برای کودکان دارای نیازهای ویژه بهار رنگ و بوی دیگری دارد

بی تردید با بسترسازی مناسب فرهنگی، افراد دارای نیازهای ویژه و خانواده های آنها بدون قضاوت، در جامعه ای دوستدار همدیگر زندگی خواهند کرد.

تدبیرشرق/بیست و یکم مارس مصادف با اول فروردین، روز جهانی سندرم داون نام گرفته است. وجه تسمیه این تاریخ را می توان اینگونه توضیح داد که بیست و یکمین روز از سومین ماه سال میلادی تداعی کننده سه کپی بودن کروموزوم بیست و یک است.

این سندرم حاصل یک ناهنجاری ژنتیکی است که باعث توان ذهنی پایین تر از حد میانگین و به طور معمول دچار ناتوانی ذهنی خفیف تا متوسط می شود. همین اختلاف باعث شده تا آنها کمی از هم سن و سال‌های خود دیرآموزتر باشند. اما در مقابل، این اشخاص کاملا صادق، صمیمی، مهربان و حتی دارای استعدادهای شگفت انگیزی هستند. از جمله علایم عمده و زودرس که تقریبا در همه  این افراد مشاهده می‌شود وجود مشکلات یادگیری و نیز محدودیت و تاخیر رشد و نمو می‌باشد.

دوم آوریل مصادف با سیزدهم فروردین ماه نیز روز جهانی اوتیسم نام گرفته است که یک دهه از نامگذاری آن می گذرد.

اوتیسم یک اختلال عصب رشدى در عملکرد مغز است که در سه سال اول زندگى بروز مى کند و مادام العمر است. شاخصه اصلى آن سه نوع علامت روابط اجتماعی ضعیف، مشکلاتی در ارتباط کلامی و غیرکلامی و همچنین علائق و فعالیت های محدود است.

اوتیسم به صورت طیف بوده که از شدید تا خفیف متغیر است. از این رو با توجه به اینکه این اختلال درمان قطعى ندارد، اما توانبخشى و آموزش زودهنگام، موجب بهبود رشد اجتماعی و کاهش رفتارهای نامطلوب، کسب مهارت های ضروری و همچنین بروز نبوغ خاص این افراد می شود.

اگر چه تلاش انجمن ها و سازمان ها، متخصصین و داوطلبین و همچنین سابقه طولانی تر تشخیص و توصیف(سندرم داون ۱۸۶۶ و اختلال اوتیسم ۱۹۴۳) موجب شده تا سندرم داون برای جامعه و مسئولین شناخته شده تر باشد. خوشبختانه این اواخر افراد دارای اوتیسم نیز به سبب تلاش دلسوزان و حامیانشان بیشتر مورد توجه قرار گرفته و جزء بیماری های خاص شناخته شدند. همین چند روز پیش بود که کلیپ زیبایی را که خوانده بودند از رسانه ملی( تلویزیون) پخش شد.

این کودکان دنیا را متفاوت تر از بقیه مى بینند، مى شنوند و حس مى کنند که با قرار گرفتن به موقع و در سن طلایی در یک برنامه آموزشی مناسب می توانند به مشکلات عدیده خود غلبه کرده و سبک زندگی خاص خود را پایه ریزی کنند و در ارتباطات مناسب اجتماعی موفق شوند. اما اگر این کمک ها و مداخلات به درستی و در وقت مناسب انجام نشود کودک و خانواده او و به تبع آن جامعه با معظلی بزرگ رو به رو خواهند شد.

بیاییم همزمانی این نامگذاری های جهانی با نوروز ایرانی و بهار طبیعت را به فال نیک بگیریم و با برقراری ارتباط هرچه بیشتر این افراد با طبیعت و یکپارچه سازی حسی که دست آوردهای شگفت انگیز آن به گواه متخصصان و خانواده ها قابل مقایسه با حضور در دوره ‌های مختلف توان‌بخشی دیگر نیست، به بهبود فرایند یادگیری، افزایش مهارت ها و ارتقای سطح توانمندی های ایشان کمک کنیم.

خانواده ها و متخصصان، اثربخشی حضور در طبیعت برای این کودکان را این‌چنین بیان کرده‌اند «عملی کردن و متناسب کردن برنامه‌های آموزشی با واقعیت‌های روزمره زندگی، توسعه مهارت‌های اجتماعی و سلامت و همچنین آموزش مهارت‌های روزمره زندگی در حوزه‌های سلامت و رفتارهای اجتماعی و شخصی با اثرگذاری بر روی هیجانات و توانایی‌های شناختی آنها».

محیط ‌های طبیعی عموما فعالیت‌های یکپارچگی حسی که درمانگران در کلاس‌ها و کلینیک‌ها به کار می‌گیرند را شامل می‌شود که بخشی از آن شامل برانگیختگی و جلب‌ توجه است. وجود سنگ‌ها، درختان، چمنزارها، گل‌ها، تپه‌ها و گودال‌ها و… نمونه یک محیط بازی و درمانگری است. می‌توان فعالیت‌های حرکتی مفیدی را از طریق بازی انجام داد. همچنین وجود رنگ‌های آبی و سبز که در طیف گرم و آرام هستند در ایام فصل بهار به‌ دفعات در محیط اطراف دیده می‌شود که این عامل می‌تواند در بهبود فرایند یادگیری و احساس آرامش، کمک‌کننده باشد.

آنچه سبب نامگذاری این روزهای جهانی شده شامل توانمندسازی والدین و آموزش به ایشان، افزایش دانش و آگاهی جامعه و همچنین تشخیص زودهنگام و توانبخشی کودکان دارای نیازهای ویژه با بهره گیری از دانش روز دنیا و تاکید بر اصول مشارکتی است.

امیدواریم با همت سازمان ها، ارگان ها، نهادها، فراکسیون ها، انجمن ها و همچنین متخصصین، کارشناسان، نیکوکاران، داوطلبان و حتی خود افراد دارای نیازهای ویژه و خانواده های آنها در سال های پیش رو تمامی افراد جامعه این اختلال ها و راه های درمان و توانبخشی آن را بشناسند.

همچنین افراد دارای نیازهای ویژه و خانواده هایشان به خدمات فراگیر استاندارد و با کیفیت غربالگری، تشخیص، ارزیابی، آموزشی، حمایتی و خدمات مناسب بیمه ای، اشتغالزایی و توانبخشی همه جانبه دسترسی داشته و شرایط تلفیق آنها در جامعه فراهم شود.

بی تردید با بسترسازی مناسب فرهنگی، افراد دارای نیازهای ویژه و خانواده های آنها بدون قضاوت، در جامعه ای دوستدار همدیگر زندگی خواهند کرد. پس بی وقفه به تلاش خود ادامه می دهیم تا دیگر کودکی به خاطر عدم امکانات، آگاهی و بودجه لازم از آموزش و بهبودی و سرانجام به زیستی که حق مسلم او است محروم نشود.

 سیده فاطمه شفیعی – کارشناس ارشد روان شناسی و عضو انجمن روان شناسی ایران