران مالیاتی از اجتهاد مالیات خودداری کنند و سیسـتم خوداظهاری مالیاتی را تشویق کنند تا مردم براساس خدماتی که دولت ارائه می دهد علاقه مند به پرداخت مالیات شوند. اصولا طراحی سیستم های مالیاتی باید ساده و آسان اما غیرقابل تفسیر باشد.

* عضو شورای عالی انجمن حسابداران خبره ایران

۳۵۳۵