بازتولید یک شکست نظامی

نه به سرعت و نه چندان آرام ،اما با یک شیب ملایم، افغانستان در حال بازگشت به شرایط دهشتناک و خونینی ست که تصور میکردیم با شکل گیری پروسه تشکیل دولت سیاسی!زمینه های آن را از دست داد ه است. اما به قول ژنرال دوستم”بس خوش خیالی خواهد بود!”.
تحت تاثیر ارزیابی های متزلزل اطلاعاتی بود یا یک خوشبینی تمام عیار!اما رئس جمهور اوباما در اواخر دسامبر 2104 به بهانه تامین نسبی امنیت و قدرت گرفتن ارتش و پلیس افغانستان و نیز قول اخلاقی اش به مردم، خروج بخش های زیادی از نیروهای ارتش ایالات متحده از این کشوررا اعلام کرد.همان زمان بسیاری از منابع اطلاعاتی مقیم منطقه از جمله برخی فرماندهان نظامی ایساف ارزیابی های منابع آمریکایی را چندان دقیق نمی دانستند و معتقد بودند اتکا به حدود 350 هزار نیروی نظامی و پلیس افغانستان برای تامین امنیت به خودی یک خطای راهبردی ست. درست یا غلط!، شرایط ترسیمی نهایتا کاخ سفید را متقاعد کرد در ازای حفظ یک نیروی مستشاری – امنیتی 4800 نفره بخش های عمده ارتش را تا دسامبر سال2014 از افغانستان خارج کند.پاره یی منابع ایساف درولایت قندوز البته می گویند همان زمان برخی فرماندهان آمریکایی به آنها گفته بودند پنتاگون تا پایان سال 2017 همین تعدا د نیرو را از افغانستان خارج خواهد کرد.
به اعتقاد پاره یی ناظران امنیتی اما بزرگترین اشتباه محاسباتی عدم توجه به 3 نکته مهم پیش از خروج نیروها از افغانستان بودکه با خوشبینی نادیده گرفته شدند.نخست، خوشبینی بیش از حد به توان سیاسی و سلامت مدیریتی دولت های مرکزی،بی کفایتی و فساد آنها دستکم گرفته شده بود. دوم،ارتش، نیروهای پلیس و شبه نظامیان محلی وابسته به دولت مرکزی به دلیل فساد و دزدی به بخشی از مشکل تبدیل شده اند تا راه حل.اواسط سال گذشته جان سپکو بازرس ویژه دولت فدرال برای بازسازی افغانستان” سیگارsigar”در آخرین گزارش خود به کنگره اعلام کرد” چندین سال است میلیون ها دلار از بودجه نظامی تخصیص یافته از سوی ایالات متحده به سربازانی در ارتش افغانستان داده می شود که اساسا وجود خارجی ندارند. پول توسط فرماندهان ارشد فاسد به صورت سازمان یافته به سرقت می رود. این در حالی ست که بسیاری از سربازان ماه هاست حقوق دریافت نکرده اند”. به عنوان نمونه سال گذشته در جریان سقوط شهر قندوز به دست طالبان وبا همکاری داعش مشخص شد سربازان 5 ماه است حقوق دریافت نکرده اند . یک مقام سیاسی نزدیک به حامد کرزای که هم اکنون دارای مقامی در وزارت دفاع است اما مایل به افشای نام خود نیست خصوصی می گوید “خبر دارد سربازان در ازای اندکی پول و یا حتی سیر کردن شکمشان سلاح های خود را به مخالفان داده اند. سوم، دستکم گرفتن توان شبه نظامیان مخالف که همواره احساس می شود شکست خورده اند.البته ارزیابی توان عملیاتی و قدرت نظامی این گروه ها تا آنجا که به تجهیزات پیشرفته آنها مربوط می شود تا حدی درست به نظر می رسد.ظاهرا همین ارزیابی نقش مهمی در تصمیمات دو سال گذشته پنتاگون و کاخ سفید به عهده داشته است.اما این ناتوانی کمی در مقابل نفوذ و حضور کیفی مخالفان مسلح در مناطق تحت سلطه که منشاء مشروعیت محلی آنها تلقی می شد چندان اهمیتی ندارد.این استدلال امنیتی – اجتماعی تابع منطقی کلاسیک از جامعه فقیر افغانستان است که بر اساس آن نیروهای شبه نظامی مشروعیت حضور و توان عملیاتی خود را از جوامع و مناطق محرومی می گیرند که در میان آنها زندگی کرده و طرفین نیاز های متقابل یکدیگر را برطرف می کنند. نوع نیازهای معیشتی مردم ، تامین پول و امکان دفاع مسلح محلی از مناطق تحت سیطره، ارتباط ارگانیک سه طرفه یی میان رهبران قبایل، رهبران شبه نظامی و نهایتا سازمان اطلاعات ارتش پاکستان (ISI)بوجود آورده که به باور بسیار از ناظران امور امنیتی منشا اصلی بحران در افغانستان به شمار می رود.حال با چنین وضعیت 3 گانه رو به وخامتی، ایالات متحده آنگونه که ژنرال متیس وعده داده دقیقا مترصد انجام چه کاری در افغانستان است؟. قول او برای افزایش نیروهای ایالات متحده در افغانستان بر چه مبنایی استوار است!؟ آیا متیس با چوب جادویی سن فرانسیس قادر به تغییر شرایط رو به وخامت فعلی خواهد بود!؟. پاسخ مثبت به غایت احمقانه خواهد بود اگر پاسخ مثبت باشد!. من دقیقا نمی دانم ترامپ که حل وفصل بحران افغانستان را مانند معامله گره خورده یکی املاکش در منهتن به صورت پیمانکاری به ژنرال متیس واگذار کرده!آیا به عواقب خطرناک تصمیم خود که در تاریخ ایالات متحده بی سابقه توصیف شده فکر کرده یا نه؟.به باور من که نه،اما هرگونه افزایش بی حساب و کتاب نیروهای نظامی بدون در نظر گرفتن “واقعیات سیاسی داخلی، تدوین پروسه مذاکرات همه جانبه صلح و نیز درک موقعیت و حساسیت همسایگان افغانستان” نه تنها مشروعیت نیم بند دولت فعلی در کابل را به زیر سوال خواهد برد، بلکه ضرورتا و منطقا گروه های شبه نظامی را به شدت با یکدیگر متحد خواهد کرد. البته در این میان معادله واکنش همسایگان محاسبه نشده است.آیاچنین چیزی را طلب می کنیم؟ بازگشت به 20سال پیش!؟.matinmos@gmail.com